Chaikin Money Flow & Volatilite: Kripto Yatırımcıları İçin Rehber

Ticaret dünyasında, büyük para hareketleri genellikle küçük trader’lar ve yatırımcılardan ziyade büyük kurumların veya “balinaların” hareketleriyle gerçekleşir. Bir trader, balinaların bir sonraki hamlede paralarını hangi varlıklara yönlendireceğini belirleyebilirse, yüksek getiriler elde edebilir. İşte bu yüzden piyasa indikatörleri bir trader’ın teknik analiz stratejisinin değerli bir unsurudur. Bu göstergeler, bir trendin arkasındaki momentumu, trendin boğa (bullish) mı ayı (bearish) mı eğilimli olduğunu ve olası bir trend dönüşü (reversal) olup olmayacağını gösterebilir. Trader’ların seçim yapabileceği birçok indikatör bulunmakta, ancak Marc Chaikin, Chaikin Money Flow, Chaikin Oscillator ve Chaikin Volatility gibi Chaikin göstergelerinin yaratıcısı olarak en önemlilerinden bazılarını geliştirmiştir. Bu makalede, bu göstergeler güncellenecek ve detaylandırılacaktır. CMF ve CV’yi anlayarak, işlem aracınıza hacim ağırlıklı içgörü ve volatilite analizi ekleyebilir, “akıllı paranın” coinleri topladığı ya da volatilitenin patlamak üzere olduğu anları daha iyi yakalayabilirsiniz.

Chaikin Money Flow (CMF) Nedir?

Chaikin Money Flow Göstergesi Nasıl Hesaplanır?

Chaikin Money Flow Göstergesi’nin hesaplanmasında, Chaikin bir varlığın iki temel bileşenini (fiyat ve hacim) 20-21 gün (yaklaşık bir aylık işlem günü) boyunca karşılaştırır. Gün içi trader’lar için bu periyot, gün yerine 20-21 bar olarak alınır.

• Fiyat: Bir işlemi günü kapanışındaki varlık fiyatıdır.
• Hacim: Bir işlem günü boyunca varlığın işlem gören miktarıdır.

Bu bilgiler bir göstergede kullanılırken, Chaikin hisse senedinin bu 20/21 günlük dönemdeki hacim ağırlıklı kapanış performansını hesaplamıştır. (Anlatım kolaylığı için burada 21 gün üzerinden gidiyoruz). Hesaplama şu şekilde yapılır:

1. Money Flow Multiplier (MFM): Her günün kapanış, en yüksek ve en düşük fiyatı baz alınır.
   Formül = [(Kapanış - Düşük) – (Yüksek - Kapanış)] / (Yüksek – Düşük)
2. Money Flow Volume (MFV): MFM’nin o günkü hacimle çarpılması.
   Formül = Money Flow Multiplier × Dönemin Hacmi
3. 21 Dönemlik CMF: 21 günün MFV toplamları, 21 günün hacim toplamına bölünür.
   Formül = 21 günlük Money Flow Volume Toplamı / 21 günlük Hacim Toplamı

Son formül şöyle görünür:

((((Kapanış – Düşük) – (Yüksek – Kapanış)) / (Yüksek – Düşük)) × Hacim) / Toplam Hacim (21)

Ortaya çıkan değerler — yani bir varlığın alış gücü/satış gücü arasındaki hacim ağırlıklı ortalama — sürekli olarak +100 ile -100 arasında salınır ve 0 çizgisi etrafında dalgalanır. Bu dalgalı çizgiye Chaikin Money Flow göstergesi adı verilir.

Chaikin Money Flow Göstergesi Nasıl Yorumlanır?

Pek çok gösterge gibi, CMF’nin de bir 0-çizgisi bulunur ve bu çizgi, varlığın piyasa açısından güçlü veya zayıf kabul edildiği noktayı temsil eder. CMF’nin temel prensibi oldukça basittir.

Öncelikle:

• Bir işlem gününün sonunda, varlığın değeri 0 çizgisinin ne kadar üzerindeyse, o kadar güçlü alış gücü, yani toplama (accumulation) gerçekleşmiştir.
• 0 çizgisinin ne kadar altındaysa, o kadar güçlü satış gücü, yani dağıtım (distribution) gerçekleşmiştir.

Yani,

• Varlığın CMF değeri her işlem günü sonunda sürekli olarak 0 çizgisinin üzerindeyse, ortalama alış/satış gücü oranı pozitif olup, varlığın piyasada güçlü (bullish) yani boğa eğilimli olduğunu gösterir.
• Her işlem günü sonunda sürekli olarak 0 çizgisinin altındaysa, CMF negatif olup, varlığın piyasada zayıf (bearish) yani ayı eğilimli olduğunu gösterir.

Chaikin Money Flow göstergesinin (kırmızı) temsili. (Kaynak: Phemex.com)

CMF göstergesindeki 0 çizgisinin üstü, alış baskısının (boğa davranışının) olduğu yeşil bölge olarak görülürken, altı satış baskısının (ayı davranışının) olduğu kırmızı bölge kabul edilir.

Bu net renkler, birkaç göstergenin kolayca tespit edilmesini sağlar.

Chaikin Money Flow Kalıcılık Göstergesi

Chaikin Money Flow Diverjans Göstergesi

Genel olarak, CMF bir varlığın fiyat grafiğini takip eder — yükselirken yukarı gider, düşerken aşağı iner. Ancak, fiyat yükselirken CMF göstergesinde para akışı negatif kalıyorsa (ya da tersi), burada bir uyumsuzluk (divergence) söz konusu olur. Diverjans şöyle olabilir:

• Pozitif/boğa: Fiyat yeni bir düşüğe giderken CMF önceki düşük seviyesinin üzerinde kalır ve daha yüksek bir dip oluşturur.
• Negatif/ayı: Fiyat yeni bir zirveye ulaşırken CMF yeni bir zirveye ulaşamaz ve daha düşük bir tepe oluşturur.

Bu diverjans göstergesi trend dönüşü sinyali verebilir. Özellikle negatif/ayı diverjanslar, varlığın kısa vadede trend dönüşü riskinin arttığının işareti olabilir.

CMF göstergesi ile fiyat grafiği arasındaki boğa diverjans örneği. (Kaynak: topstockresearch.com)

Chaikin Oscillator (CO) Göstergesi Nedir?

Chaikin’ın CMF’sinden türeyen başka göstergeler de mevcuttur. Bunlardan sıkça kullanılanı Chaikin Oscillator (CO) göstergesidir.

CO göstergesi, bir varlığın toplama-dağıtım (accumulation/distribution) hareketinin momentumunu ölçer, yani olası trendlerin gücünü gösterebilir ve tahmin edebilir. CO aslında bir göstergenin göstergesidir: Bir varlığın ADL’sinin 3-günlük üssel hareketli ortalaması (EMA) ile 10-günlük EMA’sı arasındaki fark alınır. EMA, daha güncel fiyatlara daha fazla ağırlık tanıyan, ortalama fiyat hesaplamasıdır.

Chaikin Oscillator Göstergesi Nasıl Hesaplanır ve Yorumlanır?

Chaikin Oscillator’ın hesaplanması, CMF ile benzer bir yolu izler, ancak ek adımlar vardır:

1. MFM formülü = [(Kapanış – Düşük) – (Yüksek – Kapanış)] / (Yüksek – Düşük)
2. MFV formülü = Money Flow Multiplier × Dönemin Hacmi
3. ADL formülü = Önceki ADL + Cari Dönem Para Akışı Hacmi
4. CO formülü = (ADL’nin 3-günlük EMA’sı) – (ADL’nin 10-günlük EMA’sı)

Chaikin Oscillator gösterge, varlığın zirveleri ve dipleri arasında salınan ve 0 çizgisini momentumuna göre geçen bir çizgi olarak temsil edilir.

Chaikin Oscillator’ın (mavi) temsili. (Kaynak: Phemex.com)

Chaikin Money Flow ve Chaikin Oscillator Karşılaştırması

Chaikin Money Flow (CMF) ve Chaikin Oscillator (CO) çoğu zaman karıştırılır, ancak arada temel farklar vardır:

• Chaikin Money Flow göstergesi, belirli bir dönemdeki para akışı hacmini (varlığın ne kadar işlem gördüğünü) ve yönünü (pozitif/negatif) ölçer.
• Chaikin Oscillator, varlığın toplama-dağıtımındaki momentumu ölçer. Genellikle momentum trendi temsil ettiğinden (artışlar boğa, azalışlar ayı davranışı), trend değişimlerinin hızlı yakalanmasında faydalıdır. EMA’ları temel aldığı için CO, ters dönüşleri CMF’den daha hızlı yakalar; aşağıdaki Ethereum (ETH) örneğinde bunu görebilirsiniz.

CO ve CMF karşılaştırması: CO’nun, CMF’den önce 0 çizgisini geçtiğine dikkat edin. (Kaynak: earn2trade.com)

Chaikin Money Flow Göstergesi Nasıl Kullanılır?

Chaikin Money Flow göstergesi, Phemex’in çözüm ortağı TradingView gibi birçok piyasa analiz platformunda bulunur. Kullanmak için bir trader öncelikle analiz etmek istediği varlığı seçip CMF indikatörünü ekler. Ardından CMF üzerinden varlık fiyatını analiz eder ve kârlılığını artıracak bir Chaikin Money Flow stratejisi oluşturur.

Ancak hangi strateji olursa olsun, bir trader asla yalnızca tek bir göstergeye — ister CMF ister başka bir gösterge olsun — güvenmemelidir. Analizinizi teyit etmek için her zaman ek indikatorler kullanmalı ve kısa/uzun pozisyon almadan veya yatırım/satış miktarı belirlemeden önce onay almalısınız.

Benzer göstergelere örnekler:

• On Balance Volume (OBV) göstergesi: Bu göstergede, belirli bir tarihten itibaren varlığın hacmi toplanır — günlük kapanış fiyatı artarsa eklenir, azalırsa çıkarılır. OBV genellikle varlık fiyatını takip eder, dolayısıyla pozitif ya da negatif bir diverjans oluşursa alım/satım yönünde sinyal oluşur. OBV ile Chaikin Money Flow karşılaştırıldığında, OBV bir gün öteki güne göre kapanış farkını kullanırken, CMF her günün kapanış değerini baz alır.
• Money Flow Index (MFI): MFI, hacim ve fiyat verilerini kullanarak varlığın aşırı alımda mı aşırı satımda mı olduğunu gösteren salınımlı bir gösterge üretir. Money Flow Index vs Chaikin Money Flow kıyaslandığında, MFI 0 ile 100 arasında dalgalanırken, CMF +100/-100 arasında hareket eder. MFI 80 üzerine çıkarsa aşırı alım, 20 altına inerse aşırı satım olarak değerlendirilir. MFI ile fiyat arasında pozitif/negatif bir uyumsuzluk varsa, trend değişikliği beklentisi yüksektir. Örneğin, MFI yükseliyor ama fiyat sabitse veya düşüyorsa, bu fiyatın artışına işaret edebilir.

Chaikin Volatility (CV) Nedir?

Chaikin Volatility (CV) göstergesi, volatiliteyi ölçmek için teknik analizde kullanılır. Bunu, bir varlığın yüksek ve düşük fiyat arasındaki farkı, değişim oranı (ROC) formülüyle karşılaştırarak yapar. CV, ortalama gerçek aralığa (ATR) benzetilebilir — ancak burada önceki kapanış fiyatı dikkate alınmaz.

Volatilite, yatırımcılar için harika bir piyasa göstergesidir: Yüksek volatilite piyasada belirsizlik, düşük volatilite ise sakinlik gösterir. Bu da yatırım kararında önemli olup teknik analiz sırasında diğer göstergelerle birlikte dikkate alınmalıdır.

Chaikin Volatility Göstergesi Nasıl Hesaplanır?

Chaikin Volatility göstergesi şu şekilde hesaplanır:

1. Öncelikle, seçilen bar periyodu için yüksek-düşük aralığı bulunur: HL = En Yüksek Fiyat – En Düşük Fiyat
2. İkinci adımda, bulunan yüksek-düşük aralığına üstel hareketli ortalama (EMA) uygulanır. HLema = EMA (HL, n), burada n EMA’nın bar periyodudur.
3. Son olarak, CV şu formülle hesaplanır: CV = (HLema / HLemaPrev – 1) × 100; burada HLemaPrev, M bar önceki HLema değeridir (ROC mantığında).

Chaikin Money Flow hareketleri (kaynak)

Kripto Stratejilerinde CMF ve CV’yi Birlikte Kullanmak

Chaikin Money Flow (CMF) ve Chaikin Volatility (CV) birbirini tamamlayıcı biçimde etkin kullanılabilir. İşte bazı birleşik içgörüler:

Breakout Doğrulama: Güçlü bir breakout için, fiyatın önemli seviyeleri kırmasına ek olarak volatilitede sıçrama (CV’de artış: rejim değişimi sinyali) ve pozitif veya hızla yükselen bir CMF (hacim desteği) arayın. Volatilite yükselir, CMF düz ya da negatif kalırsa bu, yanıltıcı bir breakout olabilir. Tersine, CMF pozitif, volatilite düşükse hareketin momentumu zayıf kalabilir.

Zayıf Yukarı/İnişleri Belirleme: Yükselen trendde fiyatlar artarken CV ve CMF azalıyorsa, trend zayıflıyor ve tersine dönüş hazırlığı var demektir. Düşüş trendinde ise, CV’de sıçrama ve derin negatif CMF kapitülasyon anlamına gelir. CV düşüp, ardından CMF düzelirse dip görülmüş olabilir.

Kriptoları Karşılaştırma: Bu göstergelerle farklı varlıkları kıyaslayabilirsiniz. Örneğin, güçlü CMF girişleri ve düşük CV içeren altcoin’leri takip edebilirsiniz. Listeye yüksek CMF ve düşük CV değerine sahip coin’leri eklemek faydalı olur; volatilite geri geldiğinde yukarı yönlü patlama yaşayabilirler.

Örnek Senaryo: Farz edin ki 2025’te Token A’nın CMF’si istikrarlı şekilde yükselirken Token B’nin CMF’si düz ya da negatif, volatilitelere ise ikisinde de düşük. Trader, Token A’da sessiz bir birikim yaşandığını ve volatilite artınca boğa breakout’u beklenebileceğini öngörebilir; Token B ise dalgalı ya da düşüş eğiliminde olabilir, dikkatli olmak gerekir.

Yeni ve Orta Seviye Kullanıcılar İçin İpuçları

Chaikin Money Flow (CMF) ve Chaikin Volatility (CV) göstergelerini, TradingView gibi platformlarda grafiklerinize kolayca ekleyebilirsiniz. İşte bazı pratik ipuçları:

1. Standart Ayarlarla Başlayın: Varsayılan ayarlar (CMF: 20/21 gün; CV: 10 günlük EMA ve ROC) ile başlayıp davranışlarını gözlemleyin, ardından özelleştirme yapın.
2. Çoklu Zaman Dilimleri Kullanın: Günlük grafikler trendleri görmenizi sağlar; 4 saat ya da 1 saat gibi kısa dilimler ise giriş noktası belirlemede yardımcı olur. Örneğin, günlük trend yukarıyken 1 saatlik CMF’de kısa süreli düşüş görülebilir; indikatörler tekrar pozitife döndüğünde giriş yapmak avantaj sağlar.
3. Aşırı Değerlere Dikkat Edin: CMF ve CV’de yüksek (0.5 üstü) ya da düşük (-0.5 altı) değerler trend zirvesi/geri dönüş sinyali olabilir. Bu ekstrem seviyelerde kar realizasyonu yapmayı düşünebilirsiniz.
4. Tarihsel Olayları Analiz Edin: Geçmişteki önemli piyasa olaylarında CMF ve CV’nin davranışlarını inceleyerek göstergelerin piyasa koşullarındaki etkilerini daha iyi anlayın.
5. Temellerle Birleştirin: Haber akışı, hacim ve volatiliteyi hızla etkileyebilir. İzole olayların yarattığı ani sıçramalarda dikkatli olun ve trendin ilk tepkiden sonra devam edip etmediğini inceleyin.

Özetle, CMF ve CV piyasa katılımı ve volatilite analizinizde size avantaj sağlayabilir. Sinyallerini fiyat hareketi ve risk yönetimiyle birlikte değerlendirdiğinizde, işlem stratejilerinizde öne geçebilirsiniz. İyi analizler!

Sonuç

Chaikin’ın geliştirdiği indikatörler, özellikle de Chaikin Money Flow, hem kriptoda hem de menkul kıymetler ticaretinde kullanılabilir; çünkü bu piyasa analiz aracının avantajları evrenseldir. CMF, CO, OBV, MFI gibi göstergeler; bir fiyat hareketinin devam edip etmeyeceğini, momentumunun gücünü ve alış/satış baskısının yönünü anlamada trader’a önemli faydalar sağlar. Ancak hangi strateji seçilirse seçilsin, yatırımlarınızı her zaman birden fazla göstergeyle doğrulamanız gerekir. Bu nedenle Chaikin göstergelerinin yanı sıra, hareketli ortalamalar (MA), parabolik SAR, Ortalama Yön Endeksi (ADX), göreceli güç endeksi (RSI), stokastik osilatör ve diğer teknik analiz araçları ile birlikte kullanmayı göz önünde bulundurmalısınız.