Ödül Merkezi 
Bitcoin, volatilitesiyle ünlüdür – yani sıkça ve bazen dramatik şekilde gerçekleşen fiyat dalgalanmaları hem yatırımcıları heyecanlandırmış hem de şüphecileri korkutmuştur. Finansal terimlerle volatilite, bir varlığın fiyatında zaman içindeki değişim derecesini ifade eder. Yüksek volatilite, fiyatın hızlıca (sert düşüş veya yükselişlerle) değiştiği anlamına gelirken, düşük volatilite fiyatın göreceli olarak durağan kaldığını gösterir. Bitcoin (BTC), ortaya çıkışından bu yana, hisse senetleri veya altın gibi geleneksel varlıklara kıyasla çok daha yüksek volatilite sergilemiştir. Bu volatilite çift taraflı bir kılıçtır: Trader’lara kısa sürede yüksek kazanç fırsatları sunarken, aynı zamanda keskin değer kayıplarıyla yatırımcılar için de önemli riskler içerir. Bitcoin’in volatilitesini – nedenlerini, nasıl ölçüldüğünü ve nasıl yönetilebileceğini – anlamak, kripto piyasasına giren herkes için kritik öneme sahiptir.
Volatilite Nedir?
Volatil ve volatil olmayan varlıklar (Kaynak: masterthecrypto.com)
Bitcoin, kontrolsüz volatilitesiyle bilinir ve bu, yeni yatırımcıların kripto paralara adım atmaktan çekinmesinin sebeplerinden biridir. Volatilite her piyasada önemli bir rol oynar: Volatilite ne kadar yüksekse risk de getiri potansiyeli de o kadar artar.
Volatilitenin çok az olduğu durumlarda, yatırımcılar çok fazla para kazanıp kaybetmezler. Hisse senedi piyasasında aşırı volatilite nadiren görülürken, kriptoda ise oldukça yaygındır. Bu yüksek volatilite olayları, yatırımcıların varlıklarını alım fiyatından daha yüksek bir fiyata satmaları için fırsatlar sunar.
Bitcoin’de, volatilitenin yüksekliği yüzünden bir gecede milyonlarca dolar kaybedenler oldu, ancak aynı şekilde milyarder olan birçok kişi de çıktı. Bitcoin volatilitesi çift taraflı bir kılıçtır; ya büyük miktarda para kazandırabilir ya da her şeyinizi kaybetme riskinizi artırabilir. Bitcoin gibi volatil bir varlığa yatırım yapmak, dikkatli ve kapsamlı araştırma gerektirir.
Piyasa Volatilitesi Nasıl Ölçülür?
Hisse senedi piyasasının volatilitesi, Cboe Volatilite Endeksi (VIX) ile ölçülür. 12 ile 20 arasındaki değerler düşük kabul edilir. Bir varlıkta volatilite 30’u geçerse aşırı volatil sayılır.
Hisse senetlerinde volatilite, kripto paralara göre daha istikrarlıdır. Örneğin, 2004-2007 arasında VIX oldukça stabildi, ancak 2008 ekonomik krizi sırasında Ekim 2008’de 89.53’e yükseldi ve bir yıl sonra tekrar 22.27’ye geriledi. Finansal kriz sonrası, VIX uzun süre istikrarlı seyretti. Ancak, 2020’de koronavirüs pandemisinin ekonomik etkisiyle volatilite yeniden artışa geçti.
Bitcoin İçin Volatilite Endeksi Var Mı?
Bitcoin’in volatilitesi, Bitcoin Volatilite Endeksi ile ölçülür. Bu endeks, Bitcoin’in tarihi volatilitesini “son 30 ve 60 günlük periyotta günlük getiri standart sapmasını” hesaplayarak ölçer.
Haziran 2021’de, Bitcoin’in fiyatı 30.000 doların altına düştüğünde, 30 ve 60 günlük volatilite endeksi değerleri Nisan 2020’den bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. “Aşırı volatilite” için resmi eşikler yoktur; ancak Bitcoin’in son 10 yıllık grafiğine bakmak, istikrara hisse senetleri kadar yakın olmadığını göstermeye yeterlidir.
30 Günlük Volatilite Endeksi (kaynak: Phemex)
Bitcoin Volatilitesi Nasıl Ölçülür?
Bitcoin’in volatilitesini sayısal olarak ölçmek için analistler çeşitli metrikler kullanır:
Tarihi (Gerçekleşen) Volatilite, geçmiş fiyat dalgalanmalarını yıllıklandırılmış bir yüzdeyle ifade eder. Örneğin, Bitcoin’in 30 günlük gerçekleşen volatilitesi %60 ise, bir yıl boyunca yukarı ya da aşağı %60’lık fiyat değişimi beklenebileceği anlamına gelir. Bitcoin’in tarihi volatilitesi genellikle %50’den %100’ün üzerine kadar çıkabilir; bu, altın (%10-15) veya büyük hisse endekslerine (%15-25) göre çok daha yüksektir.
İmplied (Beklenen) Volatilite, opsiyon fiyatlarından türetilir ve piyasadaki gelecek volatilite beklentisini yansıtır. Örneğin, Ağustos 2025’te implied volatilite %26 civarındayken, piyasalardaki dalgalanmalarda %37’ye çıkabilir. Artan implied volatilite, yaklaşılan güçlü bir fiyat kırılımının sinyali olabilir.
Volatilite Endeksleri (DVOL, BitVol gibi) implied volatiliteyi izler ve takip edilmelerini kolaylaştırır. Örneğin, BitVol’un 80 değeri, yıllıklandırılmış implied volatilitenin %80 olduğu anlamına gelir.
Volatiliteyi hesaplarken, BTC’nin günlük log getiri değerleri alınır, belli bir dönem için standart sapma hesaplanır ve sonuç yıllıklandırılır. Örneğin, 30 gün boyunca günlük standart sapma %3 ise, bu yaklaşık %57 yıllıklandırılmış volatiliteye karşılık gelir.
Bitcoin’in volatilitesi döngüseldir; yüksek volatilite dönemleri genellikle kümeleşir. Örneğin, 2020 sonu – 2021 arası patlama yaşanırken, 2022 başında aşağı yönlü türbülans görülmüştür. Bu desenlerin anlaşılması, trader’lar için stratejik avantaj sağlar.
Tarihi olarak, Bitcoin’in 60 günlük volatilitesi ortalama %5-6 günlük (%80-95 yıllıklandırılmış) seviyelerindedir ve piyasa fazlarına bağlı olarak bu değerler oldukça değişkendir. Bu metrikler, piyasadaki dalgalanmanın gerçek zamanlı düzeyini daha iyi anlamanızı sağlar.
Bitcoin Neden Bu Kadar Volatil?
Ekim 2017 ile Ocak 2018 arasında Bitcoin’in volatilitesi %8’e ulaştı; bu, 2020 başında gördüğü volatilitenin iki katıydı. Nisan 2021’de Bitcoin 65.000 dolardan işlem görürken, Temmuz’da Çin’in madenciliğe yönelik baskısı ve Elon Musk’ın Bitcoin’in çevresel etkileri konusunda zararlı bulması sonucunda fiyat 30.000 doların altına geriledi.
Bitcoin’in fiyatının neden değiştiğini ve volatilitesini tetikleyen faktörleri daha iyi anlamak için aşağıdaki maddelere göz atalım:
-
Sınırlı düzenleme: Diğer piyasalardan farklı olarak, kripto piyasalarında volatilite çok yükseldiğinde müdahale edecek merkezi bir otorite yoktur. Hedefe yönelik anti-manipülasyon piyasa düzenleme yasalarının eksikliği, manipülatörlerin piyasada yüksek volatiliteye neden olan senaryolar üretmesini kolaylaştırır. Bazı dolandırıcılık karşıtı yasalar piyasayı manipülasyona karşı koruyabilse de, mesajlaşma grupları aracılığıyla yapılan pump ve dump operasyonlarını tespit etmek zordur.
-
Haber akışı: Basitçe söylemek gerekirse, kötü haber Bitcoin’in fiyatını düşürür, iyi haber ise yükseltir. Örneğin, Elon Musk Tesla’nın Bitcoin’i ödeme olarak kabul etmeyeceğini açıkladığında, Bitcoin’in fiyatı %10 düştü. Tesla yeniden BTC ile ödeme kabul edeceğini ve BTC'nin daha temiz enerjiyle madenciliği yapılacağında bu karar tekrar değiştiğinde, fiyat %9,60 yükseldi. Birçok Bitcoin yatırımcısı kararlarını, kriptoyla ilgili haber akışına göre alır. Bitcoin ile ilgili pozitif haber gördüklerinde güçlü FOMO hisseder ve yatırım yapmaya karar verirler.
-
Kamu algısı ve spekülasyon: Birçok kişi Bitcoin’in içsel değerinin olmadığını düşünüyor; değeri, insanların güveninden geliyor. Yani, kamu algısı çok önemlidir. Merkeziyetsiz bir para birimi olduğu için Bitcoin’in değeri spekülasyonlardan beslenir. Hisse senedi piyasasının aksine, Bitcoin'e yatırım yapanların çoğu, gelecekte fiyatın yükseleceğini umarak alım yapar, teknolojisini çoğu zaman anlamadan spekülasyona dayalı hareket eder. Hisse senetleri temettü dağıtır ve yatırımcılar yatırımlarının geri geleceğinden emindir, ancak Bitcoin’de temettü yoktur ve yatırımcıların getiri elde edeceğinin garantisi yoktur. Bitcoin’e güven azaldığında, fiyatı hızla çakılabilir. Bitcoin yatırımı öngörüye dayanır. Fiyatın artacağını doğru tahmin edip önceden alım yaptıysanız, kâr edersiniz. Short pozisyon açtıysanız ve fiyat düşerse yine kazanç sağlayabilirsiniz. Bu tür spekülatif bahisler Bitcoin’i son derece volatil yapar.
Bitcoin 30 ve 60 Günlük Volatilite ( kaynak )
Bitcoin Volatilitesine Katkıda Bulunan Önemli Gelişmeler Neler?
Daha önce belirttiğimiz gibi, haber başlıkları Bitcoin fiyatında büyük değişimler yaratabilir. Kripto borsalarının hacklenmesi ya da Bitcoin regülasyonu ile ilgili yeni yasa teklifleri fiyatın çok kısa sürede yükselmesine veya düşmesine sebep olabilir.
Örneğin 2013'te, Çin Bitcoin işlemlerini yasakladığında fiyat 1.200 dolardan 840 dolara kadar sert düştü. 2016'da eski Bitcoin Core geliştiricisi Mike Hearn, Bitcoin’in öldüğünü ilan edip projeden ayrıldığında, fiyat 400 dolardan 360 dolara indi. Ancak birkaç ay içinde bu düşüş telafi edilerek tüm zamanların zirvesi olan 1.220 dolara ulaşıldı.
Daha yakın zamanda, ABD Başkanı Joe Biden bir milyon dolardan fazla kazananlar için sermaye kazancı vergisini iki katına çıkarmayı açıkladı ve Bitcoin’in fiyatı %5 düşerek 48.886 dolara geriledi. Bir süredir ilk kez 50.000 doların altı görüldü.
Belki de Bitcoin dünya çapında daha yaygın kabul gördüğünde bu durum değişir, ancak şimdilik haber temelli agresif fiyat değişiklikleri oldukça yaygındır.
Bitcoin’in Volatilitesi Diğer Varlıklarla Karşılaştırıldığında
Bitcoin’in volatilitesini anlamak için onu diğer varlık sınıflarıyla kıyaslamak faydalı olabilir:
Hisse Senetleri (Endeksler): S&P 500’ün yıllık volatilitesi yaklaşık %15 civarındayken, Bitcoin’de bu oran genellikle %60-100 arasında değişir. Hisse senedinde %2’lik günlük hareket önemli sayılır; Bitcoin’de ise %5-10 günlük değişimler olağandır. Ayı piyasalarında hisse senetleri birkaç ayda %20-30 kaybedebilirken, Bitcoin benzer kayıpları haftalar hatta günler içinde yaşayabilir.
Altın: Altın istikrarlı bir değer saklama aracı olarak görülür ve volatilitesi %10-15 düzeyindedir. Altın için %5’lik günlük dalgalanma çok nadir, Bitcoin için ise birkaç saatlik %5’lik hareketler bile normaldir. Bu yüksek volatilite, Bitcoin’in tarihsel olarak daha yüksek getiri sunmasına imkan verirken, onu “dijital altın” olarak göreceli istikrarsız kılar.
Fiat Paralar (Forex): Büyük fiat para birimlerinin yıllık volatilitesi genellikle %5-10 civarındadır. Bitcoin ise merkez bankası desteği olmadığı için çok daha kısa sürede büyük değişimler gösterebilir.
Diğer Kriptolar: Birçok altcoin Bitcoin’den çok daha volatil olup, küçük token’larda günlük %20’den fazla hareketler görülebilir. Bitcoin, birçok altcoinden görece daha az volatil sayılır.
Piyasa Stresi Döneminde Korelasyon: Mart 2020’de olduğu gibi piyasa stres dönemlerinde Bitcoin’in diğer riskli varlıklarla olan korelasyonu artar. Sakin piyasa dönemlerinde ise korelasyonu bazen azalır ve zaman zaman hisse senetlerinden bağımsız hareket edebilir. Uzun vadede Bitcoin, “risk-on” veya “risk-off” varlık rolünde karma davranış sergilemiştir.
Genel olarak Bitcoin’in volatilitesi tarihsel olarak yüksek getiriyle birlikte gelmiştir. Piyasa değeri büyüdükçe volatilitenin azalması bekleniyor, ancak bugüne kadar volatilite önemli ölçüde sürmüştür.
Bitcoin’in Volatilitesinden Nasıl Kâr Elde Edebilirim?
Kriptoya yeni giriyorsanız yüksek volatilite korkutucu gelebilir, ancak çoğu kişi volatilitenin kötü bir şey olmadığını belirtir. Eğer sağlam bir stratejiniz varsa, Bitcoin volatilitesinden ciddi ölçüde kazanç elde edebilirsiniz.
Bitcoin’i Kısa (Short) ve Uzun (Long) İşlemlerle Değerlendirme
Çoğu yatırımcı daha az riskli uzun vadeli yaklaşımı (al ve tut) tercih ederken, bazıları kısa vadeli ticaret yöntemleriyle de hızlı kazanç peşinde koşar. Kısa vadede fiyat hareketlerini tahmin etmek zordur. Özellikle fiyat dramatik şekilde düştüğünde, FOMO nedeniyle birçok kişi coinlerini zararına satar. Eğer Bitcoin’in fiyatını doğru tahmin edebilirseniz, kısa vadeli ticarette uzun vadeli al-tut stratejisine göre çok daha fazla para kazanmak mümkündür.
Her durumda, yatırımlarınızı çeşitlendirmek en iyisidir. Sadece Bitcoin’e yatırım yaparsanız, tüm portföyünüz Bitcoin’deki ani fiyat düşüşlerine karşı savunmasız olur.
Bitcoin Volatilitesi Düşüş Trendi (kaynak)
Bitcoin’in Volatilitesinde İşlem ve Hedging Stratejileri
Trader’lar için Bitcoin’in volatilitesi hem risk hem de fırsat sunar. İşte temel yaklaşımlar:
Swing Trading: Trader’lar, orta vadeli fiyat hareketlerinden yararlanmak için teknik analizden faydalanır. Genellikle %10-15’lik geri çekilmelerde alım, tepelerde satış yapmayı ve Bollinger Bantları gibi göstergeleri kullanarak düzeltmeleri takip ederler. Potansiyel kayıpları sınırlamak için stop-loss kullanmak şarttır.
Gün İçi İşlem ve Scalping: Gün içi (day) trader’lar, anlık fiyat dalgalanmalarından yararlanmak için sık sık kaldıraç kullanır. Bitcoin’in 7/24 işlem görmesi, aktif piyasa saatlerinde fırsatlar sunar. Ancak, kaldıraçlı işlem risklidir; yanlış bir hamle büyük kayıplara yol açabilir.
Piyasa Nötr ve Arbitraj Stratejileri: Gelişmiş trader’lar, opsiyonlar veya istatistiksel arbitraj ile volatiliteden yönsüz şekilde kar etmeyi amaçlayabilir. Beklenen güçlü fiyat hareketlerinde long straddle açmak veya implied volatilite çok yüksekse opsiyon satmak gibi yöntemler tercih edilir.
Vadeli İşlem/ Opsiyonlarla Hedging (Korunma): Uzun vadeli yatırımcılar, düşüşlere karşı vadeli kontratlarda kısa pozisyon açarak veya put opsiyonu alarak korunma sağlayabilir; ancak bu koruma bir maliyet gerektirir.
Risk Yönetimi Prensipleri: Volatil piyasada risk yönetimi oldukça kritiktir. Trader’lar genellikle sermayelerinin %1-2’sinden fazlasını tek işleme riske etmez, stop-loss ve take-profit emirleri ile zararı sınırlamaya ve gereksiz kaldıraçtan kaçınmaya özen gösterirler.
Psikolojik Disiplin: Duyguları yönetmek çok önemlidir; profesyonel trader’lar, volatilite sırasında panik satışı veya impulsif alımlar yaşamamak adına önceden bir planla hareket ederler.
Bitcoin’in Volatilitesinden Kimler Çekinmeli?
Bitcoin’in yüksek volatilitesi herkes için uygun değildir. Yüksek risk toleransınız varsa, Bitcoin’e yatırım yapmak ve volatilite avantajından yararlanmak mantıklı olabilir. Ancak daha düşük risk toleransına sahip, özellikle yaşça büyük yatırımcılar için tahvil gibi daha durağan varlıklar daha uygundur.
Ayrıca birçok işletme, Bitcoin’i ödeme aracı olarak kabul etmenin aşırı riskli olduğunu düşünür; çünkü BTC’yi yerel para birimine çevirmek zorundalar ve Bitcoin fiyatı bu süreçte ciddi şekilde değişebilir. Dönüştürmeden önceki ve sonraki değerler arasında büyük farklılıklar olabilir. Bu öngörülemezlik, birçok işletme için sürdürülemezdir.
Sonuç
Hisse senetleri ve diğer menkul kıymetlerle karşılaştırıldığında; Bitcoin hâlâ yeni, dijital bir varlık. Zamanla benimsenmesi arttıkça volatilitesi azalabilir. Düşük volatilite, trader’lar için hızlı kâr fırsatlarını azaltacak olsa da, Bitcoin’i kurumsal yatırımcılar için hisse senetlerine benzer daha güvenli bir yatırım alternatifine dönüştürebilir. Volatilite, Bitcoin’in yolculuğunun doğasında vardır; erken yatırımcılar hem büyük kazançlara hem de ciddi kayıplara birlikte göğüs germek zorunda kalmıştır. Trader’lar için volatilite kârlı fırsatlar sunarken, uzun vadeli yatırımcılar fiyat dalgalanmalarının yeni bir varlığın fiyat keşfi sürecinde doğal olduğunu kabul etmelidir.
Püf noktalar arasında risk yönetimi öne çıkar; potansiyel kayıplardan endişe duyuyorsanız, pozisyon büyüklüğünüzü azaltmalı veya hedge etmelisiniz. Haber akışını yakından takip etmek, stop-loss ve portföy çeşitlendirmesi gibi koruyucu araçlar kullanmak önemlidir. Bitcoin’in volatilitesi uzun vadede genel olarak düşüş trendinde ilerlemiştir; aşırı dalgalanmalardan daha makul dalgalara doğru seyretmektedir. Ancak, Bitcoin olgunlaştıkça volatilite daha fazla düşebilir, buna rağmen önemli fiyat oynamaları uzun bir süre daha beklenmelidir.
