Özet
- Staking, yatırımcının elindeki kripto paraları çeşitli hediyeler veya pasif kripto geliri karşılığında hedef cüzdanda veya borsada kilitleme sürecidir.
- Staking süreci, tıpkı madencilik sürecinin proof of work blok zincirlerde yaptığı gibi proof of stake blok zincirlerde de işlemleri doğrulama işlevi görür.
- Staking, itibarlı borsalarda veya proof of stake blok zincirlerce belirtilen cüzdanlarda yapılabilmektedir.
Kripto Staking Nedir?
Staking, belirlenmiş bir zaman sürecinde kripto paraları ödüller veya pasif kripto geliri karşılığında tutma veya kilitleme sürecidir. Kilitlenmiş fonlar belli blok zincirlerin güvenliğini ve bakımını desteklemeye yardımcı olurlar. Bu, Bitcoin madenciliğiyle kıyaslanabilir bir süreçtir, ancak staking çok daha az kaynak yoğunlukludur. Bitcoin, konsensüs mekanizması olarak Proof of Work’e (PoW) dayanırken, Cardano (ADA), NEO (NEO), ve Ontology (ONT) gibi diğer popüler coinler Proof of Stake (POS) mekanizmasını kullanırlar.
Proof of Stake vs Proof of Work
Proof of Work nasıl çalışır?
Proof of Work sistemi, madencilerin sonradan blok zincire eklenecek olan doğrulanmış işlem blokları yaratmak için karmaşık matematiksel bulmacalar çözmesini içerir. Bu kriptografik problemleri çözmesi o kadar zordur ki, madencilerin ilave işletim gücü üretebilen özel donanımlar kullanmalarını gerektirir. Esasen süreç fazla maliyetli olduğundan, kötü niyetli kişilerin herhangi bir saldırı denemesini başlangıçtan önlemektedir.
Meşru bir madenci olarak sürece katılmak çok daha uygun maliyetli ve karlıdır. Bunun nedeni madenci her bulmaca çözdüğünde ve yeni bir blok eklediğinde, sistemin onlara belli miktarda Bitcoin vermesidir. Sonrasında çözüm veya “işlerinin kanıtı” paylaşılır ve diğer madenciler de bu bloğun kopyalarını kendi dağıtılmış defterlerine eklediklerinden, blok onlar tarafından onaylanır.
Proof of Stake nasıl çalışır?
Proof of Stake, Proof of Work’deki aşırı kaynak kullanımını ve maliyetleri önlemek için tasarlanmış bir alternatif modeldir. İşlem formunda büyük miktarlardaki keyfi işlere ve ağı güvenlik altına almak için kompleks hesaplamalara dayanmak yerine bu seçenek, katılımcıların sadece fonlarının bir kısmını saklamalarını ve kilitlemelerini gerektirmektedir.
Proof of Stake Modelindeki Onaylayıcılar Nedir?
Bir adım geriye dönelim. İki modelde aynı süreçle yüzleşmektedir; işlemlerin blockchaine eklenmeden önce doğrulanmaları gerekmektedir. Bitcoin’de bu görev için madenciler bulunurken, Proof of Stake kriptoda onaylayıcılar vardır. Madenciler, büyük kaynaklar ve maliyetler gerektirdiğinden herhangi bir kötü niyetli harekette bulunmaya meyilli değildirler. Bunun yerine meşru madencilik ödüllerinden kar elde etmek onlar için daha kolaydır. Benzer şekilde gerekli hizmetleri uygun şekilde gerçekleştirmeyen onaylayıcılar da stake ettikleri fonların bir bölümünü kaybetme riskiyle karşılaşmaktadırlar.
Stake edilmiş coinler esasen kötü niyetli davranışlara karşı teminat görevi görmektedir. Bir diğer yandan oyunu kurallarına göre oynayan ve blokları dürüst şekilde doğrulayan onaylayıcılar da ödüllendirilmektedir. Blok doğrulaması her gerektiğinde, sistem rastgele onaylayıcılardan birine bu görevi vermektedir. Onaylayıcının nasıl seçildiği ise stake edilen miktara bağlıdır. Bir onaylayıcı ne kadar fazla fon kilitlerse, seçilme olasılığı o kadar artmaktadır. Başka bir ifadeyle, tıpkı daha fazla işletim gücüne sahip madencilerin, bloğun matematiksel bulmacını çözme olasılığı daha fazlaysa, daha fazla coin stake etmiş onaylayıcılarında bloğu doğrulama hakkı elde etme ve ödül alma olasılığı daha yüksektir.
Onalayıcılar için olan kurallar ve koşullar Proof of Stake blockchainleri arasında farklılık göstermektedir. Her proje teknik gereksinimler, minimum stake miktarları, kilitleme süreleri, seçim metodları ve ödül hesaplama formülleri açısından kendi tercihlerine sahiptir. Yine de hepsi Proof of Work sistemlerine kıyasla aynı avantaja sahiptirler. Proof of Stake, büyük miktarlarda enerji veya özel donanım gerektirmediğinden, mekanizma çok daha ölçeklendirilebilirdir. Aynı zamanda Ethereum ağı da şu an için ETH 2.0 yükseltmesiyle Proof of Work’ten Proof of Stake’e geçiş sürecindedir.
Kripto Stake İşlemi Güvenli midir?
Kripto paralarda staking, bir kişinin yatırım karlarını artırmada güvenli kabul edilen, pasif gelir-yaratıcı bir aktivitedir. Genel anlamda banka vadeli mevduat hesabına para yatırmak gibi, kripto stake ederek de para kaybetmeniz mümkün değildir. İki tür staking vardır:
- Proof of Stake blockchainler tarafından sunulan staking. Bu, genelde ödüller kazanmak için bir kripto paranın belli bir süreyle belirlenmiş cüzdan içerisinde tutulmasıyla gerçekleşir.
- Borsalar tarafından sunulan staking. Burada kullanıcılar, kripto cinsinden faiz kazanmak için kriptolarını borsalara ödünç verirler. Bu staking türü bazı zamanlarda “launchpool” olarak da sunulmaktadır. Launchpool’da kullanıcılar, popüler kripto paraları stake ederek, tuttukları kriptolarda yüksek karların keyfini çıkarırlar. Faizler saatlik ödenir.
Buna rağmen staking her zaman için risksiz değildir.
Kripto staking’in riskleri nelerdir?
Bir borsada kripto stake ederkenki temel kural söz konusu müşterilerin fonlarının güvenliğinin sağlanması olduğundan, kestirme yollara başvurmayan güvenilir, itibarlı bir firma seçmektir. Bunun nedeni stake edilirken müşteri fonlarının borsanın denetiminde olmasıdır. Borsa hacklenir veya batarsa, kriptonuz da onunla birlikte gider.
Phemex gibi borsalarda kripto birikim hesaplarında tutulan tüm müşteri varlıkları düzenli olarak gerçek-zamanlı görüntülenir ve endüstrinin önde gelen risk ve varlık yönetim uzmanlarında yönetilir.
Kripto stakinginin diğer riskleri arasında şunlar bulunur:
- Fiyat volatilitesi: Token fiyatının dip yapması kolayca staking’den kazandığınız ödülleri götürebilir.
- Likidite riski: Bazı staking programları varlıklarınızı çekemediğiniz minimum bağlama süreçlerini zorunlu kılmaktadır.
- Karşı taraf riski: İşlerini düzgün yapmayan ve ceza alan bir onaylayıcıyla varlıklarınızı stake ettiğinizde gerçekleşir; bu durumda ödül kazanma şansınız da etkilenecektir.
- Siber saldırı riskleri: Staking havuzları veya cüzdanları hacklenebilir, bunun sonucunda stake ettiğiniz varlıkların tamamını kaybedebilirsiniz. Bu yüzden stake edeceğiniz borsayı veya protokolü/cüzdanı seçerken her zaman için şirketin güvenlik kayıtlarını ve müşteri kayıplarını güvence altına alıp almadıklarını kontrol ediniz.
Yetkilendirilmiş Proof of Stake (DPoS) Nedir?
Yetkilendirilmiş Proof of Stake, kilitlenmiş fonları oylara dönüştüren mekanizmanın popüler bir varyasyonudur. Coin stake eden kullanıcıların onaylayıcı olması yerine bu kullanıcılar, gerekli hizmetleri onların adına gerçekleştirecek delegeler seçerler. Ne kadar fazla fon stake edilirse, o kadar fazla oy gücüne sahip olunur. Sonrasında staking ödülleri delegelere verilir ve onlar da bu ödülleri onları seçenlere paylaştırırlar. Bu model daha küçük sayıda onaylayıcının büyük sayıda katılımcıyı temsil etmesine olanak vermektedir.
Bunun sonucunda verimlilik artar, delegeyi seçenler için daha düşük giriş eşikleri ortaya çıkar ve daha düşük güç tüketimi ve artan sürdürülebilirlik oluşur. Ancak bu sistemin bazı kayda değer dezavantajları da bulunmaktadır. Ağ küçük bir onaylayıcı grubuna dayanmak zorunda olduğundan, bu daha fazla merkezilik anlamına gelmektedir. Ortaya çıkabilecek olan bir diğer potansiyel zorluk çok küçük miktarda stake’e sahip olan kullanıcıların oy miktarlarının sayılmayacak kadar önemsiz olduğunu düşünebilmeleri ve doğrudan aktif katılım gerçekleştirmeyi seçebilecekleridir. Yine de EOS (EOS), Tezos (XTZ), ve Tron (TRX) gibi öne çıkan birçok proje bu protokolü kabul etmiş ve bunda ümit vaad eden bir gelecek görmüşlerdir.
Staking ödülleri nelerdir?
Staking ödülleri, katılımcıların tokenlarını blockchaindeki işlemlerin onaylanması için kilitledikleri ve karşılığında aldıkları teşviklerdir. Ödüller, staking programına göre ödülün bir parçası olarak blockchainin yerel tokenı formunda verilmektedir.
Staking ödülleri nasıl hesaplanır?
Staking ödülleri, birleştirme dikkate alındıktan sonra yıllık miktarda kazanılan getiri oranı olan önceden-anlaşılmış yıllık faiz getirisine (APY) göre hesaplanmaktadır.
APY formülü şu şekildedir:
APY = (1 + r/n)ⁿ − 1
r = periyodik faiz getirisi (veya yıllık APR)
n = her yılki bileşik faiz periyodu sayısı
Ancak staking hizmeti sunan birçok borsa, aynı zamanda yatırımcıların sadece aşağıdaki gibi stake etmek istedikleri miktarı girerek kolayca karlarını hesaplayabilecekleri staking hesaplayıcılar da sunmaktadır:
Staking hesaplayıcısı (Kaynak: Phemex)
Staking ödülleri vergilendirilebilir mi?
Kurallar değişik yargı çevrelerinde farklılık göstermektedir. Kanada ve BK’da staking, kripto madenciliğiyle aynı kabul edilmekte ve buna göre vergilendirilmektedir. Almanya’da stake edilen kripto 10 yıldan az tutulması halinde vergilendirilmektedir. Bu süre sonrasında stake edilen kripto vergisizdir.
Ancak ABD’de staking ödüllerinin gelir olarak kabul edilip buna göre vergilendirilip vergilendirilmeyeceği konusunda net bir IRS talimatnamesi yoktur. Yakın zamandaki bir olayda ABD’li çift Joshua ve Jessica Jarrett, 2019’da staking ödülü olarak kazandıkları 8,876 Tezos’un (XTZ) yanlış vergilendirildiği konusunda IRS hakkında şikayette bulunmuşlardır. Buna cevap olarak ABD Adalet Bakanlığı Vergi birimi IRS’in 3,793$ geri ödeme yapmasına karar vermiştir. İlginç şekilde karar herhangi bir mahkeme hükmüyle desteklenmemiştir. Jarett’lar devam eden davalarında bunun gerçekleşmesi için baskı yapmaktadırlar.
Kripto Stake Ederek Nasıl Para Kazanılır?
Potansiyel bir kullanıcı veya yatırımcı olarak staking, pasif kripto geliri elde etmek için mükemmel bir seçenektir. Faiz kazandıran vadeli banka hesabına para yatırmaya benzer bir yoldur.
Staking Vs. Mining
Madenciliğin aksine staking oldukça az teknik bilgi ve kurulum gerektirir. İlk adım mevcut birçok Proof of Stake coinden birini seçmektedir.
En İyi 5 Kripto Staking Coini
İtibarlı birçok kripto para borsası yıllık faiz getirisi %4 ila %20 arasında ve hatta daha fazlasını da veren kripto staking hizmetleri sunmaktadır. Örnek olarak Phemex, ETH stakingine %18.80% APY sunmaktadır. Staking ödülü olarak sunulan kriptolar genellikle aşağıdakiler gibi daha oturmuş stable coinler olmaktadır:
Ancak bu, borsadan borsaya değişiklik gösterebilmektedir.
Phemex’te devam-eden staking programları (Kaynak: Phemex)
Borsada nasıl kripto stake edilir
Phemex gibi borsalarda staking hizmetleri; kazan programları, birikim programları ve launchpoollar gibi çeşitli etiketler altında toplanmaktadır. Kullanıcıların öncelikle programa katılmak için stake edilecek coini temin ettiklerinden emin olmaları gerekir; çoğu zaman bu coinler aynı platformdan satın alınabilmekte ve ödüller kazanmak için stake edilebilmektedir. Örnek olarak, ETH stake etmek için kullanıcıların öncelikle cüzdanlarında gereken minimum ETH miktarına sahip olmaları gerekir.
Adım-adım talimatlar için:
- Phemex’in Birikim Hesabıyla nasıl kripto kazanırım?
- Phemex Earn (Kazan) ile kriptomun benim için çalışmasını nasıl sağlarım?
- Phemex Launchpool ile nasıl kazanırım?
Cüzdanda nasıl kripto stake edilir
Bahsedildiği üzere staking in bir diğer formunda ödüller kazanmak için cüzdanda kripto para tutulur. Burada Ledger cüzdanında Tezos (XTZ) stake etme örneğini kullanacağız:
- Sürece başlamak için öncelikle Ledger cihazına sahip olmanız ve bilgisayarınızda veya telefonunuzda Ledger Live uygulamasının yüklü olması gerekmektedir.
- Ledger live yöneticisi yoluyla Tezos uygulamasını ledgerınıza yükleyin.
- Tezos hesabı eklemek için uygulama-içi talimatları takip edin.
- Phemex gibi popüler borsalardan bir miktar XTZ satın alın ve Ledger’ınıza aktarın.
- Ledger uygulamanızın hesap bölümündeki “Ödüller Kazan” butonuna tıklayın ve prosedürleri takip edin (delege etme, onaylayıcı seçme ve onaylama).
- Bu kadar. Tezos’un ledger aracılığıyla şu anki yıllık faiz getirisi %6 eksi ücretlerdir. Tabi ki nihai kazancınız ne kadar stake ettiğinize bağlı olacaktır.
Staking Havuzları Nedir?
Staking havuzlar esasen coin sahiplerinin kaynaklarını birleştirdiği gruplardır. Bunlar hep birlikte staking yaparlar ve onaylayıcı olarak seçilme ve ödül kazanma şansları daha yüksek olur. Bir ödül alınması halinde ödül, her katılımcının havuza eklediği miktar oranında grup üyelerine dağıtılır. Havuz organize etmek ve sürdürme önemli miktarda kaynak gerektirdiğinden, havuz sağlayıcıları her katılımcının staking ödül payından bir miktar ücret kesintisi yapar. Bu ekstra maliyetin dengelenmesi, coin sahiplerinin havuzlara katılarak elde ettikleri bir şeydir. Bir birey olarak staking, oldukça yüksek olan minimum kilitleme sürelerine ve gereken bakiyelere uymak anlamına gelmektedir. Staking havuzlarında ise genellikle çekim süresi sınırlamaları yoktur ve çok daha düşük başlangıç bakiyeleriyle katılıma olanak verilmektedir.
NFT stakingi Nedir?
NFT staking, NFT sahibinin staking ödülü formunda pasif bir gelir karşılığında belli bir süreyle non-fungible tokenını yatırması açısından kripto stake etmeye benzerdir. NFT staking hakkında iyi olan şey, NFT’nizi paraya dönüştürmek için NFT’nizden vazgeçmek zorunda kalmamanızdır.
Kripto para birimleri stake etmeye değer mi?
Staking, dijital varlıklarını yakın zamanda satma veya bozdurma niyetinde olmayan yatırımcılar için en iyi gelir-yaratıcı seçeneklerden biri olabilmektedir. Nihayetinde kullanmıyorsanız neden boş dursun ki? Bu nedenle staking, kısa-dönem fiyat volatilitesiyle uğraşmak zorunda kalmadan dijital varlıklarından faiz elde etmek isteyenler için özellikle uygundur.
Ancak bu, yukarıda bahsedilen sebeplerden ötürü stakingin tamamen risksiz olduğu anlamına gelmez. Kişi, staking sürecinin ne kadar olduğunu öğrenmek için her zaman bilgileri okuması ve güvenlik konusunda garanti veren borsalarda staking yapmalıdır. Staking programı olağan dışı yüksek getiriler sunuyorsa işin içerisinde bir bit yeniği olabilir.
Sonuç
Proof of Stake mekanizması Proof of Work’ten sadece daha az kaynak yoğun ve daha ölçeklendirilebilir değil, aynı zamanda katılımı da daha fazla teşvik etmektedir. Kullanıcılar fonlarını belli bir süre için kilitleyerek, blockchainlerin konsensüs ve yönetim sürecinde yer almaya başlayabilirler. İlave olarak Proof of Stake, katılımcıların sofistike, teknik know-howları bilmesini ve özel ekipmanlara büyük yatırımlar yapmalarını gerektirmeden pasif gelir yaratmaları için kolay bir metot sunar.
Yine de bu teknoloji güvene çok daha fazla dayandığından staking ile ilgilenen herhangi bir kimse en iyi seçeneği bulmak için kendi araştırmasını yapmalıdır. Özellikle projenin kullandığı akıllı sözleşme ayrı bir öneme sahiptir. Sözleşme, fonların kaybına yol açabilecek herhangi bir kritik hata barındırmamalıdır.
Register to get $180 Welcome Bonus!
