Özet
- Katman 1 (Layer 1) blok zinciri, altta yatan blok zinciri mimarisini ifade eder.
- Katman 2 (Layer 2) blok zinciri, orijinal blok zincirinin işlevselliğini geliştirmek için katman 1’in üzerine inşa edilen çeşitli protokolleri ifade eder.
- Katman 3 (Layer 3), merkezi olmayan finans (DeFi) uygulamaları, oyunlar veya dağıtılmış depolama uygulamaları gibi blok zinciri tabanlı uygulamaları temsil eder.
Bitcoin (BTC) başlangıçta, ağın temel mimarisini kullanarak kullanıcılarının tüm işlem gereksinimlerini karşılayacak bir blok zinciri olarak kavramsallaştırılmıştı. Ancak kısa süre sonra, temel ağın modern dijital çözümler için çok yavaş ve verimsiz olduğu anlaşıldı.
İşte o zaman blok zinciri daha verimli işlemleri desteklemek için başka bir katman ekledi. Ethereum (ETH) gibi diğer blok zincirleri merkeziyetsiz uygulamalar (DApps) işlevselliğini tanıttıkça, platformda daha fazla katmana ihtiyaç duyulduğu da fark edildi.
Blok Zinciri Katmanları Nelerdir?
Modern blok zincirleri ve bunlar üzerine inşa edilen çözümler genellikle üç ana katmanla temsil edilir.
Katman 1 Blok Zinciri
Katman 1, altta yatan blok zinciri mimarisini, yani gerçek blok zincirinin kendisini ifade eder. Bitcoin söz konusu olduğunda bu, 2009 yılında başlatılan BTC ağıdır.
Katman 2 Blok Zinciri
Katman 2, orijinal blok zincirinin işlevselliğini geliştirmek için katman 1’in üzerine inşa edilen çeşitli protokolleri ifade eder. Katman 2 protokolleri genellikle katman 1 ağının hız ve maliyet yetersizliklerini çözmek için zincir dışı işleme unsurlarını kullanır. Bitcoin için katman 2 platformlarına örnek olarak Lightning Network ve Liquid Network verilebilir.
Katman 3 Blok Zinciri
Katman 3, merkeziyetsiz finans (DeFi) uygulamaları, oyunlar veya dağıtılmış depolama uygulamaları gibi blok zinciri tabanlı uygulamalarla temsil edilir. Bu uygulamaların çoğu, kullanıcıların tek bir uygulama aracılığıyla çeşitli blok zinciri platformlarına erişmesine yardımcı olan çapraz zincir işlevselliğine de sahiptir.
Bitcoin Katman 1 Nedir?
Bitcoin katman 1, temel bileşenleri ve işlevsellik seti ile BTC blok zincirinin temelini oluşturur. Bitcoin’deki Katman 1, BTC işlemlerinin gerçek defterini, ağ düğümlerini ve Proof of Work (PoW) olarak bilinen blok doğrulama mekanizmasını içerir. Kısacası, 1. katman Bitcoin, 2009 yılında tanıtıldığı şekliyle tam işlevselliğe sahip gerçek BTC ağıdır.
Katman 1’in dezavantajları nelerdir?
Ne yazık ki, çığır açan bir teknoloji olmasına rağmen, Bitcoin yavaş hız ve son yıllarda yüksek işlem maliyetleri sorunlarından muzdarip olmuştur. Örneğin, beş yıl önce, Kasım 2016’da, Bitcoin’deki ortalama işlem ücreti sadece 0,25 $ idi. Dahası, Bitcoin’in Proof of Work (PoW) blok doğrulama prosedürü enerji tüketiyor ve oldukça yavaş. Bu faktörler, Bitcoin’in başlangıcından bu yana özellikle verimli bir ağ olmadığı anlamına geliyor.
Bu teknik yetersizlikler 2. katman protokollerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur.
2 Dakika İçerisinde Kripto Satın Alın
Bitcoin Katman 2 Nedir?
Bitcoin katman 2, katman 1’in üzerine inşa edilmiş ek işlevselliğe sahip protokolleri ifade eder. Bu ek işlevsellik genellikle daha hızlı işlem ve daha düşük işlem maliyetleri içerir. Katman 2 çözümlerinin çoğu, işlemlerin büyük kısmını zincir dışında işleyerek ve ardından tamamlanan işlemleri toplu modda temel katman 1 defterine aktararak teknik verimlilik elde eder.
Katman 2 protokolleri, katman 1 ana ağının üzerine inşa edilmiş ayrı ağlar olarak düşünülebilir. İkinci en büyük blok zinciri platformu olan Ethereum, çok çeşitli katman 2 çözümlerine sahiptir. Buna karşılık, Bitcoin için aktif olarak sürdürülen katman 2 çözümlerinin sayısı çok daha sınırlıdır.
Bitcoin Katman 2 Projeleri
Bitcoin’deki kayda değer katman 2 projeleri arasında Lightning Network, Liquid Network ve Omni Layer bulunmaktadır.
Lightning Network
Lightning Network (LN), kullanıcılara hızlı bir mikro ödeme platformu sunan bir katman 2 Bitcoin protokolüdür. BTC zincirinin kendisi olan 1. katman üzerinden yapılan kripto ödemeleri yavaş ve pahalıyken, LN üzerinden yapılan ödemeler çok hızlı bir şekilde gerçekleştirilir ve çok düşük işlem ücretleri içerir.
LN’deki ortalama işlem saniyeler içinde onaylanır ve neredeyse tüm işlemler bir dakikadan daha kısa bir sürede onaylanır. Buna karşılık, BTC katman 1 işlemlerinin onaylanması ortalama birkaç dakika sürer ve bazı işlemler günlerce onaylanmamış durumda kalabilir.
Bitcoin’deki ortalama işlem onay süreleri son 3 yıldır 10 dakika seviyesinde seyretmektedir. (Kaynak: Blockchain.com)
LN’de ücretler de çok daha ucuzdur. Platformdaki ortalama işlem ücreti bir ABD sentinin kesirleri kadardır.
LN, küçük miktarlara kadar mikro ödemeleri destekler; izin verilen en küçük işlem yalnızca 0,00000001 BTC’dir (bu yazının yazıldığı sorada 0,00068 $). Bu, müşteri tabanını sık sık küçük mikro ödeme tutarlarıyla geri ödeyen veya ödüllendiren işletmeler için yararlı olabilir. Buna karşılık, BTC katman 1 kullanarak aktarabileceğiniz en küçük miktar 0,00000546 BTC (0,37 $) olup, bu da yaklaşık 550 kat daha büyük bir rakamdır.
LN, özellikle büyük hacimli mikro ödemeler alanında BTC katman 1 ölçeklenebilirlik sorununu etkili bir şekilde çözmektedir. Pek çok dijital işletme, temel BTC ağının verimli bir şekilde yürütemeyeceği büyük hacimli ödeme seçeneğine ihtiyaç duymaktadır. Buna karşılık, LN bu tür yüksek hacimli ödemeleri kolaylıkla gerçekleştirir.
Liquid Network
Liquid Network başka bir Bitcoin katman 2 projesidir. Bitcoin işlemlerinin hızlı bir şekilde işlenmesi ve çözümlenmesi için yatırımcılar ve kripto borsaları için tasarlanmış bir yan zincirdir. BTC’ye ek olarak USDT işlemlerini de desteklemektedir.
Platform, ağ işlemleri için L-BTC coinini kullanır. Liquid Network, çoğu kripto borsası olan 57 kripto platformundan oluşan bir federasyon tarafından yönetilmektedir.
Liquid Network’ün yönetim üyelerinden bazıları (Kaynak: Liquid.net)
Liquid Network’teki tipik işlem onaylama hızı yaklaşık bir dakika olup, Lightning Network’teki kadar hızlı olmasa da BTC katman 1’den biraz daha hızlıdır. İşlem ücretleri de ortalama olarak bir ABD sentinin sadece bir kısmıdır.
Liquid Network öncelikle tüccarlar, kripto borsaları, alım satım masaları ve kripto varlık ihraççıları tarafından kullanılır. Varlık ihraç edenler platformu kullanarak stabil coinler, güvenlik tokenleri ve diğer kripto varlıklarını piyasaya sürebilir.
Omni Katmanı
Tüm katman 2 projeleri, temel BTC katman 1 ağının hızı ve maliyetleri konusuna odaklanmamaktadır. Diğer bazı projeler BTC’nin diğer sınırlamalarını çözmeye çalışmaktadır. Örneğin, Omni Layer, kullanıcıların özelleştirilmiş kripto paralar ve varlıklar oluşturmasına ve ticaretini yapmasına yardımcı olan bir katman 2 projesidir.
En eski katman 2 projelerinden biri olan Omni Layer, aynı zamanda 2013 yılında önemli bir ICO düzenleyen ilk yaygın olarak bilinen kripto platformuydu. O dönemde Mastercoin olarak adlandırılan Omni Layer, ICO’da yarım milyon dolar elde etmeyi başarmıştı.
Omni şu anda 800’den fazla özel coin ve tokena ev sahipliği yapmaktadır. Bu varlıkların ihraççıları Omni Layer borsalarını kullanarak kendi aralarında ticaret yapabilirler. Ayrıca coinlerini BTC ve USDT çiftlerinde serbestçe takas edebilirler.
Bitcoin Katman 3 Nedir?
Katman 3 genellikle uygulama katmanı olarak adlandırılır. DApp’leri ve uygulamaları etkinleştiren protokolleri barındıran bir katmandır. Ethereum ya da Solana (SOL) gibi bazı blok zincirleri çok çeşitli 3. katman uygulamalarına sahip olsa da Bitcoin bu tür uygulamaları barındırmak için optimize edilmemiştir.
Bu nedenle, katman 2 çözümleri Bitcoin’in şu anda sahip olduğu çekirdek ağdan en uzak sapmalardır. Bazı projeler, orijinal BTC ağının çatalları aracılığıyla DApp işlevselliğini BTC ekosistemine getirmeye çalışmaktadır.
Katman 3 Uygulamaları
Örneğin CakeDeFi, borç verme ve BTC sahiplerine likidite madenciliği gibi hizmetler sunan bir DeFi uygulamasıdır. CakeDeFi, DeFiChain adı verilen bir Bitcoin çatalına dayanmaktadır. DeFiChain, bazı işlemleri için çekirdek BTC zincirine “bir bağlantı” sağlar, ancak teknik olarak konuşursak, hala kendi başına ayrı bir blok zinciridir.
Bazı sektör gözlemcileri, DApp işlevselliğinin eksikliğinin BTC’nin en büyük sınırlamalarından biri olduğuna inanıyor. Ethereum’un 2015’teki çıkışından bu yana, katman 3 platformlarının popülaritesi ve değeri giderek artıyor. Ethereum şu anda 3.000’e yakın katman 3 uygulamasına sahip. Blok zincirine dayalı DeFi uygulamalarının toplam değeri şu ana kadar 185 milyar doları bulmuştur.
Bir diğer önde gelen blok zinciri olan Solana, 500’den fazla katman 3 DApp’e ev sahipliği yapmakta olup ve ağın DeFi uygulamalarında kilitli toplam değer 15 milyar dolara yaklaşmaktadır..
Buna kıyasla BTC’nin, açıkça 3. katman uygulaması olarak tanımlanabilecek işleyen bir uygulaması bulunmamaktadır.. DApp işlevselliğini BTC’ye “zorlamak” için tasarlanan projelerin çabaya değip değmeyeceği konusunda süregelen bir tartışma vardır. Sektördeki bazı kişiler BTC’nin her zaman DApp’ler için değil kripto fon transferleri için tasarlanmış bir ağ olarak kalacağını savunur.
Bu kişiler, katman 1 BTC zincirinin, var olan tüm katman 3 projelerinin TVL ve piyasa değeri rakamlarının toplamını gölgede bırakan endüstri lideri bir piyasa değerine (bu yazının yazıldığı sırada 1,3 trilyon $) sahip olduğuna işaret ediyor. Bu nedenle, en azından finansal rakamlara bakılırsa, Bitcoin’in 3. katman işlevselliğine acil bir ihtiyacı olmayabilir.
Sonuç
Blok zinciri platformları üç farklı katmana sahip olabilir. Katman 1, temel mimarisi ve işlevselliği ile altta yatan gerçek blok zincirini ifade eder. Katman 1 ağlarına örnek olarak Bitcoin, Ethereum ve Solana blok zincirleri verilebilir.
Katman 2, katman 1 ağlarının üzerine inşa edilen ve altta yatan blok zincirinin bazı işlevlerini genişleten protokollerdir. Örneğin, katman 1’den daha yüksek hızlar ve daha düşük işlem maliyetleri sunabilirler.
Katman 2 protokolleri, genişletilmiş işlevsel yeteneklerini sunmak için genellikle zincir içi ve zincir dışı işlemlerin bir kombinasyonunu kullanır. Bitcoin’deki katman 2 projelerine örnek olarak Lightning Network ve Liquid Network platformları verilebilir.
Katman 3, blok zincirinde DApp’leri etkinleştiren protokolleri ifade eder. Diğer bazı blok zincirleri geniş bir katman 3 uygulama koleksiyonuna sahipken, BTC blok zincirinde bunlardan hiçbiri yoktur. Bazı projeler, BTC’nin çatalları üzerinde tasarlanmış uygulamaları kullanarak katman 3 işlevselliğini BTC ekosistemine getirmeye çalışmaktadır.
Ancak, bu uygulamalar hala çekirdek BTC blok zincirine değil, kendi blok zincirlerine dayanmaktadır. BTC’nin katman 3 işlevselliğini etkinleştirmeye doğru ilerlemesi gerekip gerekmediği konusunda bir tartışma var. Bazı sektör analistleri BTC’nin tüm bu 3. katman uygulamalarının toplamından kat kat daha değerli olduğunu ve bu nedenle 3. katmana acil bir ihtiyaç duymadığını savunmaktadır..
Register to get $180 Welcome Bonus!
