Kriptonun “Visa”sı Olmayı Hedefleyen Solana Blok Zinciri Nedir?

Özet

• Solana, daha hızlı, daha düşük maliyetli işlem gerçekleştirebilmek için Ethereum ile rekabet eden en büyük Katman-1 blok zincirlerinden biridir.
• Yazılım ile donanım inovasyonunu bir araya getirerek, yeni bir Proof-of-History (Tarih Kanıtı) fikir birliği mekanizması kullanarak, işlem başına 0,00025 Amerikan doları maliyetle 65.000 TPS’de blok zincir endüstrisinin en hızlı işlem gerçekleştirme sürelerinden birisini sunar.
• Bununla birlikte, Solana yaşamış olduğu hizmet kesintileri nedeniyle merkezileşmeye yönelik eleştirilerin odağı oldu.

Merkezi olmayan uygulamaların (DApps) yükselişi, blok zinciri teknolojisinin daha fazla benimsenmesi anlamına geliyordu, bu da daha fazla tıkanıklık ve dolayısıyla daha yavaş işlem süreleri ve daha yüksek gaz ücretleri anlamına geliyordu. Bu artan benimseme, endüstri için iyi bir şey olmasına rağmen, ölçeklenebilirlik sorusunu geliştiricilerin akıllarında ön plana çıkardı.

Özellikle Ethereum (ETH) gibi geleneksel ağlarda fark edilen bu dezavantajlar, blok zincirlerinin sürekli DApp (Merkeziyetsiz Uygulamalar) geliştirmesi ile ölçeklenip ölçeklenemeyeceği konusunda soruları artırdı. Bu ölçeklendirme sorunu, DeFi’ın başarısında hayati rol oynamakta olup, yalnızca yüksek işlem hızları ve düşük gaz ücretleri ile yaygın olarak benimsenebilir.

Bir blok zinciri, bu ölçeklenebilirlik sorununun üstesinden gelmek için benzersiz bir yaklaşım benimsiyor: Solana.

Solana Nedir?

Mart 2020’de piyasaya sürülen Solana (SOL), işlemlerin çok hızlı ve çok ucuz (işlem başına 0.00025 $) gerçekleştirilmesini sağlayan, Bank of America’nın muhtemelen kriptonun “Visa”sı olabileceğini söylediği açık kaynaklı bir blok zinciridir.

Solana, ölçeklenebilirlik sorununu çözmek için benzersiz bir yaklaşım benimsiyor. Aynı görevdeki çoğu blok zinciri projesi, sharding (veritabanı) veya katman-2 çözümlerinden yararlanırken, Solana bunların aksine, teknolojik ilerlemeyle bilgisayarların hızının ve kapasitesinin her iki yılda bir, iki katına çıkmasının beklenebileceğini belirten Moore Yasasına dayanarak, yazılım algoritmalarını sürekli gelişen donanım performansıyla birleştirir.

Donanım yeniliğinin bu ek unsuruyla, performans darboğazları yaratan yazılım sorunları ortadan kaldırılabilir ve böylece donanım hızlandıkça ağ bant genişliği ile orantılı olarak işlem hacmi ölçeklenebilir.

Solana’nın kurucusu Anatoly Yakovenko’nun daha önce Semicon ve kablosuz teknoloji devi Qualcomm’da çalıştığını düşünürsek bu şaşırtıcı değil.

Solana, ağının tek bir küresel durumda 400 ms blok sürelerinde saniyede 65.000’e kadar işlemi (TPS) destekleyebileceğini iddia ediyor. Buna karşılık Bitcoin 5 TPS, Ethereum 15 TPS ve daha yakın bir rakip olarak Fantom 25.000 TPS’yi karşılayabiliyor. Dünyanın en büyük ödeme işlemcisi olan Visa ise, 24.000 TPS destekliyor.

Solana’nın mimarisi, yazılım ve donanımı birleştirerek ideal bir blok zincirinin üç gereksinimini de karşılamayı amaçlıyor: ölçeklenebilir, güvenli ve merkeziyetsiz.

Buna ek olarak, Solana, hibrit olarak, bir Proof-of-Stake (Hisse İspatı) ve protokolün daha fazla ölçeklenebilirliğine izin veren ve dolayısıyla kullanılabilirliği artıran Proof-of-History (Tarih Kanıtı) olarak adlandırdığı bir konsept üzerinde çalışıyor.

Solana’nın bu kadar hızlı olmasının bir başka nedeni de, tamamen C dışında en hızlı ağ programlama dili olarak kabul edilen Rust ile yazılmış ilk blok zincirlerinden biri olmasıdır.

Solana’nın Proof-of-History’si (Tarih Kanıtı) Nedir?

Solana blok zincirinin arkasındaki en önemli teknoloji, olayların sırasını takip eden merkeziyetsiz bir tarih damgası olarak işlev gören Proof-of-History’dir. Bu, Solana’nın genellikle konsensüs mekanizmaları nedeniyle tıkanıklık yaşayan daha geleneksel blok zincirlerin aksine, hızı ve güvenliği yüksek verimde korumasını sağlar.

Proof-of-History’e ek olarak, Solana ayrıca çeşitli diğer önemli yenilikleri de getirdiğini iddia ediyor:

• Tower BFT: PoH ile senkronize edilmiş saatten yararlanarak hızları optimize eden, Pratik Bizans Hata Toleransının benzersiz bir çeşididir.
• Turbine: Torrent yazılımına benzer bir şekilde blok zinciri düğümlerini küçük paketlere bölerek iletimini optimize eden bir protokodürl.
• Gulf Stream: Doğrulayıcı bellek gereksinimlerini azaltan, onay sürelerini engelleyen ve işlemlerin önceden yürütülmesini sağlayan bir işlem iletim protokolüdür.
• Sealevel: GPU’lar ve SSD’ler arasında ölçeklendirilmek üzere tasarlanmış bir işlem gerçekleştirme motorudur. Tek dizi üzerinde çalışan diğer blok zincirlerinden farklı olarak Solana, işlemlerin tek bir parçada paralel yürütülmesini destekler.
• Pipeline: Ağdaki tüm düğümlerde işlem verilerinin hızlı bir şekilde doğrulanmasını ve çoğaltılmasını sağlayan bir mekanizmadır. Pipeline bunu, girdi verilerini çeşitli donanım katmanları arasında atayarak başarır.
• Cloudbreak: Belleğin yatay ölçeklenmesini destekleyen bir hesap veritabanıdır. Cloudbreak, LevelDB gibi geleneksel blok zinciri veritabanı motorlarından saniyede çok daha fazla işlem sağlayabilir.
• Arşivleyiciler: Doğrulayıcılar yerine veri depolamayı işleyen bir düğüm ağıdır. Arşivciler fikir birliğine katılmazlar ve bazen verilerin doğru şekilde saklandığını kanıtlamaları istenebilir. Bu sisteme replikasyon kanıtı denir ve ağırlıklı olarak Filecoin (FIL). üzerinde konumlandırılmıştır.

Solana NFT pazar yerleri

Yüksek verimi ve düşük ücretleri ile birlikte Solana, geliştiricileri blok zincirinde NFT pazar yerleri kurmaya da çekmiştir. Bunların en büyüğü, günlük hacimde 10 milyon doların üzerinde işlem gören Magic Eden’dir.

0,0025 Amerikan doları işlem ücreti ile Solana, Ethereum ve benzerlerine ziyade  maliyeti daha düşük alternatifler sunmaktadır. (Bored Ape NFT’lerini bastığında, gaz ücreti 3.300 dolarlara yükselmişti.)

Solana’nın NFT ekosistemi, NFT’lerinden biri olan Degenerate Ape’in 1,1 milyon dolara satılmasıyla Eylül 2021’de bir dönüm noktasına ulaştı ve Solana ağındaki ilk milyon dolarlık NFT satışı gerçekleşti.

Kaynak: Solanart NFT pazarındaki Degenerate Ape koleksiyonu

Solana’nın benimsenmesi ve başarılı ortaklıklar

Solana’nın hızlı işlem süreleri ve düşük ve sabit ücretlere olan bağlılığı, DApp’ler ve yüksek düzeyde ölçeklenebilir altyapı gerektiren diğer projeleri oluşturmak isteyen geliştiricileri cezbetmiştir. Solana özellikle de DeFi ve Web3 uygulamaları gibi hızlı gelişen sektörlerden ilgi gördü.

Blok zincir analiz firması DappRadar’a göre Solana, geçtiğimiz yıl toplam gelir değeri (128.4 milyon dolar) açısından beşinci sırada yer aldı.

Gelen DApp hacmine göre en iyi blok zincirleri (Kaynak: DappRadar)

Serum: DeFi’ı gerçek DeFi haline getirmek

Solana ekosisteminde çalışan en başarılı DApp’lerden biri, gözetimsiz ve merkeziyetsiz bir borsa (DEX) olan Serum’dur. FTX ve Alameda Research tarafından geliştirilen bu Solana DEX’i, zincirler arası varlık takasları, sabit coinlere merkeziyetsiz erişim ve tümü Solana altyapısı tarafından sağlanan çeşitli sarılı tokenlar sağlar ve bunu hızlı işlem süreleri ve düşük ve sabit ücretlerle gerçekleştirir.

Serum, güvenilir ve izne dayalı olmayan bir yapıyı korurken, merkezi hizmetlere olan ihtiyacı ve dolayısıyla güvenlik açıklarını DeFi’dan kaldırdığını iddia eder. Solana ağı üzerine kurulmuş olmasına rağmen Serum, hem Ethereum hem de Bitcoin ile tam birlikte çalışabilirlik sağlar; bu, UniSwap gibi diğer DEX’lere göre büyük bir avantajdır.

Solana’daki Serum DEX ayrıca Solana hızlarında ve gaz ücretlerinde güncellenen bir zincir üstü merkezi limit emir defterine sahiptir. Serum, yalnızca bir yield farming platformundan daha fazlası olarak hizmet vererek profesyonel traderları DeFi’a çekmeyi amaçlar. Bunun yerine, sıfırdan “tüm DeFi yığınını merkeziyetsiz hale getirmek” için tasarlanmış eksiksiz bir Solana DEX ekosistemi sunmayı hedeflemektedir.

Serum ekosistemi, kendine ait birden çok hizmeti çalıştırır. Bu hizmetlerden birisi, değiştirilemez token (NFT) basımı, listeleme ve birlikte çalışabilirlik teşviklerini entegre eden bir Solana NFT pazarı olan MetaMarket’tir. Bir diğeri, ekosistem çapında likidite sağlamak için Serum’un merkezi emir defterinden yararlanan otomatik bir piyasa yapıcı (AMM) olan Raydium’dur.

Oxygen: Wall Street’i sokaklara taşıyor

Solana blok zinciri üzerine inşa edilmiş bir başka uygulama da Oxygen. Bu DeFi ana aracılık protokolü, “borçlanmayı, borç vermeyi ve kaldıraçlı alım satımı demokratikleştirmeyi” amaçlıyor. Oxygen coin ise (OXY) protokolün tokenı olarak görev görüyor. Ayrıca Oxygen, şimdiye kadar geleneksel olarak yatırım bankaları ve hedge fonlarının verebildiği hizmetleri sunarak kullanıcıların sermayelerinden en iyi şekilde yararlanmalarını sağlamayı amaçlıyor. Oxygen’e göre, sağladıkları bu hizmetler izne dayalı olmadan herkesin katılabileceği, ucuz ve ölçeklenebilir bir şekilde yüz milyonlarca kullanıcıya açıktır.

Kaynak: Oxygen.org Web Sitesi

Oxygen, dijital varlık sahiplerinin aynı teminatı birden çok kez kullanmalarına olanak tanır; bu, kullanıcıların varlıklarını ödünç verirken aynı anda diğer varlıkları ödünç alarak getiri elde edebilecekleri anlamına gelir. Oxygen’in çapraz teminatlandırma desteği, Serum’un emir defteri ile birleştiğinde likidasyon risklerini azaltır ve borçlanma ve borç verme oranlarını iyileştirir. Oxygen protokolü, Şubat 2021’de Alameda Research liderliğindeki bir yatırım turunda 40 milyon doların üzerinde para toplayarak kurumsalların büyük ilgisini çekti.

Solana’nın arkasında kim var?

Solana, kıdemli teknoloji profesyoneli ve eski Qualcomm çalışanı Anatoly Yakovenko tarafından yayınlanan Proof-of -History üzerine bir whitepaper’dan doğmuştur. Daha sonra, 2018’in başlarında prototip oluşturmaya başlayan Qualcomm meslektaşı Greg Fitzgerald da ona katıldı. Prototipin Şubat 2018’de ilk defa piyasaya sürülmesinden kısa bir süre sonra, başka bir Qualcomm çalışanı olan Stephen Akridge ekibe katıldı. Solana ekibi o zamandan beri sadece Qualcomm’dan değil, aynı zamanda diğer teknoloji endüstrisi devlerinden de birçok kıdemli çalışanı işe aldı.

Solana projesi bir dizi kurumsal yatırımcıyı cezbetti; Temmuz 2019’da Multicoin Capital liderliğindeki A Serisi fonlama turunda 20 milyon dolar topladı. Diğer yatırımcılar arasında Slow Ventures, Foundation Capital, 500 Startup ve Abstract Ventures bulunmaktadır. 25 Mart 2021’de Cointelegraph, Solana ekosisteminin bir bütün olarak birkaç büyük kipto para borsasından 40 milyon doların üzerinde stratejik yatırım aldığını bildirdi.

SOL’ un kripto olarak kullanımları

SOL coin, Solana blok zincirine özgü fayda tokenidir. Solana blok zincirinin token standardı SPL’yi kullanır; aynı şekilde ERC-20 tokenları Ethereum için token standardıdır. SOL coinlerinin iki temel işlevi vardır:

• Staking: SOL coinleri , iyi doğrulama davranışı için ödüller ve dürüst olmayan davranışlar için cezalar sunan bir doğrulama sistemi olan Proof-of-Stake (PoS) konsensüs protokolünün bir parçası olarak kullanıcılar tarafından stake edilebilir. Solana’nın nasıl ve nereye yatırılacağını öğrenmek için token sahipleri Solana’nın resmi web sitesine göz atabilir.
• Gaz ücretleri: SOL coinleri, Solana ağını veya akıllı sözleşmelerini kullanırken gereken gaz ücretlerini ödemek için de kullanılır. Bu gaz ücretleri, her işlem yapıldığında ödenmelidir.

Tüm kripto para birimlerinde olduğu gibi, Solana coin de bir tür Solana hissesi olarak işlev görür, çünkü birçok yatırımcı şirketin başarısından kar elde etmek amacıyla Solana coini satın almaktadır. SOL coinleri, uyumlu Solana cüzdanlarında veya daha gelişmiş command line cüzdanlarında saklanabilir, hangisinin en iyi Solana cüzdanı olduğuysa, bireysel ihtiyaçlara göre çeşitlenmektedir.

Bu yazının kaleme alındığı sırada SOL coin, toplam 11.6 milyar dolarlık piyasa değeri ve 345 milyon dolaşım arzı ile token başına 33.57 dolardan işlem görüyor.

Solana coin (SOL) fiyat geçmişi

2021’de SOL, tüm zamanların en yüksek seviyesini birkaç kez kırarak etkileyici bir performans sergiledi. Token Ocak’ta sadece 3,29 dolarken,Nisan’da 28,04 dolara çıktı, bu 3 ayda yaklaşık %660’lık bir artış demektir. Bu, Kasım 2021’de 260 dolarla yeni bir zirveye ulaşan SOL coin için sadece bir başlangıçtı ve aynı sıralarda Bitcoin 67.000 doları ile tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı.

Solana coin grafik, Nisan 2020 – Mart 2022. (Kaynak: CoinMarketCap.com)

Ancak 2022, kriptonun Bitcoin’in 20.000 dolara düştüğü ve en yüksek değerinin %70’ini kaybettiği bir düşüş trendinin başlamasıyla farklı bir hikayeydi.

Genel olarak piyasalar için zor bir yıl oldu ve kripto da bir istisna olmadı.

Aynı zamanda, Solana ağı, 2022’nin ilk altı ayında 10’un üzerinde tekrarlanan kesintilerle boğuştu. Bu, fiyat performansını düşürdü ve blok zincirinin gerçekte iddia ettiğinden daha merkezi olduğu konusunda eleştiriler aldı.

Buna rağmen, Solana piyasa değeri 28,3 milyar dolar ile sağlam bir görüntü çiziyor ve piyasada 8. sırada yer alıyor. Ek olarak, Solana’nın 511,6 milyonluk maksimum token arzı henüz bitmedi, bu nedenle büyüme ve değişim için hala çok müsait.

Sonuç

Solana, 2020 ve 2021 kripto boğa koşuları boyunca en hızlı büyüyen kripto para birimlerinden biriydi. Ancak, hala güçlü durumda ve piyasa değerinde 8. sırada yer alıyor. Göreceli gençliğine rağmen Solana, başarılı çapraz ticaret platformu Mango Markets dahil olmak üzere açık bir dizi uygulama ile gelecek vaat eden bir dizi teknolojiyi desteklemeyi başardı.

Ayrıca, güçlü ortaklıklar kurmuş ve önemli kurumsal destek sağlamıştır. Solana x Serum DeFi Hackathon ayrıca yüzün üzerinde proje başvurusu aldı ve bu da geliştiricilerin ağa olan ilgisini gösteriyor.

Bununla birlikte, Solana’nın çoklu kesintilere yol açan performans sorunlarıyla karşı karşıya olduğu belirtilmelidir. Üstelik rekabet durdurak bilmiyor. Kriptonun “ölçeklenebilirlik sorununa” bir çözüm sunan çok sayıda kripto para var, bu da Solana’nın etkisini sürdürmek için çok mücadele etmesi gerektiği anlamına geliyor. Solana ekibi, tokeni kırılmaz doğasıyla farklılaştırmış olsa da, benzersiz yaklaşımının onu zirvede tutup tutamayacağını yalnızca zaman gösterecek.