2025 Güncel: Market Cap / TVL Oranı Nedir? Formül, Yorum ve Örnekler

Market Cap / TVL oranı (MC/TVL), DeFi projelerini değerlendirmek için kullanılan basit fakat güçlü bir metriktir. Bu oran, bir projenin piyasa değerinin, projedeki kilitli toplam değer (TVL)’ye bölünmesiyle hesaplanır. Özünde bu oran, bir DeFi protokolüne ait token’ın fiyatının, akıllı kontratlarında kilitlenen kripto varlık miktarına göre görece olarak aşırı değerli veya düşük değerli olup olmadığını gösterir. Yüksek bir MC/TVL oranı, token’ın piyasa değerinin kilitli değere kıyasla yüksek olduğunu (potansiyel aşırı değerleme) gösterirken; düşük bir oran ise token fiyatının TVL'ye göre düşük olduğunu ve potansiyel olarak değerinin altında olduğunu ima eder. Bu gösterge, DeFi temel analizinde, geleneksel finansal oranların (örneğin fiyat / defter değeri oranı gibi) kriptoya uyarlanmış hali olarak yaygınlık kazanmıştır.

MC/TVL Oranı Nasıl Hesaplanır?

Market Cap / TVL oranını hesaplamak oldukça basittir. Formül şudur:

• Piyasa Değeri (Market Cap): Bir projenin dolaşımdaki tüm tokenlarının toplam değeri (token fiyatı × dolaşımdaki arz).
• Kilitli Toplam Değer (TVL): Projeye ait akıllı kontratlarda (likidite havuzları, borç verme kasaları, vb.) yatırılmış veya stake edilmiş toplam USD değeri.

Örneğin, bir DeFi protokolü 500 milyon $ piyasa değerine ve 1 milyar $ TVL'ye sahipse, MC/TVL oranı 500M$/1.000M$ = 0,5 olur. Bu, projenin piyasa değerinin kilitli değerinin yarısı olduğu anlamına gelir – oran 1’in altında olduğunda genellikle düşük değerleme olarak yorumlanır. Tersine, piyasa değeri 2 milyar $ ve TVL yine 1 milyar $ ise oran 2,0 olur ve token’ın fazla değerlenmiş olabileceğine işaret eder.

Yorum rehberi:

• MC/TVL > 1,0: Proje token’ı TVL’ye kıyasla muhtemelen aşırı değerli. Yüksek oran (>1) piyasa değerinin platformdaki kilitli değeri aştığını gösterir, fiyat düzeltmesi olasılığı yükselir.
• MC/TVL < 1,0: Proje, TVL'ye kıyasla düşük değerli görünüyor. Oran 1'in altında ise piyasa değeri kilitli değerden daha düşük, token fiyatı eğer projenin temelleri güçlüyse büyüme potansiyeli taşır.
• 0’a Yaklaşan Oranlar: Aşırı düşük oran (yaklaşık 0), ciddi düşük değerleme anlamına gelir. Avantaj kollayan yatırımcılar, çok düşük MC/TVL değerine sahip projeleri cazip fırsat olarak görebilir. Ancak, bu kadar düşük oranlar, yeni projelerde veya token’ı henüz TVL seviyesini yakalayamamış projelerde de gözlenebilir; dolayısıyla detaylı araştırma gerekir.

Bağlam faktörünün önemli olduğunu unutmamak gerekir. MC/TVL’nin 1’in üzerinde olması yatırım için otomatik olarak kötü anlamına gelmez, düşük oran da fiyat artışı garantisi vermez. Güçlü itibara sahip bazı projeler, yüksek piyasa güveni veya ek gelir akışları nedeniyle 1’in üzerinde oranla işlem görebilirken; düşük oranlı bazı projelerde ise başka riskler olabilir. Bu oran, kesin bir değerleme yöntemi yerine ilk filtreleme veya karşılaştırmalı analiz aracı olarak kullanılmalıdır.

Popüler Ağların Piyasa Değeri ve TVL’si (kaynak)

DeFi’de Neden MC/TVL Oranı Önemlidir?

MC/TVL oranı, DeFi yatırımcıları ve analistleri için aslında değeri sık gözden kaçan fakat aydınlatıcı bir metriktir. 2025 kripto piyasası özelinde neden kullanışlı olduğuna bakalım:

• Hızlı Değerleme Filtresi: DeFi çok hızlı gelişen, yüzlerce protokolün olduğu bir alan. MC/TVL oranı sayesinde projeleri hızla filtreleyebilirsiniz. Düşük oranlara odaklanarak binlerce DeFi protokolü arasından değerinin altında görünenleri bulup, bunlar üzerinde derin araştırma yaparak potansiyel fırsatları tespit edebilirsiniz.
• Yatırımcı Duyarlılığı Göstergesi: Oran, piyasa hissiyatını ve hype’ı ortaya koyabilir. TVL’ye göre yüksek piyasa değeri, aşırı iyimserlik ya da spekülasyon göstergesi olabilir; düşük oran ise ihtiyat veya değerin yeterince anlaşılmaması anlamına gelir. Örneğin, boğa piyasalarında pek çok DeFi token'ı MC/TVL=3-4 bandında işlem görüyorsa, bu piyasanın fazla ısındığı sinyalini verebilir. 2021 sonunda toplam DeFi MC/TVL oranı yaklaşık 0,70 idi, yani uçuk bir balon yoktu.
• Gizli Fırsat Avcılığı: Çok düşük MC/TVL (1’in çok altında) oranlarına sahip projeler, henüz piyasa tarafından gerçek değerine ulaşmamış gizli fırsatlar olabilir. Örneğin, Protocol X’in TVL’si 1 milyar $, piyasa değeri sadece 200 milyon $ (oran 0,2) – eğer TVL organik ve platform sağlam ise yatırımcı ilgisini çekebilir.
• Aşırı Değerleme Uyarısı: Tersine, çok yüksek oran da aşırı değerleme işareti olabilir. Eğer bir DeFi token’ı fiyatı, TVL artışının çok önünde gidiyorsa; oran 1’i aşar ve bu bir uyarı sinyali olur. Dikkatli yatırımcılar, buna spekülasyon veya yaklaşan bir haber mi sebep oluyor araştırır ve hype sönme ihtimalinde düzeltmeye hazırlıklı olur.

2025 piyasası neden önemsiyor? 2020–2022 dönemindeki döngülerden sonra, 2024–2025 kripto ekosisteminde temel metriklere daha fazla önem verilmeye başlandı. 2024’te TVL hızla toparlanarak 2023 sonundaki 36 milyar $ seviyesinden, 2024 ortasında 100 milyar $’ı ve 2025’te tekrar 170 milyar $’ı aştı. Bu kadar değer söz konusu olunca, MC/TVL oranı, token fiyatlarının benimsenme hızını geride bırakıp bırakmadığını saptamak için iyi bir kılavuz. Özellikle kurumsal yatırımcılar projeleri değerlendirirken MC/TVL gibi oranları klasik çarpan analizine benzer şekilde kullanıyor.

Ancak, oran daima diğer metriklerle birlikte değerlendirilmelidir. DeFi’nin değeri birçok faktöre bağlıdır: aktif kullanıcı, protokol geliri, güvenlik, vb. TVL kısa vadeli teşviklerle şişirilebilir ve düşük MC/TVL, bazen başka temel sorunların (ör. zayıf yönetim, yüksek enflasyon) sonucudur. Bu yüzden MC/TVL her zaman tek parçanın tamamı olarak alınmamalıdır.

DeFi Protokollerinin TVL ve Piyasa Değeri (kaynak)

TVL vs Piyasa Değeri: Farkları Nelerdir?

TVL ve piyasa değerini ayrı ayrı anlamak faydalıdır. Çünkü her biri farklı bir değeri ölçer:

• Piyasa Değeri – Yatırımcı değerlemelerini yansıtır. Yani piyasada bir token'a biçilen değeri gösterir. Yüksek piyasa değeri, genellikle güçlü piyasa beklentisini veya ağ etkilerini işaret eder (ör. Bitcoin'in büyük piyasa değeri ağırlığını hâkimiyetine bağlar). Ancak tek başına piyasa değeri yanıltıcı olabilir; projenin içinde ne kadar değer kullanıldığını göstermez.
• Kilitli Toplam Değer (TVL) – Kullanıcı ilgisi ve protokole bağlanan sermayeyi ölçer. TVL, protokolün akıllı kontratlarında kilitlenen gerçek varlıkları; likidite, stake edilen coin’ler, verilen krediler vb. ile gösterir. Yüksek TVL, kullanıcıların protokole fon emanet edecek kadar güvendiğini, gerçek bir kullanım gördüğünü gösterir. Örneğin, Ethereum’un TVL’si (tüm DeFi uygulamarında biriken) Bitcoin’den çok daha yüksektir; Ethereum birçok DeFi faaliyetine altyapı sağlar.

Hiçbiri tek başına “daha iyi” değildir. Piyasa değeri, beklentileri ve potansiyeli (gelecek için) yansıtır; TVL ise o anki kullanım ve DeFi'de ivmeyi ölçer. Bu yüzden oranı kullanmak faydalıdır. Her iki metriğe bir arada bakmak kritiktir. Örneğin, 2024 başında Bitcoin’in piyasa değeri devasa olmasına rağmen DeFi TVL’si çok küçüktü; Ethereum ise en büyük TVL’ye sahipti ama piyasa değeri Bitcoin’den düşüktü. Tekil metrik gerçeği tam anlatmaz: Bitcoin’in oranı astronomik (~1000+) çünkü değeri DeFi’ye “kilitli” değil; Ethereum’un oranı ise tek hanelerde ve ağdaki on-chain kullanımı yansıtır.

DeFi’de hem piyasa değeri hem TVL önemlidir. TVL, protokole kullanıcıların ne kadar para bağladığını (güven ve fayda göstergesi), piyasa değeri ise yatırımcıların protokol token’ına biçtiği değeri gösterir. MC/TVL oranı bu ikisini birleştirir – piyasa algısını on-chain temellerle karşılaştırır. Denge için iki tarafa da bakarak karar verilmeli. Örneğin yalnızca piyasa değerine bakan biri, Ethereum’un on-chain aktivitesinin büyüklüğünü gözden kaçırır; sadece TVL bakan biri de Bitcoin’in piyasa anlatısından kaynaklı yüksek değerini göz ardı eder. Bu sebeple MC/TVL, farklı türlerde ve büyüklüklerdeki protokolleri karşılaştırmak için normalize bir bakış sunar.

Örnekler: Başlıca DeFi Protokollerinin MC/TVL Oranları (2025)

Birkaç önemli DeFi platformunun MC/TVL oranlarını (2025 ortası-sonu güncel verileriyle) örneklendirelim:

Örneğin Ağustos 2025 itibarıyla, büyük DeFi protokolleri şu değerlere sahipti:

Kaynaklar: CoinGecko/DeFiLlama verileri, Ağustos 2025

Yorum: Lido’nun MC/TVL oranı (~0,03) son derece düşük – token’ın piyasa değeri, protokolde stake edilen ~38 milyar $’lık devasa TVL’nin yalnızca yüzde birkaçına denk geliyor. Bu, Lido token'ının (LDO), protokolün Ethereum stakingindeki hakimiyetine rağmen büyük ölçüde düşük değerli olduğu anlamına gelir (Lido, en yüksek DeFi TVL’sine liderlik ediyor). Aave’de de oran (~0,12) düşük, yani token fiyatı borç verme piyasalarında kilitli ~38 milyar $’a kıyasla mütevazı seviyede – eğer Aave tokenının ileride daha fazla değer yakalaması bekleniyorsa, bir değer fırsatı olabilir. Spark (MakerDAO'ya bağlı yeni bir lending dApp’i) ise uç bir örnek: token’ın piyasa değeri, TVL’ye göre neredeyse yok denecek kadar düşük, bu ya platformun bir değer yakalama token’ı olarak görülmediğini ya da henüz piyasa tanınırlığının çok erken aşamada olduğunu gösteriyor.

Uniswap ise 1’in üzerinde oran ile (~1,1) öne çıkıyor. Bu durum, Uniswap’in piyasa değerinin likiditeye (yaklaşık 6 milyar $’lık TVL) göre biraz daha fazla fiyatlandığını ima ediyor. Bunun nedeni, UNI tokenının beklenen ücret gelirleri, yönetişim değeri ve markası olabilir. Lider DEX tokenlarının MC/TVL'nin 1 üzerinde işlem görmesi çok normaldir; çünkü token yatırımcıları gelecekteki ücret paylaşımına ortak olma beklentisiyle premium ödeyebilir. Örneğin 2021’de Uniswap’in MC/TVL oranı 2,4 idi – o dönemde Aave ve PancakeSwap gibi rakiplerinden yüksekti. 2025’te bu prim biraz azalıp 1’e yaklaşmış olabilir, ki bu da rekabetin ve token omiklerinin etkisinden kaynaklanabilir.

Curve’ün oranı (~0,5), makul düzeyde düşük değerleme gösteriyor; CRV’nin piyasa değeri Curve’ün stablecoin havuzlarında kilitli ~2,7 milyar $’ın yarısı seviyesinde. Curve’ün TVL’si güçlü kalırken token fiyatının 2022 ayı piyasası ve yüksek likidite madenciliği enflasyonu nedeniyle baskılandığına işaret ediyor. Büyük bir protokolün 1’in altında MC/TVL oranı, çok kilitli değer olmasına rağmen token fiyatına yansımıyor olabilir – bu, değer odaklı yatırımcılar için olumlu bir sinyaldir. Nitekim analistler, son yıllarda Curve ve Balancer’ın MC/TVL açısından ciddi düşük değerli olduğunu sıklıkla vurguluyor.

Bu oranların piyasa koşullarına göre hızla değişebileceğini unutmayın. Eğer bir token’ın fiyatı hızla artar veya düşerse ya da kullanıcılar büyük miktarda fon yatırıp çekerse (TVL değişir), oran da buna paralel hızla değişir. Örneğin, Uniswap token’ı fiyatı iki katına çıkarsa TVL değişmeden MC/TVL oranı ~2,2’ye yükselir ve bu durumda TVL de artmadığı için token aşırı değerli görünür.

MC/TVL Oranının Yatırım Stratejilerinde Kullanımı

Yatırımcılar ve traderlar MC/TVL oranını çeşitli şekillerde kullanabilir:

• Rakip Karşılaştırması: Aynı kategorideki (ör. DEX veya lending) projeleri değerlendirirken MC/TVL, görece değerleme farklarını öne çıkarır. Örneğin, DEX A’nın MC/TVL’si 0,5; DEX B’nin 1,5 diyelim. Büyüme ve kullanım benzerse, DEX A avantajlı, DEX B pahalı görünebilir. Bu sonuç garantili değildir ama iyi bir ipucu verir. Önceki dönemlerde, MC/TVL’ye göre neredeyse tüm DeFi ağları düşük değerli görünürken yalnızca birkaç istisna (ör. Uniswap gibi, yüksek oranlı) çıkıyordu.
• Piyasa Döngüsünü Takip: Boğa piyasalarında token fiyatları TVL büyümesini aşabilir ve oranlar yukarı çıkabilir. Ayı piyasalarında ise kullanıcılar fon çektiğinde TVL çöker, bazen piyasa değerinden daha hızlı veya tersi olur. Toplam DeFi sektöründe MC/TVL’yi takip ederek balon oluşup oluşmadığı izlenebilir. Analizlere göre, tüm DeFi piyasası ortalaması 3-4’lere çıktığında aşırı iyimserlik; çok düşük seyrettiğinde ise dip sinyali alabilirsiniz. 2025 sonu itibarıyla, sektörün MC/TVL’si yaklaşık 0,8–1,0 civarındaydı (varsayımsal olarak); bu, 2024 sonrası dengeli bir değerlemeye işaret eder.
• Kırmızı Bayrakları Yakalamak: Bir projenin MC/TVL’si kısa sürede fırlıyorsa (ör. token fiyatı uçuyorsa) bu bir hype tehlikesidir. Tersine, bir TVL çöküşü (hack, fon kaçışı vs.) olduğunda piyasa değeri ayak uydurmazsa oran zıplar – bu da bir uyarıdır. Ani oran değişikliklerinde araştırma yapılmalı: Fırlayan oran, temelsiz fiyat hareketine; çöken oran, ya alış fırsatına ya da kullanıcı güveni kaybına işaret eder. Sebebini belirlemek için ilave analiz gereklidir.

Dikkat: MC/TVL oranı hiçbir zaman tek başına nihai karar metrik değildir. Yüksek veya düşük oranların haklı nedenleri olabilir:

• Bazı protokollerin tokenları, doğrudan TVL ile ölçülmeyen değer de yakaladığı için oranı yüksek olur. Örnek: Ücret geliri olan yönetim token’ı (ör. UNI, gelecekte ücret paylaşımı verebilir) primli fiyatlanabilir.
• Düşük oran, protokolün TVL’sinin büyük ölçüde sürdürülemez teşviklerle (yield farming ödülleri) şişirildiğinin göstergesi de olabilir – ödüller bitince TVL düşer, dolayısıyla düşük token fiyatı haklıdır.
• Ayrıca sahte veya geçici TVL’ye dikkat edilmeli. 2021’de kimi protokoller kısa süreliğine TVL şişirmişti (çift staking, uçuk ödüller). Sadece düşük oran nedeniyle token alanlar, TVL hızla düşerse zarar etti.

Özetle, Market Cap / TVL oranı DeFi evreninde, potansiyel düşük veya yüksek değerli alanların pusulasıdır. 2025’in olgunlaşan ekosisteminde, protokoller (Lido, Aave, Uniswap ve daha niceleri) büyürken bu oran, piyasa beklentisi ile zincir üstü gerçeklerin fotoğrafını sunar. Analizinizi tamamlamak için (protokol geliri, kullanıcı sayısı, riskler gibi) diğer göstergelerle birlikte kullanın. Unutmayın: Her metrik gibi MC/TVL de yoruma ve özenli analizle bir arada anlam kazanır. Düşük oran fırsatı gösterebilir, fakat protokolün tokenomikleri, güvenlik denetimleri, gerçek işlevi ve sürdürülebilirliği gibi faktörler detaylıca incelendikten sonra bunun bir elmas mı yoksa değersiz bir taş mı olduğu anlaşılır.