APY (Yıllık Faiz Getirisi): APY Kriptoda Nasıl İşler?

APY Nedir?

Geleneksel finansta vadeli mevduat hesaplarının hem basit faiz oranı hem de Yıllık Faiz Getirisi (APY) bulunur.

• Yıllık Faiz Getirisi (APY), anaparanın yıllık getirisi ve yatırım veya vadeli mevduatlardan toplanan faizdir.
• Basit faiz oranı; para yatırımında kazanılan faiz miktarıdır. Örnek olarak bir banka hesabının yıllık %5 faiz oranı sunduğunu varsayalım. Bir kullanıcı hesabına 1,000$ USD yatırması halinde bir yıl sonra hesabında 1,050$ USD olacaktır.

Faiz oranı vs. APY

Faiz oranı; bileşik faizin etkilerini hesaba katmaz, ancak APY katar. APY, bileşik faiz hesaba katıldıktan sonra para yatırımından alınacağı öngörülen yıllık getiriyi ifade eder. Bileşik faiz, belli bir kullanıcının anaparasından (bir varlığa yapılan orijinal yatırım miktarı) ve ilk para yatırımından kazandığı faizdir.

APY ile ilgili gerçek hayattan bir örnek

Örnek olarak yukarıda bahsettiğimiz hesabın faizi aylık olarak eklediğini düşünelim. Aynı kullanıcı bu hesaba 1,000$ USD yatırması halinde, bir yıl sonra 1,051.16$ USD’si olacaktır. İkisi arasındaki fark önemsiz gözükebilir, ancak zaman içinde bu kazanç miktarları belirgin hale gelir. Maalesef geleneksel finanstaki çoğu vadeli mevduat hesabı çok düşük APY’ler sunar. En yükseği %0.70 ve en düşüğü %0.06 civarındadır. Bunun sonucunda vadeli mevduat hesabı yatırımlarından gelen faiz getirisi, hisse senedi piyasası yatırımlarına kıyasla oldukça düşük gerçekleşir.

Bileşik faiz nasıl işler (Kaynak: ally.com)

Kriptoda APY nasıl işler?

Kripto dünyasında da APY aynı şekilde işler. Kullanıcılar kripto paralarını vadeli mevduat hesaplarında tutarak, tokenları stake ederek ve likidite havuzlarına likidite sağlama yoluyla yield farming yaparak bileşik faiz kazanabilirler. Faiz getiren bu aktiviteler kripto para takas platformları, merkeziyetsiz finans (DeFi) protokolleri ve cüzdan uygulamalarında mevcuttur. Genellikle kullanıcılar yatırdıkları kripto para cinsinden faiz kazanırlar. Ancak kullanıcıların yatırdıklarından farklı bir kripto paradan faiz aldıkları durumlar da olabilmektedir.

Kriptolar için iyi APY nedir?

Genelde, kripto para yatırılarak kazanılan APY, geleneksel finansta vadeli mevduat hesabından kazanılandan çok daha yüksektir. Çoğu kripto para projesi %1’in üzerinde APY’ler sunmaktadır. Örnek olarak Phemex’e Tether (USDT) yatıran kullanıcılar paralarını belli bir süre için kilitlemeye ihtiyaç bile duymadan tahmini %7 APY alırlar. Kullanıcılar 7-günlük kilitleme süresine katlanmayı kabul etmeleri halinde APY’ler %10’a kadar yükselebilmektedir. PancakeSwap (CAKE), Uniswap (UNI), and SushiSwap (SUSHI) gibi genellikle DeFi platformlarında %100’ün üzerinde çok yüksek APY’ler sunan projeler de bulunmaktadır.

Farklı platformlardaki APY oranları oldukça rekabetçidir. İşlem ücretlerinin yeterince düşük olması halinde, yield farmerlar kazançlarını maksimize etmek için farklı platformlardaki likidite havuzları arasında geçiş yapabilirler. Ancak, kullanıcılar bazı projelerin güvenilmez olabileceğinin farkında olmalı ve bu nedenle de hepsi yatırımlarını dikkatli seçmelidir.

APY vs. APR (Yıllık Faiz Oranı): Farkları nelerdir?

Yıllık Faiz Getirisi (APY) ve Yıllık Faiz Oranı ikisinde de faiz olduğundan çok benzer görünebilir. Hatta bazı kullanıcılar bu iki terimi değiştirerek kullanırlar. Ancak APY ve APR aynı şeyler değildir.

Önceden bahsedildiği üzere APY, anaparadan gelen yıllık getiri ve yatırımlar veya vadeli mevduatlardan toplanan faizdir. Buna karşın APR, belli bir borçtaki yıllık hesaplanmış faizdir.

Kullanıcı herhangi bir türde kredi aldığında, krediyi sağlayan, buna belli bir APR bağlar. APR’ler kredinin türüne ve kullanıcının ihtiyaçlarına göre sabit veya değişken olabilir. APR, kapanış maliyetleri, sigorta ve oluşturma maliyetleri (yeni kredi başvurusu için olan işlem ücreti) gibi ücretleri dikkate aldığından kredinin nominal faiz oranından daha yüksek olma eğilimindedir. Ancak APY’nin tersine APR basit faiz oranı olduğunda bileşik faizi dikkate almaz.

Daha yüksek yüzde, kullanıcıların yatırdıkları paradan ve yatırımlarından daha fazla kazanmalarını sağlayacağından APY için daha iyidir. Ancak borçta yüksek APR, kullanıcıların daha fazla faiz ödemesi gerektiği anlamına gelir. Kullanıcıların ödemesi gereken APR’ler genellikle kullanıcıların kredi notlarıyla ilişkilendirilir. Kullanıcı iyi bir kredi notuna sahip ise daha düşük bir APR’ye hak kazanır. Kullanıcının kredi notu kötüyse, kendisine yüksek bir APR belirlenir. Bir diğer yandan APY’nin kullanıcının kredi notuyla ilgisi yoktur.

Kripto borç verme ve borç almada kredi notları dikkate alınmadığından, APR piyasa dalgalanmalarıyla ilişkilendirilir. APY’de olduğu gibi APR de talep yüksek olduğunda artar ve piyasa durağanken düşer.

APY Nasıl Hesaplanır?

APY, belli bir formülle hesaplanabilir. Bu formül genellikle nominal faizin uzun süre aynı kaldığı geleneksel finansta kullanılır. Formülde nominal faiz oranı ve bileşik dönem sayısı bulunur. Bu iki terimin tanımları şu şekildedir:

• Nominal faiz oranı enflasyon hesaba katılmadan önceki faiz oranıdır.
• Bileşik dönem faizin en son birleştirildiği tarih ile tekrar birleştirileceği tarih arasındaki zaman aralığını ifade eder. Örnek olarak aylık bileşik dönem, faizin her ay birleştirileceği anlamına gelir. Bileşik dönem aylık, günlük, yıllık veya başka bir zaman aralığında olabilir.

APY Formülü

APY hesaplamasının formülü şu şekildedir:

APY hesaplamasının formülü. (Kaynak: Investopedia)

Kripto Paralarda APY Neden Çok Yüksek?

Kripto dünyasındaki APYler sürekli değişmektedir. Bunun bir sonucu olarak kripto para borsaları, likidite havuzları, ve staking havuzlarında gösterilen APY’ler sadece tahminilerdir. Volatilite, kripto varlıkların arz ve talebindeki değişikliklerden doğmaktadır. Belli bir kripto varlık için talep yüksek ise, genelde faiz oranı ve APY de artacaktır.

Her projenin bileşik faiz hesaplama süreci farklılık gösterebileceğinden, projenin belirtilen blockchain protokolü de APY’nin hesaplanmasında rol alır. Örnek olarak bazı projeler faizi blok döngüsü başına kazılan bloklara göre birleştirirken, diğerleri farklı zaman aralıklarında çalışabilirler. Bileşik faiz hesaplama süreçleri ne kadar fazlaysa, APY o kadar yüksek olur. Ancak bu fark görece olarak düşüktür.

Mesela bir kullanıcının hesabına %5 faiz oranıyla 100,000$ USD yatırdığı ve faizin aylık olarak birleştirildiğini varsayalım. Bu hesapta bir yıl sonrasında yaklaşık 105,116$ USD olacak ve bu da APY’yi %5.116 olarak ortaya çıkaracaktır. Hesabın faizleri günlük olarak birleştirmesi halinde, kullanıcı bir yıl sonrasında yaklaşık 105,126$ USD olacak ve bu APY’yi %5.126 olarak ortaya çıkaracaktır.

Önceden bahsedildiği üzere belli bir kripto projesinin APY’si kripto proje varlıklarının arz ve talebine bağlıdır. Yüksek talep yüksek APY demektir. Yüksek APY’lerin çoğunluğu yield farming veya likidite madenciliğinde çıkmaktadır. Kullanıcılar getiri ve ödüller kazanmak için likidite havuzlarına likidite sağlar ve tokenlarını başkalarına ödünç verirler.

Kripto Ödünç Verme

Kullanıcılar ödünç vermeden %1’den fazla kazanıyorlarsa, bu, diğer kullanıcıların o kripto varlığı ödünç alabilmek için %1’den fazla faiz vermeyi kabul ettikleri anlamına gelir. Genel olarak kripto ödünç verme, kullanıcıların varlıkları faiz oranı arbitrajı, açığa-satış ve diğer amaçlarla kullanarak kar elde etmesine olanak verir:

• Faiz oranı arbitrajında düşük-faizli havuzlardan kripto varlıklar ödünç alınarak, yüksek-faizli havuzlara ödünç verilir ve aradaki fark kar sayılır.
• Açığa-satış, kripto varlığı belli bir değerden satın alma ve alınan fonları fiyatın düşeceği beklentisiyle satmaktır. Fiyat düştüğünde, kullanıcı aynı miktarda kripto-varlığı daha düşük bir fiyattan alır ve aradaki farkı kar olarak alır.

%100’ün üzerinde aşırı yüksek APY’ye sahip projeler sıklıkla, geçici kayba, karşılık vermeye çalışır. Bu, belli bir havuzdaki token oranı dengesiz olduğunda gerçekleşir. Yüksek APY, merkeziyetsiz takas platformlarında (DEX) piyasaya sürülen yeni projelerde sıklıkla görülür. Bunun nedeni coinin faaliyete geçtiği ilk günlerde fiyatının aşırı volatil olması ve düşme olasılığının yüksek olmasıdır. Bu projeler, çok büyük APY’ler sunarak, geçici kaybı dengelemeye ve kullanıcıları satış yapmak yerine likidite sağlamaya devam etmelerine ikna etmeye çalışırlar. Likidite sağlayıcılarının sayısı arttıktan ve proje stabilleştikten sonra sıklıkla APY’lerinin düştüğü görülür.

Phemex, yüksek APY’ler sunan Kripto Kazan programına sahiptir (Kaynak: Phemex.com)

Sonuç

Yıllık Faiz Getirisi (APY), anapara ve bileşik faizin dikkate alınmasından sonraki yatırım getiri oranıdır. Yüksek APY, kullanıcıların yatırdıkları parayla daha fazla kazanacakları anlamına gelmektedir. Dolayısıyla kriptolarını yatırmak isteyen kullanıcılar platformları karşılaştırırken APY’leri dikkate almalıdırlar. Ancak kullanıcılar APY’nin dalgalanma gösterdiğini de göz önünde bulundurmalıdırlar.

Çoğu kripto vadeli mevduat seçeneği ve likidite havuzları %1’in üzerinde APYler sunar. Hatta daha yeni bazı projeler geçici kayıplar ve fiyat dalgalanmalarıyla savaşmak için %100’ün üzerinde APY’ler bile sunarlar. Böylelikle kullanıcılar güzel karlar elde etmek için bu havuzları sonuna kadar kullanabilirler. Ancak kullanıcılar, potansiyel dolandırıcılıklar ve rug pull’lara karşı paralarını yatırmadan önce kendi araştırmalarını yapmalıdırlar.