Hướng dẫn Contract Trading: Hiểu Rõ Futures & Perpetuals (2025)

Giao dịch hợp đồng là một hình thức giao dịch phái sinh tiền điện tử, nơi bạn tham gia vào một thỏa thuận (hợp đồng) để đầu cơ giá của một tài sản crypto mà không cần sở hữu tài sản cơ sở. Nói đơn giản, một nhà giao dịch và một sàn giao dịch (như Phemex) đồng ý thanh toán khoản chênh lệch giá của tài sản từ thời điểm mở hợp đồng đến lúc đóng hợp đồng. Điều này cho phép trader kiếm lợi từ biến động giá của Bitcoin, Ethereum và các loại tiền điện tử khác bằng cách mở vị thế “long” (kỳ vọng giá tăng) hoặc “short” (kỳ vọng giá giảm) – mà không cần nắm giữ trực tiếp coin. Đến năm 2025, giao dịch hợp đồng (hay còn gọi là giao dịch futures crypto) đã trở nên cực kỳ phổ biến, cung cấp đòn bẩy cao và các sản phẩm mới như perpetual contracts, nhưng cũng đi kèm rủi ro lớn mà người mới cần nhận biết.

Giao dịch hợp đồng khác với giao dịch spot thông thường. Trong giao dịch spot, bạn mua và sở hữu trực tiếp tiền điện tử. Trong giao dịch hợp đồng, bạn giao dịch các hợp đồng gắn liền với giá crypto – bạn không sở hữu coin, mà nắm giữ một phái sinh định giá dựa trên giá coin. Khác biệt này cho phép nhà giao dịch sử dụng đòn bẩy để nhân mức tiếp xúc thị trường, và có thể kiếm lợi nhuận cả khi thị trường lên hoặc xuống.

Hợp đồng trong giao dịch là gì?

Hợp đồng trong giao dịch là một thỏa thuận pháp lý giữa hai bên với các điều khoản sau:

Sàn giao dịch: Đồng ý trả khoản tiền lớn hơn tương ứng với khoản đầu tư ban đầu của trader nếu giao dịch của họ có lãi.
Trader: Đồng ý ký quỹ tài sản và chịu rủi ro mất crypto nếu giao dịch đi ngược hướng kỳ vọng.

Trader phải lựa chọn mức margin khi giao dịch hợp đồng. Margin là tỷ lệ đòn bẩy mà trader sử dụng để tăng tiềm năng lợi nhuận so với khoản đầu tư ban đầu. Trader có thể lựa chọn 2x, 3x, 5x, 10x, 50x, và lên đến 100x.

Tỷ lệ rủi ro - lợi nhuận trong margin trading là tỷ lệ thuận. Nếu multiplier đòn bẩy càng cao, khả năng sinh lợi càng lớn. Tuy nhiên, rủi ro bị thanh lý (liquidation) cũng tăng theo vì trader sử dụng vốn vay.

Ví dụ giao dịch hợp đồng Bitcoin

Giả sử một trader muốn giao dịch 1 Bitcoin trên Phemex (giá $40,000 USDT), nhưng họ chỉ có $400 USDT trong tài khoản. Đòn bẩy 100x cho phép họ vay với tỷ lệ 100:1 và thực chất giao dịch với một Bitcoin trị giá $40,000.

Khoản chênh lệch $39,600 được xem là vốn vay. Với mức đòn bẩy này, sàn sẽ thanh lý vị thế của trader nếu giá đi lệch chỉ một phần trăm nhỏ. Với margin nhỏ hơn như 3x, Bitcoin có thể biến động hơn 10% ngược lại và trader vẫn chưa bị thanh lý.

Khi vị thế còn mở, phần còn lại của quỹ gửi vào tài khoản trader đóng vai trò làm tài sản đảm bảo cho giao dịch. Trader không thể mất quá số tiền ký quỹ của mình.

Trader có thể mở/đóng vị thế sử dụng lệnh market và lệnh limit – giống như giao dịch spot. Khác biệt chính là số lượng hợp đồng mua vào và mức đòn bẩy.

Giải thích về Hợp đồng Vĩnh viễn & Phí Funding

Hợp đồng vĩnh viễn (perpetual contracts) là sản phẩm phái sinh phổ biến vào năm 2025, khác với futures truyền thống ở chỗ không có ngày đáo hạn, cho phép giữ vị thế vô thời hạn. Sàn giao dịch sử dụng tỷ lệ funding để điều chỉnh giá hợp đồng vĩnh viễn sát với giá thị trường tài sản cơ sở.

Một hợp đồng vĩnh viễn hoạt động giống futures nhưng không đáo hạn. Ví dụ, BTC perpetual trên Phemex liên tục bám sát giá Bitcoin, tạo sự linh hoạt cho trader, không cần chuyển kỳ hạn hợp đồng hay lo hết hạn.

Tỷ lệ funding là cần thiết để ngăn giá hợp đồng vĩnh viễn lệch khỏi giá spot quá lâu. Đây là khoản thanh toán định kỳ giữa nhà đầu tư vị thế long và short. Nếu giá hợp đồng vĩnh viễn cao hơn giá spot, long trả short một khoản nhỏ, nhằm kéo giá về gần nhau. Ngược lại, nếu hợp đồng thấp hơn spot, short trả long.

Ví dụ, nếu hợp đồng BTC perpetual trên Phemex giao dịch ở $30,100, giá spot là $30,000, tỷ lệ funding +0.03% nghĩa là vị thế long $100,000 sẽ bị thu phí $30, trong khi short nhận được số đó. Khoản fee này tích lũy dần, đặc biệt quan trọng với người giữ vị thế lâu dài.

Trader cần theo dõi phí funding, vì tỷ lệ cao có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận. Trong thị trường có xu hướng mạnh, funding có thể rất tốn kém cho phía long hoặc mang lại lợi cho phía short. Funding rates luôn public trên nền tảng giao dịch và có thể được xem là chỉ báo tâm lý thị trường.

Tóm lại, hợp đồng vĩnh viễn cung cấp sự linh hoạt nhưng đòi hỏi trader phải lưu tâm phí funding. Những ai chơi swing/position nên kiểm tra funding kĩ trước khi vào lệnh.

Quy mô thị trường phái sinh tiền điện tử

Dữ liệu từ các aggregator cho thấy tổng khối lượng giao dịch phái sinh crypto mỗi ngày trên tất cả sàn giao dịch vượt 100 tỷ USD. Trong đó, Phemex chiếm 2–3%, với khối lượng trung bình 2–3 tỷ USD mỗi ngày.

Riêng thị trường phái sinh Bitcoin đã chiếm hơn 50% thị phần toàn ngành phái sinh crypto. Năm 2021, lần đầu trong lịch sử khối lượng giao dịch phái sinh vượt qua giao dịch spot. Phái sinh crypto còn mới mẻ và chưa hoàn thiện, nhưng đã cung cấp công cụ tương tự tài chính truyền thống.

Quy mô thị trường phái sinh toàn cầu (không bao gồm crypto) được ước tính vượt 1 triệu tỷ đô la, bao gồm cả phái sinh cổ phiếu, forex, kim loại quý,...

Giao dịch Futures vs Giao dịch Spot

Giao dịch spot là mua tài sản và sở hữu trực tiếp. Giao dịch phái sinh là mua hợp đồng liên quan đến tài sản, và giá spot quyết định lợi nhuận của hợp đồng đó.

Bitcoin và các tài sản cơ sở không được trader sở hữu trong giao dịch phái sinh. Ngay cả ở thị trường chứng khoán, người giao dịch phái sinh cũng không sở hữu cổ phiếu thật. Người dùng Phemex có thể giao dịch phái sinh với hầu hết coin/token niêm yết trên spot market. Là sàn phái sinh hàng đầu, Phemex đang mở rộng danh mục hợp đồng cho tất cả cặp spot niêm yết.

Trader kiểm soát toàn diện lệnh phái sinh: có thể long/short, điều chỉnh đòn bẩy, đặt chốt lời/dừng lỗ, và đóng vị thế bằng lệnh limit hoặc market.

Chiến lược giao dịch phái sinh & hợp đồng

Giao dịch phái sinh crypto có thể khá dễ tiếp cận. Hai chiến lược phổ biến nhất là “long” và “short”, thường kết hợp với đòn bẩy.

Long (Mua): Mở vị thế kỳ vọng giá Bitcoin hoặc altcoin sẽ tăng.
Short (Bán): Mở vị thế đặt cược giá Bitcoin hoặc altcoin sẽ giảm.

Nếu trader mở “long” (Mua) với Bitcoin, giá spot phải tăng từ thời điểm vào lệnh mới có lợi nhuận. Nếu giá giảm, sẽ lỗ theo tỷ lệ phần trăm tài sản.

Nếu trader dùng đòn bẩy 100x, chiến lược tối ưu là trade ở timeframe ngắn (1M, 5M, 15M) để tận dụng các biến động nhỏ về giá. Nếu dùng 3x, có thể dựa vào chart 1H, 4H, 1D hoặc 1W để phân tích xu hướng.

Lệnh hợp đồng thường có thời gian giữ ngắn hơn lệnh spot do sử dụng đòn bẩy cao. Trader chốt lời sớm, hedge rủi ro vị thế và đóng lệnh nhanh nếu thị trường ngược hướng.

Lợi ích của giao dịch hợp đồng crypto (Hướng dẫn từng bước)

Giao dịch hợp đồng tiền điện tử đem lại nhiều ưu thế vượt trội so với spot truyền thống:

Đòn bẩy để tăng lợi nhuận: Đòn bẩy giúp kiểm soát vị thế lớn hơn chỉ với vốn nhỏ, tăng mạnh khả năng sinh lời. Ví dụ: đòn bẩy 10x, giá tăng 1% cũng lãi thành 10%.

Kiếm lợi nhuận cả khi giá tăng và giảm: Trader có thể long hoặc short linh hoạt, kiếm lời kể cả thị trường giảm (bear). Rất nhiều người đã short Bitcoin thành công trong giai đoạn downtrend 2022–2023.

Không cần sở hữu coin thật: Trade phái sinh tức là không phải giữ coin, tránh rủi ro bị hack ví. Nhưng vẫn nên lưu ý rủi ro đối tác trên sàn.

Hiệu quả vốn: Yêu cầu vốn margin thấp, giúp trader giữ lại vốn mà vẫn tiếp cận thị trường. Nhiều sàn cho phép ký quỹ bằng stablecoin cho nhiều sản phẩm khác nhau.

Công cụ phòng hộ: Nhà đầu tư có thể hedge (bảo hiểm) rủi ro tài sản, ví dụ như short ETH nếu dự đoán giá giảm, bảo vệ tài sản đang nắm giữ.

Thanh khoản 24/7: Các thị trường hợp đồng crypto luôn thanh khoản cao, khớp lệnh nhanh, phí cạnh tranh và rất ít trượt giá.

Nhiều chiến lược đa dạng: Giao dịch hợp đồng cho phép day trading, swing trading, arbitrage… Trader có thể kiếm tiền nhiều cách hơn chỉ là hold.

Hợp đồng vĩnh viễn: Không cần hết hạn, giữ vị thế không giới hạn nếu quản lý funding và tránh bị thanh lý.

Đa dạng thị trường: Nhiều sàn mở hợp đồng cho rất nhiều tài sản, dễ dàng giao dịch cả những token hiếm mà không cần sở hữu thực.

Tóm lại, giao dịch hợp đồng crypto linh hoạt, nhiều ưu điểm vượt trội cho nhà giao dịch chủ động. Tuy nhiên đi kèm với đó là độ phức tạp và rủi ro cao, cần được kiểm soát chặt chẽ.

Rủi ro khi giao dịch hợp đồng & cách quản lý

Dù hấp dẫn, giao dịch hợp đồng vẫn tiềm ẩn rủi ro lớn do thị trường crypto biến động mạnh. Một số rủi ro chính và cách quản lý:

Rủi ro đòn bẩy cao: Đòn bẩy cao khiến tài khoản bốc hơi cực nhanh. Giá di chuyển ngược 1% với đòn bẩy 100x sẽ làm cháy toàn bộ margin. Người mới chỉ nên dùng dưới 5x và luôn tính trước rủi ro có thể chịu.
Biến động thị trường & cú sốc giá: Tin nóng có thể khiến giá dao động mạnh, quét stop-loss hoặc dẫn đến thanh lý. Hạn chế dùng đòn bẩy cao khi có sự kiện lớn, để ý lịch kinh tế.
Hiệu ứng thanh lý dây chuyền: Thanh lý quy mô lớn có thể kéo giá sụt mạnh. Giữ mức margin khỏe để chống chịu biến động.
Chi phí funding fee: Funding fee cao ăn mòn lợi nhuận về lâu dài. Theo dõi rates và thoát lệnh nếu phí quá tốn kém.
Độ phức tạp & hiểu biết nền tảng: Mỗi sàn có quy định khác nhau. Tìm hiểu kỹ và nên giao dịch nhỏ để làm quen trước.
Rủi ro tâm lý: Cảm xúc mạnh có thể khiến bạn ra quyết định sai lầm. Luôn tuân thủ kế hoạch, không được fomo/fud.
Rủi ro kỹ thuật: Đảm bảo kết nối mạng ổn định, cẩn thận downtime của sàn khi trade ngắn hạn.

Luôn cảnh giác, không bao giờ trade quá khả năng chịu lỗ, sử dụng các công cụ quản trị rủi ro và chủ động dự phòng tình huống xấu nhất.

Hướng dẫn giao dịch hợp đồng crypto trên Phemex

Nếu bạn là người mới, sau đây là hướng dẫn thân thiện để bắt đầu giao dịch hợp đồng crypto trên Phemex – một trong những sàn phái sinh hàng đầu. Đến năm 2025, Phemex cung cấp nền tảng giao dịch hợp đồng vĩnh viễn với nhiều loại tiền điện tử, đòn bẩy tối đa lên tới 100x.

Tạo & nạp tiền vào tài khoản Phemex: Nếu chưa có, hãy đăng ký tài khoản. Kích hoạt xác thực hai lớp để tăng bảo mật. Sau đó, nạp tiền crypto (USDT, BTC, ETH…) vào ví Phemex hoặc mua trực tiếp bằng thẻ tín dụng/chuyển khoản qua mục “Mua crypto”.

Chuyển tiền vào tài khoản hợp đồng (Contract wallet): Phemex tách biệt ví spot và ví hợp đồng. Sau khi nạp, vào Trang Tài sản, chuyển số tiền muốn trade qua ví hợp đồng.
Chọn thị trường hợp đồng: Vào mục “Markets” hoặc “Giao dịch futures”. Chọn các hợp đồng vĩnh viễn phổ biến như BTC/USDT perpetual, ETH/USDT perpetual hoặc các altcoin khác.

Làm quen giao diện giao dịch: Khi vào giao diện hợp đồng, bạn sẽ thấy biểu đồ nến, sổ lệnh, bảng nhập lệnh. Tùy chỉnh các thông số đòn bẩy, loại lệnh, khối lượng, cài sẵn chốt lời/dừng lỗ tại đây.

Mở vị thế giao dịch: Kiểm tra kỹ thông số lệnh (đặc biệt tránh nhầm giữa “Buy/Long” và “Sell/Short”). Click xác nhận đặt lệnh. Nếu chọn market order sẽ khớp ngay giá hiện tại, limit order chờ giá đạt mức xác định. Sau khi mở lệnh, bạn sẽ thấy bảng chi tiết vị thế bên dưới biểu đồ:
1. Kích thước vị thế: VD: 0.5 BTC (thực tế), hoặc 10.000 hợp đồng...
2. Giá vào lệnh: Mức giá bình quân mở vị thế.
3. Mark price: Giá tham chiếu tính lời/lỗ & thanh lý (thường là giá chỉ số).
4. Lãi/lỗ chưa chốt: Lợi nhuận/lỗ tạm tính nếu đóng lệnh ngay bây giờ (liên tục thay đổi theo giá).
5. Giá thanh lý: Rất quan trọng – nếu thị trường chạm mức này bạn sẽ bị thanh lý. Theo dõi kỹ mức chênh với giá vào.
6. Margin đã dùng: Số vốn bị khóa làm tài sản đảm bảo cho lệnh này.
Theo dõi & quản lý giao dịch: Khi lệnh đã khớp, bạn có thể thêm dừng lỗ/chốt lời (nếu chưa, hoặc điều chỉnh), theo dõi tin tức và biến động giá. Nhớ kiểm tra tỷ lệ funding nếu giữ lệnh lâu để không bị bất ngờ bởi phí.

Đóng vị thế giao dịch: Bạn có thể đóng hợp đồng bất kỳ lúc nào – chốt lời hoặc cắt lỗ bằng lệnh market hoặc lệnh limit đặt sẵn giá mong muốn. Như vậy bạn đã hoàn thành một lệnh giao dịch hợp đồng cơ bản!

Làm theo hướng dẫn này, người mới sẽ trải nghiệm giao dịch hợp đồng tương đối an toàn. Luôn bắt đầu thật nhỏ, chỉ dùng vốn thử nghiệm để làm quen trước khi tăng quy mô. Nền tảng Phemex rất trực quan nhưng trách nhiệm quản lý rủi ro vẫn thuộc về bạn.

Kết luận

Giao dịch hợp đồng là một phần quan trọng của giao dịch phái sinh crypto, giúp trader tối ưu lợi nhuận nhờ đòn bẩy. Để hiểu kỹ cách hoạt động của hợp đồng, bạn cần nắm rõ về giao dịch spot và đọc biểu đồ crypto. Giao dịch phái sinh crypto phù hợp hơn với nhà giao dịch tầm trung – nâng cao, đòi hỏi kiến thức về biến động thị trường và các công cụ kiểm soát rủi ro. Đối với người mới, thế giới này có thể phức tạp nhưng nếu học hỏi và thực hành thận trọng, đây sẽ là vũ khí không thể thiếu của trader hiện đại. Hãy nhớ rằng: giáo dục và quản trị rủi ro là đồng minh số 1 của bạn. Luôn cài stop-loss, dùng đòn bẩy hợp lý, và tuyệt đối không all-in quá sức chịu đựng. Thị trường crypto 2025 vẫn còn rất nhiều cơ hội lớn, nhưng sẽ rất “khắc nghiệt” với ai nhảy vào thiếu kiến thức hay không kiểm soát được rủi ro.

Làm chủ Giao dịch Hợp đồng Crypto: Chiến lược Từng bước với Futures & Perpetuals mới nhất 2025