Tóm tắt:
- Giao dịch sử dụng Oscillator là việc sử dụng các chỉ báo dao động để xác định hướng đi, sức mạnh hoặc sự yếu đi của xu hướng trước khi thực hiện giao dịch.
- Nếu đường Oscillator có xu hướng đi xuống, điều này cho thấy một xu hướng tiêu cực (bearish). Nếu đường đó đi lên, báo hiệu một xu hướng tích cực (bullish). Trường hợp Oscillator có nhiều đường, sự giao cắt giữa các đường có thể báo hiệu đảo chiều xu hướng ngược lại.
- Hầu hết các chỉ báo kỹ thuật nổi tiếng đều là các chỉ báo dao động, như MACD và RSI.
Trong phân tích kỹ thuật của thị trường crypto và các thị trường khác, giao dịch bằng Oscillator đề cập đến việc sử dụng các chỉ báo dao động để đánh giá động lượng thị trường và xác định khả năng đảo chiều xu hướng. Oscillator rất được ưa chuộng bởi trader nhờ khả năng báo hiệu khi tài sản (như Bitcoin hoặc Ethereum) bị mua quá mức (overbought) hoặc bán quá mức (oversold) đồng thời cho thấy sức mạnh hoặc sự yếu đi của xu hướng giá. Trong hướng dẫn cập nhật này, chúng tôi sẽ phân tích khái niệm Oscillator là gì, cách hoạt động và lợi ích khi sử dụng. Chúng tôi cũng sẽ giới thiệu top 5 chỉ báo Oscillator được trader sử dụng nhiều nhất (ví dụ RSI và MACD) và việc ứng dụng chúng trong giao dịch crypto hiện nay.
Oscillator là gì?
Oscillator là một chỉ báo kỹ thuật biến động lên xuống trong phạm vi giới hạn dương và âm, thường hiển thị bên dưới biểu đồ giá. Mục đích chính của Oscillator là nhận diện hướng, sức mạnh hoặc điểm yếu của xu hướng. Hầu hết các trader giao dịch thành công ở thị trường có xu hướng rõ ràng, và Oscillator giúp nhận biết xu hướng đó.
Các oscillator lấy dữ liệu trong khoảng thời gian dài như RSI phù hợp với chiến lược đầu tư giá trị vì nhà đầu tư có thể đợi đến mức hỗ trợ bán quá mức để mua crypto giá tốt. Oscillator lấy dữ liệu trong khoảng thời gian ngắn như StochRSI lại rất nhạy và thích hợp cho chiến lược giao dịch ngắn hạn (day trading).
Trên một số chỉ báo, khi đường oscillator chạm mức cao nhất sẽ báo hiệu xu hướng tăng mạnh, còn ở chỉ báo khác có thể báo hiệu tình trạng mua quá mức. Mức trung tâm thường là 0. Oscillator có thể có một hoặc nhiều đường xu hướng. Tín hiệu và xu hướng dao động tùy theo từng loại chỉ báo.
Những chỉ báo nổi tiếng nhất mà chúng ta sử dụng trong giao dịch hầu hết đều là oscillator, bao gồm:
- Moving Average Convergence Divergence (MACD) – chỉ báo được sử dụng nhiều nhất mọi thời đại.
- Relative Strength Index (RSI)
- Stochastic RSI (StochRSI)
- Commodity Channel Index (CCI)
- Money Flow Index (MFI)
- Elder’s Force Index (EFI)
- Fisher Transform (FT)
- Awesome Oscillator (AO)
- Williams %R (&R)
- Và còn nhiều loại khác – hãy truy cập chuyên mục phân tích kỹ thuật của chúng tôi để tìm hiểu chi tiết.
Các loại Oscillator phổ biến
Oscillator khá giống nhau và dễ đọc, tuy nhiên sẽ có sự khác biệt nhỏ về dữ liệu đầu ra và giới hạn giá trị. Có hai loại oscillator chủ yếu sau:
- Oscillator dẫn dắt & trễ (Leading & Lagging Oscillators)
Leading oscillator là loại oscillator cung cấp dữ liệu về xu hướng hiện tại. Chỉ báo dẫn dắt này phát tín hiệu giao dịch khi xuất hiện, đồng thời tính đến dữ liệu lịch sử. Đa phần dựa trên các đường trung bình động "có trọng số" như SMA, EMA với trọng số ưu tiên dữ liệu giá gần nhất. Phần lớn các oscillator là chỉ báo dẫn dắt, gồm RSI, StochRSI, CCI, Williams %R, và Chande Momentum Oscillator.
Lagging oscillator (chỉ báo trễ) hoạt động gần giống deding indicator, tuy nhiên lại chú trọng nhiều vào dữ liệu quá khứ hoặc loại bỏ ngày giao dịch gần nhất. Ví dụ tiêu biểu là MACD.
- Oscillator có giới hạn và không giới hạn (Range-Bound & Non-Range Bound Oscillators)
Oscillator giới hạn (range-bound) chỉ dao động trong khoảng giá trị tuyệt đối nhất định, ví dụ bất kể timeframe (1D, 4H, 1H, v.v.) thì giới hạn trên/dưới vẫn không đổi. Như với chỉ báo RSI, vùng oversold luôn là 30, overbought luôn là 70 – giúp trader đánh giá mức giá hiện tại so với lịch sử. Nếu vượt lên trên range trên hoặc mức kháng cự tâm lý, tức thị trường đang trong xu hướng tăng mạnh.
Oscillator không giới hạn (non-range bound) không cố định phạm vi giá trị; giá trị thay đổi tùy chart (do công thức tính toán). Ví dụ, Elder Force Index có thể đạt +5.000.000 ở một chart và -400.000 ở chart khác. Điều trader theo dõi chủ yếu là giá trị âm hay dương do phạm vi mỗi chart đều thay đổi.
Các loại Oscillator (Nguồn)
Lợi ích của giao dịch với Oscillator
Các chỉ báo oscillator mang lại những lợi thế rõ rệt sau cho trader:
- Nhận diện khu vực mua quá mức/bán quá mức (Overbought/Oversold): Nếu giá crypto di chuyển quá mạnh, oscillator sẽ báo hiệu bằng cách cán đến ranh giới trên/dưới.
- Tín hiệu Mua/Bán: Oscillator sinh tín hiệu thông qua chiến lược cross-over. Nếu sử dụng hai đường MA, giao cắt giữa chúng báo hiệu hình thành xu hướng mới và trader açc thể vào lệnh.
- Giao dịch xu hướng: Oscillator xác nhận xu hướng hiện tại. Ví dụ, nếu trader nghĩ thị trường đang bullish dựa trên biến động giá, oscillator sẽ xác nhận thông qua việc chuyển vào vùng dương; ngược lại với xu hướng giảm. Giao cắt trung tâm (tức vượt/chạm 0) đánh dấu một xu hướng mới.
- Day trading: Oscillator nhạy như StochRSI hỗ trợ trader xây dựng chiến lược nội ngày khi bỏ qua dữ liệu quá khứ và tập trung vào diễn biến trong ngày.
- Giao dịch phân kỳ (Divergence trading): Khi chỉ báo oscillator xuất hiện giá trị lệch với diễn biến giá (ví dụ giá Bitcoin lên nhưng oscillator hạ xuống), có khả năng xuất hiện tín hiệu phân kỳ báo hiệu đảo chiều mạnh.
Oscillator thường bám sát diễn biến giá hiện tại song lại cung cấp dữ liệu độc quyền giúp trader có lợi thế so với những người giao dịch thiếu chỉ báo kỹ thuật.
Oscillator hoạt động như thế nào?
Các Oscillator sử dụng công thức toán học để tính toán xu hướng tăng/giảm và phân kỳ. Dữ liệu đầu vào thường tổng hợp giá đóng cửa, giá cao nhất, thấp nhất và có thể thêm volume profile, histogram, dữ liệu lịch sử nhiều giai đoạn.
Ví dụ, nếu giá trung bình của Bitcoin tuần trước là $40.000 và tuần này là $50.000, oscillator sẽ nhích lên vùng dương do giá tăng mạnh.
Khác với các chỉ báo vẽ trực tiếp lên nến giá như Pivot Points (PP) hoặc Bollinger Bands (BB), oscillator có biểu đồ riêng bên dưới – đem lại góc nhìn khác về vận động giá. Nhiều oscillator dựa vào MA (Moving Average) tính giá bình quân các phiên, thậm chí một số dùng nhiều MA cùng lúc (ví dụ, RSI sử dụng SMA). Việc làm mượt dữ liệu (áp thêm khung thời gian dài hơn) giúp gia tăng độ chính xác.
Mỗi oscillator có mức độ nhạy cảm khác nhau. "Nhạy cảm" là tốc độ dao động của chỉ báo. Ví dụ Stochastic RSI rất nhạy, có thể chuyển trạng thái từ overbought sang oversold chỉ trong vài ngày. Ngược lại, RSI ít nhạy hơn, phải mất vài tuần tới vài tháng mới chuyển hướng rõ rệt do xử lý dữ liệu dài hơi hơn.
Top 5 Chỉ báo Oscillator sử dụng phổ biến
Để học giao dịch với oscillator, trader nên bắt đầu bằng những chỉ báo được kiểm nghiệm hàng chục năm tại thị trường hàng hóa, chứng khoán. Dưới đây là các lựa chọn nổi bật:
- Moving Average Convergence Divergence (MACD)
MACD là chỉ báo phổ biến nhất toàn cầu nhờ vào hiệu suất hiệu quả trên tất cả thị trường. Dựa trên hai đường EMA nhấn mạnh giá trị gần (đường “Signal” xác nhận đảo chiều khi cắt đường MACD). Ngoài ra, còn có histogram (đường màu đỏ) thể hiện động lực hiện tại của xu hướng:
- Relative Strength Index (RSI)
RSI là chỉ báo phổ biến nhất trong thị trường crypto nhờ tính chất dựa vào dữ liệu dài hơi và thích hợp với độ biến động mạnh của thị trường này. Khi Bitcoin bị mua/bán quá mức, các mốc lịch sử giúp xác định và phát tín hiệu chạm hỗ trợ/kháng cự:
- Williams %R
Williams %R (Williams Percent Range) là chỉ báo dao động nhạy, chuyên phát hiện vùng quá mua/quá bán. Phù hợp cho giao dịch nội ngày nhờ phạm vi cố định và dao động nhanh, xác định điểm vào/ra từng phiên:
- Commodity Channel Index (CCI)
CCI là oscillator dẫn dắt, phạm vi cố định, đo lường xu hướng dựa trên MA và độ lệch khỏi MA, giúp trader phát hiện các dấu hiệu phân kỳ:
- Stochastic RSI (StochRSI)
StochRSI là chỉ báo dao động nhạy trong phạm vi 0-100, cảnh báo vùng mua/bán quá mức. Ưu điểm lớn là có hai đường “K” và “D” (MA) – sự giao cắt báo hiệu đảo chiều xu hướng để vào lệnh kịp thời:
Khác biệt giữa Chỉ báo và Oscillator?
Chỉ báo (indicator) và Oscillator đều là công cụ phân tích kỹ thuật. Mọi oscillator đều là indicator, nhưng đặc biệt nằm trong phạm vi giới hạn trên – dưới. Nếu so Bollinger Bands (BB – chạy quanh thân nến) với oscillator như RSI, sẽ dễ thấy khác biệt:
Oscillator so với indicator trên biểu đồ giá Bitcoin.
Bollinger Bands là các dải xanh bao quanh nến, tạo kênh thể hiện hỗ trợ và kháng cự. RSI là oscillator bên dưới thể hiện vùng overbought/oversold, độc lập với khung giá. Dù đều là “indicator”, dễ dàng thấy rằng BB không phải oscillator, trong khi RSI là oscillator tiêu biểu.
Tất cả các oscillator đều có điểm chung là dao động quanh đường trung tâm, phân chia vùng dương/âm. Oscillator có thể ở trạng thái cực đoan (overbought/oversold) rất lâu, nhưng cuối cùng vẫn quay đầu – đây chính là những cơ hội giao dịch tốt nhất cho những ai bắt kịp thời điểm đảo chiều.
Thường, trader sẽ kết hợp oscillator với các indicator khác để có cái nhìn tổng thể hơn. Ví dụ, dùng MA để xác định hướng xu hướng và oscillator để canh điểm vào lệnh trong xu hướng đó (mua khi thị trường uptrend và oscillator về vùng oversold...). Như vậy sẽ tránh phụ thuộc vào chỉ duy nhất một công cụ.
Một lưu ý quan trọng: Oscillator có thể nằm ở trạng thái cực đoan rất lâu khi thị trường đi mạnh theo xu hướng (mà các chỉ báo xu hướng sẽ thể hiện rõ). Nếu chỉ nhìn RSI sẽ dễ nghĩ “bán vì overbought”, nhưng trend indicator lại cho thấy “uptrend mạnh, chớ chống lại!”. Việc cân bằng giữa oscillator và trend indicator là chìa khóa cho phân tích kỹ thuật hiệu quả.
Mẹo sử dụng Oscillator trong giao dịch Crypto
Dưới đây là một số kinh nghiệm thực tế khi dùng oscillator trên thị trường tiền mã hóa:
- Dùng đa khung thời gian (Multiple Timeframes): Crypto rất biến động. Oscillator có thể báo overbought ở timeframe ngắn (ví dụ 5m, 15m), nhưng khung cao hơn vẫn là trend lớn. Luôn kiểm tra các khung lớn hơn trước khi đánh đảo chiều.
- Kết hợp với hành động giá (Price Action): Xác nhận tín hiệu oscillator bằng vận động giá. VD, nếu RSI về vùng oversold, kiểm tra xem có trùng với vùng hỗ trợ mạnh hoặc pattern đảo chiều hay không.
- Tránh “loạn oscillator” (Oscillator overload): Quá nhiều oscillator sẽ gây rối. Lựa chọn một, hai chỉ báo hợp lý, như một oscillator động lượng (RSI) và một oscillator xu hướng (MACD).
- Điều chỉnh thông số phù hợp (Adjust settings): Thông số mặc định chỉ nên là tham khảo, cần điều chỉnh cho phù hợp tốc độ/quy mô thị trường hay khung thời gian bạn giao dịch.
- Lưu ý phân kỳ giá (Divergence): Phân kỳ giữa giá và oscillator báo hiệu khả năng đảo chiều. Ví dụ, Ethereum tạo đỉnh mới nhưng RSI lại không vượt qua đỉnh cũ, đây là dấu hiệu yếu đi.
- Nhớ cơ chế xu hướng (Trend regime): Trong trend mạnh, chỉ nên dùng oscillator để tìm điểm vào lệnh thuận xu hướng, không nên cố bắt đỉnh/đáy ngược trend.
- Thận trọng với tín hiệu nhiễu (False signals): Khung thời gian thấp dễ nhiễu (whipsaw). Cần có xác nhận thêm trước khi vào lệnh chỉ dựa vào oscillator.
- Sử dụng Stop Loss: Tín hiệu oscillator không đảm bảo tuyệt đối. Luôn đặt stop-loss để kiểm soát rủi ro nếu lệnh đi ngược.
Qua luyện tập, oscillator sẽ nâng hiệu quả phân tích thị trường cho bạn và giúp đo lường động lượng một cách chính xác.
Stochastic RSI báo overbought và oversold (nguồn)
Kết luận
Giao dịch với Oscillator xoay quanh việc khai thác sức mạnh từ các chỉ báo này để đưa ra quyết định thông minh hơn. Bài hướng dẫn đã nêu rõ bản chất oscillator, sự khác biệt với các chỉ báo khác, đồng thời giới thiệu 5 loại oscillator phổ biến nhất trong giao dịch crypto – RSI, MACD, Stochastic (và StochRSI), CCI, Williams %R. Mỗi loại đều mang lại cái nhìn chuyên sâu về động lượng thị trường nội tại, giúp trader nhận diện xu hướng, đo lường sức mạnh và phát hiện điểm đảo chiều tiềm năng.
Hãy sử dụng oscillator như một phần trong bộ công cụ tổng hợp. Oscillator phát huy hiệu quả tối đa khi kết hợp với phân tích xu hướng, hỗ trợ/kháng cự, quy tắc quản trị rủi ro tốt. Không chỉ báo nào là “chén thánh” tuyệt đối, nhưng oscillator luôn nằm trong nhóm công cụ tin cậy nhất. Chúng đã được trader sử dụng suốt nhiều thế hệ và còn đóng vai trò quan trọng trong kỷ nguyên bot/thuật toán giao dịch tự động – nơi bản thân các thuật toán này vẫn tích hợp oscillator truyền thống bên dưới.
Nếu bạn là người mới, cách đơn giản nhất là chọn một oscillator (ví dụ RSI hoặc MACD), áp dụng lên biểu đồ, quan sát diễn biến ở nhiều trạng thái thị trường khác nhau, tự kiểm nghiệm trên dữ liệu quá khứ – nhờ đó tích lũy kinh nghiệm thực chiến. Sau đó, bạn có thể mở rộng sang các oscillator khác, biết kết hợp hoặc điều chỉnh tham số nâng cao hơn.
Phemex Academy và Blog của Phemex có rất nhiều tài liệu về các chỉ báo kỹ thuật và chiến lược giao dịch (bao gồm cả các bài chuyên sâu về từng oscillator cụ thể). Tận dụng nguồn tài nguyên này để trau dồi kỹ năng. Khi thành thạo, oscillator sẽ trở thành vũ khí không thể thiếu trong chiến lược giao dịch của bạn – giúp bạn mua lúc số đông hoảng sợ (quá bán) và bán khi đám đông tham lam (quá mua), mà vẫn luôn đồng bộ với trend chính của thị trường. Để tìm hiểu thêm các oscillator phù hợp chiến lược cá nhân, hãy truy cập mục phân tích kỹ thuật tổng hợp của Phemex.
