2014 yılında faaliyete geçen Neo (NEO), varlıklara dijital kimlik katan ve işlemleri Ethereum’dan daha hızlı ve ucuza gerçekleştiren akıllı sözleşme platformudur. NEO, 100 milyon toplam token arzı ve 2.6 milyar $ piyasa değeriyle token başına 37.28$’dan işlem görmektedir.
Neo Nedir?
Neo Çin’de yaratılmış açık-kaynak bir blockchain platformudur. Neo Ethereum (ETH) Ağına benzer şekilde dijital varlık işlemlerini otomatikleştirmek için akıllı sözleşmeleri etkinleştirir.
Neo Blockchain
Neo blockchaini, dijital kimliklerle dijitalleştirilmiş varlıkları entegre ederek farklılaşır. Bunun bir sonucu olarak platform sadece düğümler(node), dijital kimliği olan kişilik ve dijital varlıklarla etkileşir, sadece bunları doğrular. Dahası Neo blockchaini Python ve Java gibi popüler programlama dillerini destekleyerek, geliştiricilerin akıllı sözleşmeleri daha düşük giriş engelleriyle kolayca kodlamasına olanak verir.
Neo, konsensüsü sağlamak için yetki verilmiş Byzantine fault-tolerant (dBFT) mekanizmasından faydalanır. dBFT, Ethereum’un kullandığı proof of work (PoW) protokolünden daha hafif ve ucuzdur. dBFT bir blokla ilgilenirken, onaylayanlar ve düğümler işlemi gerçekleştirirler. dBFT’yle işlemler konsensüs protokolünün hızlı işlem sonuçlandırma yeteneği altında neredeyse anında gerçekleştirilir. Dahası, düğümler adil şekilde merkezileştirildiğinden işlem dönüşleri nadir gerçekleşir.
Kısacası, işlemler isabetli ve hızlı bir biçimde onaylanırlar. Ancak dBFT algoritmasının bazı zayıflıkları da vardır. Son zamanlarda çıkan bir yazı, güvenliğini analiz etmiş ve geliştirme tavsiyelerinde bulunmuştur. 2019’da Neo dBFT’si iki saatliğine blok yaratımını geciktirerek protokol tasarımındaki potansiyel kusurları göz önüne sermiştir.
Neo Tokenları
Neo, NEO ve neoGAS’ten (GAS) dual token modelini kullanır. 2 Ağustos 2021’deki N3 yükseltmesinden önce NEO token 100 milyon token olan sabit arzıyla bölünebilir değildi. Yükseltme sonrasında NEO token aynı sabit arz miktarıyla artık bölünebilirdir. NEO token temelde blockchain yönetiminde oy vermek için kullanılır. İlave olarak konsensüs, ağ ve blok yaratımı gibi özellikleri kolaylaştırmaktadır.
Hepsi genesis etkinliği sırasında önceden-kazılan NEO tokenlarla karşılaştırıldığında, her blok oluşturulduktan sonra beş GAS tokenı çıkarılır. Bu GAS tokenları NEO token sahiplerine, Neo Konseyine ve oy verenlere dağıtılır. NEO token tutarak GAS token almak için kullanıcılar, cüzdanlarının oylamayı desteklediğinden emin olmalıdırlar. Kullanıcılar GAS’ı diğer kripto paralarla işlem yapmak, masrafları ödemek ve akıllı sözleşmeleri uygulamak için kullanabilirler. Platform ayrıca ağını güvende tutmak ve blockchainin sorunsuz işlemeye devam etmesini sağlamak için sistem ve ağ ücretleri olarak GAS kesintisi yapmaktadır.
Kullanıcılar artık NEO ve GAS tokenlarını Neo Legacy’den N3’e de aktarabileceklerdir. Platform, token aktarımı gerçekleştiren kullanıcıları ödüllendirmek için bir aktarım teşvik programı sunmaktadır. Bu teşvik programı 31 Ekim 2021’e kadar devam edecektir. Kullanıcıların, tokenlarını başarıyla aktarabilmeleri için ağ ücretlerini GAS token olarak ödemesi gerekmektedir.
Neo Ne Sunuyor?
Önceden bahsedildiği üzere Neo, konsensüs mekanizması olarak dBFT’yi kullanır. Konsensüs protokolü, işlem doğrulandıktan sonrasında işlem doğrulayıcılarının blok yaratması şeklinde tasarlanmıştır. Protokol, yüksek maliyetler çıkarmadan anında işlemi yerine getirebilir. Yüksek-hızdaki performansı ölçeklendirilebilirlik çabalarına katkıda bulunur. Platformun kaydedilen en yüksek işlem hızı 2,400 TPS’yi aşmıştır (saniye başına işlem). Daha açıklayıcı olması için hem Ethereum hem de Bitcoin (BTC) 25’in altında TPS’e sahipken Neo’nun stabil 1,000 TPS hıza sahip olduğu söylenmektedir.
Konsensüs protokolüne ek olarak Neo’nun özellikleri arasında NeoVM, NeoQs ve NeoFS bulunmaktadır:
- NeoVM: NeoVM, NEO akıllı sözleşmeleri yerine getirebilen bir sanal makinedir. Kaynak kodu derleyicisi NeoCompiler’ı kullanarak çeşitli programlama dillerindeki kodu kendi bytecode’una derleyebilir. Bu tipte bir özellik Ethereum’da olmadığından, geliştiriciler akıllı sözleşmeler oluşturmak için genellikle yeni bir programlama dili öğrenmek zorunda kalmaktadırlar. Dahası NeoVM’nin diğer blockchainler ve hizmetlerle etkileşime girmek için geniş kapsamda özellikleri de bulunmaktadır.
- NeoQS: NeoQS, Neo’nun blockchain işlem kayıtlarının gizliliğini tehdit eden gelişmiş quantum computing saldırılarına karşı güvenliğini güçlendiren bir sistemdir.
- NeoFS: NeoFS, kullanıcıların Internet of Things (IoT) verilerini yapılandırılmamış formatlarda saklaması için olan bir sistemdir. Ek olarak kullanıcılar depolama alanlarını ödünç vererek GAS kazanabilirler.
Neo’nun vizyonu genel ve özel blockchainler arasındaki çapraz-zincir birlikte çalışabilirliğini mümkün kılmaktır. Kriptoların toplu benimsendiği gelecekte, Neo dijital kimliğe sahip varlıklar, merkeziyetsiz, merkezi veya düzenlenmemiş blokchainler arasında ara bağlantılara olanak verecektir. Bu kapsamda Neo’nun teknolojisi hem geleneksel düzenleyicileri hem de kripto kullanıcıları tarafından kabul edilebilir bir uyumluluk derecesi sağlayan çözümlerden biri olabilecektir.
Neo’nun Arkasında Kimler Var?
Da Hong Fei, Neo’nun kurucusudur. Aynı zamanda temelde özel kuruluşlara hizmet veren blockchain-tabanlı bir şirket olan Onchain’de CEO’dur. Geçmişte dokuz yıl boyunca danışmanlık alanında çalışmıştır. Da, Çin hükümetiyle yakın ilişkilere sahiptir. Yerel düzenleyiciler blockchain teknolojisi düzenlemeleri konusunda ona danışmışlardır. Dahası Güney Çin Teknoloji Üniversitesi’nde İngilizce ve teknoloji üzerine lisans yapmıştır.
Erik Zhang da Neo’nun kurucularındandır. Aynı zamanda Onchain’de CTO’dur. Neo’da çekirdek geliştirici olarak çalışmıştır. Zhang, Neo’nun şu anda konsensüs algoritması olarak kullandığı dBFT konsensüs mekanizmasını yaratanlardan biridir. Aynı zamanda Onchain için blockchain hizmetlerini kolaylaştıran Distributed Networks Architecture (DNA) platformunu da o geliştirmiştir. Dahası yetkili bilgi sistem denetleyicisidir (CISA). Ayrıca 2018’den beri geliştirilmekte olan N3’te baş proje yöneticisidir. Shanghai Üniversitesi’nde bilgisayar bilimi eğitimi almıştır.
NEO Fiyat Geçmişi
2021 öncesinde NEO, açılış fiyatı olan 20$’ın altında işlem görmekteydi. Sonrasında NEO coinin fiyatı, genel kripto piyasalarının boğa trendini takip ederek Nisan 2021’de pik yaptığı nokta olan 118$’a kadar yükselmeye devam etti. Ancak kısa süre sonra muhtemelen Türkiye’deki kripto para yasağı haberlerinden dolayı Neo 79$’a düştü. Fiyat birkaç gün içinde kendini toparladı ve Neo coin fiyatının boğa trendine devam etmesiyle Mayıs 2021’de 123$’a ulaştı. Buna rağmen 2021 Mayıs’ının sonunda Çin’in kripto işlemlerini yasaklama haberleriyle Neo coin fiyatı 44$’a düştü. Sonrasında NEO fiyatı 26$’a kadar düşmeye devam etti. Şu an için NEO genel kripto para piyasasıyla birlikte toparlanmıştır ve 56-60$ aralığında işlem görmektedir.
NEO piyasa değeri açısından 51. sıradadır. Token’ın dolaşımdaki arzı 70.5 milyondur. Piyasa değeri yaklaşık 2.64 milyar $ ve tamamen seyreltilmiş piyasa değeri 3.74 milyar $’dır. Bunlara ek olarak NEO tokenları yüz milyon maksimum arzla önceden kazılmıştır. Dahası tokenların yarısı Neo Konseyi altında ve diğer yarısı da ilk dijital para arzında (ICO) satılmıştır.
Neo’nun Geleceği Nedir?
Neo kısa süre önce protokolünü yükseltmiştir. Bu yükseltmenin adı N3’tür. N3, oracles ve yerel dağıtılmış depolama gibi özelliklerle tam yetkilendirilmiş bir blockchain deneyimi sağlamayı amaçlamaktadır. Yeni özelliklerin sağladığı esneklikler arasında daha yeni merkeziyetsiz hizmetlerin geliştirilmesine olanak verecek harici veri de bulunmaktadır. Yerel varlıklar ve akıllı sözleşmelerin yanında Neo artık çapraz-zincir birlikte çalışabilirliği sunarak diğer blockchainler üzerinde kaynakların paylaşımını mümkün kılmaktadır.
Dahası N3, NEO tokenı bölünebilir yaparak ekonomi ve yönetim modelini geliştirmiştir. Buna ek olarak Neo N3 Mainnet’inin faaliyete geçmesinden hemen sonrasında ağ ücretleri %80 azalmıştır. Ağ ücretlerinin azalması platforma yeni kullanıcıları çekebilecek ve ekosisteme katılmalarına olanak verecektir. Neo’nun önceki versiyonu ile N3 arasındaki fiyat farkı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:
Neo için göz önünde bulundurulması gereken bir risk Çin’in yakın zamanda kripto para işlemleri üzerinde başka bir yasağı daha duyurmuş olmasıdır. Bu yeni yasağın sebebi kripto operasyonlarında gereken ve Çin’in çevresel çabalarını baltalayan fazla elektriktir. Çin hükümeti, kripto çöküşünün Çin ekonomisi üzerinde yaratabileceği önemli etkiler hakkındaki çokça yapılan spekülasyonlar konusunda da temkinlidir. Ancak Neo, Çin kripto endüstrisinde fazlaca hayatta kalma şansına sahiptir. Bunun nedeni Neo’nun düzenlemelerle daha uyumlu ve geliştirici-dostu bir şekilde geliştirilmiş olmasıdır. Böylelikle Neo kripto endüstrisindeki küresel değişikliklere karşı daha az duyarlı hale gelmiştir. Yine de Neo, Çin hükümetinin politik manipülasyonlarına karşı savunmasız kalabilir ve bu, teknolojik istikametini etkileyebilir.
Bir başka sorun ise Neo’nun yönetiminin büyük miktarda merkezi olmasıdır. Tokenların yarısı Neo Konseyi üyelerine verilmiştir. Ayrıca Neo Konseyi düğümleri kontrol etmekte ve ağ için onaylayıcıları seçmektedir. Bu merkezi yaklaşım platformun işlem onayı hızında büyük rol oynamaktadır. Blok işlemlerindeki bu yüksek hızlı performans çoğu kurumsal yatırımcı için çekicidir. Ancak daha merkeziyetsiz bir çözüm arayan kullanıcılar Neo’dan kaçınabileceklerdir.
Sonuç
Neo birçok programlama dilini destekleyerek acemi ve deneyimli geliştiriciler için platformunda akıllı sözleşmeler geliştirmeyi kolaylaştırmaktadır. Aynı zamanda Neo, Neo VM, NeoQS ve NeoFS gibi birçok özelliğini kullanıcılarına daha fazla fayda sağlayacak şekilde tasarlamıştır. Bunlara ek olarak Neo, yüksek gerçekleştirme hızı ve düşük maliyetiyle dBFT mekanizması da yaratmıştır. Ancak, Neo ekosistemi gerçekten protokolün güvenliğini sağlayacak kadar merkeziyetsiz değildir. Bu durumun, kullanıcıları platformu kullanmaktan caydırma olasılığı vardır.
Bununla beraber Neo yakın zamanda Neo 3 yükseltmesini faaliyete geçirmiştir. Yani artık NEO tokenları bölünebilirdir. Bunun sonucunda, daha fazla kullanıcı yönetime katılabilecek ve daha fazla kullanıcı NEO tokenı elde edebilecektir. Ağ ücretleri de yeni kullanıcıları ekosisteme katılmaya çekecek şekilde azaltılmıştır. Geliştirici edinme ve gelecekteki uyumluluk gibi NEO önünde hala bazı zorluklar bulunmaktadır. Dahası Neo’nun, ülkede kripto para yasağı devam ettiğinden, Çin düzenlemelerinden doğacak riskleri hafifletmenin de bir yolunu bulması gerekmektedir.
Register to get $180 Welcome Bonus!
