Blockchain Teknolojisi Nedir?

Önceki makalelerimizde belirtildiği gibi, günümüzde para giderek yeni bir dijital şekle bürünmektedir. Kripto para birimleri, itibari para birimlerine güçlü alternatifler olarak ortaya çıkmıştır. Ancak, Bitcoin gibi kripto para birimlerinin güçlü ve zayıf yönlerini keşfetmeden önce, bu parasal yeniliğe yol açan temel teknolojinin anlaşılması önemlidir.

Blokzincirin (Blockchain) Tarihçesi

Blokzincir benzeri bir teknolojiden ilk olarak “Karşılıklı Şüpheli Gruplar Tarafından Kurulan, Korunan ve Güvenilen Bilgisayar Sistemleri” başlıklı 1982 tarihli bir makalede söz edilmektedir. Çeşitli kişiler tarafından 1991 yılında ve ardından 1992’de bu kavrama yönelik çeşitli güncellemeler ve iyileştirmeler açıklandı. Yine de, 2008 yılında Satoshi Nakamoto takma adını kullanan bir grup veya bir kişi tarafından modern blokzincir kavramı tanımlanana kadar blokzincir kavramsallaştırılmamıştır.

Herşey, blokzincir, kripto para birimleri ve Bitcoin’in evrensel olarak babası kabul edilen Nakamoto’un ünlü “Bitcoin: Eşler Arası Elektronik Para Sistemi” başlıklı teknik incelemesinin yayınlanmasıyla başladı. Bu incelemede, sonunda Bitcoin’e ve diğer birçok blokzincir tabanlı projeye güç verecek temel yapılar ve sistemler açıklanmaktadır.

Nakamoto Ocak 2009’da Bitcoin yazılımının ilk sürümünü yayınladı, başlangıç bloğunu çıkardı ve blokzincir teknolojisini resmi olarak sundu. 2010 yılının ortalarına kadar kişisel olarak kaynak kodunda iyileştirmeler ve güncellemeler yapmaya devam etti. Ardından, ortadan kaybolmadan önce, projenin tüm yönlerinin kontrolünü ve sahipliğini Bitcoin topluluğundaki diğer aktif ve tanınmış geliştiricilere devretti. Doğrulanan son mesajı olan 2011’deki bir e-posta ile Bitcoin’in “emin ellerde” olduğunu belirtti.

Blokzincirin Fonksiyonları

En temel haliyle, bir blokzincir dijital bir defter olarak işlev görmeketdir. Basitçe bir defter, işlemlerin kaydı anlamına gelir. Hatırlarsanız, Dijital Ödemeler ve Para Birimleri başlıklı makalede bir bankanın müşterilerinin fon sahipliğini kanıtlamak için kullandığı temel yöntemi veya mekanizmayı tartıştık. Bir bankaya para yatırdığınızda, artık fonlarınız fiziksel olarak elinizde değildir. Bu fonların hala size ait olduğunun tek kanıtı, bankanın tuttuğu kayıtlardır. Hesabınıza her para yatırdığınızda veya çektiğinizde, kaydınıza otomatik olarak uygun kesinti veya eklemeler uygulanır. Bununla birlikte, temel işlevi herhangi bir standart defter (esas olarak verilerin veya işlemlerin kronolojik sırayla kaydedilmesi) ile aynı olsa da, blokzincirler çok sayıda önemli özelliğiyle geleneksel emsallerinden ayırılırlar.

Blokzincirin Yapısı

Bir bankanın dijital defteri veya küçük bir işletmenin fiziksel defteri, işletmenin veya bireysel sahibinin kontrolü altında merkezi bir yerde saklanabilirken, blokzincir merkezi değildir ve dağıtık bri yapısı vardır. Yani, birden fazla yerde birden fazla kopyası vardır ve hiçbir kuruluşun blokzincir üzerinde tam kontrol hakkı veya sahipliği yoktur. Bunun yerine, dünyanın her yerinden bireylerin bir grup çabasıyla bu dijital defter tutulur. Ayrıca, işlemler bloklar olarak bilinen gruplar halinde kaydedilir. Bloklar, tarihler ve harcanan miktarlar gibi bilgileri içerir. Bu deftere aynı zamanda bir işleme dahil olan taraflar da kaydedilir. Bununla birlikte, bir banka gibi gerçek isimlerin kullanılması yerine, blokzincirlerde esasen kullanıcı adı olarak işlev gören dijital imzalar kullanılır. Bu veri blokları daha sonra birbirine bağlanarak, sürekli büyüyen doğrulanmış işlemler zincirini oluşturur, dolayısıyla buna blokzincir adı verilir.

Blokzincirin Güvenliği

Bu noktada bana para transferi yapıldığını gösteren sahte işlemlerle dolu sahte bir blok oluşturulması konusunda beni veya herhangi bir kişiyi neyin engellediğini merak ediyor olabilirsiniz. Ne de olsa hiçbir banka veya merkezi otorite bunun olmasını engellemiyor. Bu çok geçerli bir sorundur ve bu husus sistemin tasarımında mükemmel şekilde ele alınmıştır.

Gördüğünüz gibi, aslında herkes sahte bloklar oluşturabilir, ancak bunların doğrulanmış ve onaylanmış işlemler zincirine eklenmeden önce belirli şartları sağlaması gerekir. Blokzincirin güvenlik önlemlerini göstermek için bir adım geriye gidelim ve en baştan başlayalım. Zincire sahte bir bloğun tamamını eklemeyi denemeden önce, ilk olarak tek bir işlemin sahtesini yapmanız gerekir. Yukarıda tanıttığımız bir kavram olan açık anahtar altyapı sistemi bunun yapılmasını engelliyor. Her kullanıcının özel ve genel bir anahtarı vardır. Bir kişinin başlattığı her işlem, yalnızca erişebildiği benzersiz özel anahtar kullanılarak imzalanır. Ağdaki diğer kişiler, imzanın gerçek olduğunu doğrulamak için eşleşen genel (herkese açık) anahtarı kullanabilir. Diğer bir deyişle, yetkisiz işlem yapılması mümkün değildir çünkü kötü niyetli kişilerde bu tür işlemlerin imzalanması için uygun özel anahtarlar yoktur. Geçersiz veya tekrarlanan işlemler sistem tarafından reddedilir. Sahte blok veya işlem oluşturulması, sisteme saldırmak için uygulanabilir bir yöntem olmadığına göre, diğer tek alternatif, halihazırda blokzincirin parçası olan blokları değiştirme girişimidir. Fakat, sistemin de bunun gerçekleştirilmesini engelleyen bir yöntemi var.

Bir blokda sadece yukarıda belirtilen işlem verileri değil, aynı zamanda onu diğer bloklardan ayıran benzersiz bir kod da vardır. Bu kod, kriptografik özet fonksiyonları kullanılarak oluşturulur. Temel olarak bu, bloktaki tüm verileri özet değeri olarak bilinen bir karakter dizisine dönüştüren matematiksel bir işlemdir. Bununla birlikte, bir bloğun nihai özet değerini oluşturmak için kullanılan tek bileşen bu bloğun verileri değildir. Nihai özet değeri, bloğun verileri ile bu bloğun zincirde önceden doğrulanmış özet değerinin kombinasyonu yoluyla oluşturulur. Temelde bu, her bloğun kaçınılmaz bir şekilde önceki ve sonraki bloklarla nasıl bağlandığını gösterir. Bir blokta tek bir değerin değiştirilmesi, özet değerlerden hiçbiri doğru olmayacağından, tüm zincirin mantığını anında bozar. Bir saldırganın bu saldırının işe yaraması için tüm zinciri değiştirmesi gerekmekle kalmaz, aynı zamanda ağ üzerinde bulunan blokzincirin kopyalarının çoğunu da değiştirmesi gerekir. Bunun gerçekleşmesi için gereken zaman ve kaynak miktarı, saldırıları neredeyse imkansız hale getirir.

Blokzincirin Kullanım Alanları

Blokzincir teknolojisinin belki de en bilinen kullanım alanı kripto para birimleridir. Blokzincirin değerini ve faydasını daha iyi göstermemize yardımcı olmak üzere bunlardan ilki ve hala en hâkim durumda olan Bitcoin, bir sonraki makalemizde ele alınacaktır. Ancak, özünde, bu teknolojinin verilerin güvenilir bir şekilde açık ve güvenli olarak depolama yöntemi olduğu düşünüldüğünde, başka birçok uygulama da vardır. Blokzincir teknolojileri, akıllı sözleşmeleri, finansal hizmetleri, emtia alım-satımını, video oyunlarını, internet alan adlarını ve hatta sigorta sistemlerini yeniden tanımlıyor. Bu, gelişmeye devam eden karmaşık bir fikir. Bu temel kavramı daha derinlemesine anlamak için bu serideki Bitcoin Nedir? başlıklı bir sonraki makalemizi okuyun.