Hướng dẫn nhận diện Continuation Patterns: Cách giao dịch Crypto chuyên nghiệp

Khi đưa ra quyết định giao dịch chính xác, một mức độ nhất định của phân tích kỹ thuật là cần thiết. Mặc dù có rất nhiều công cụ hỗ trợ quá trình này, tất cả các nhà giao dịch giỏi đều sẽ tìm kiếm các mô hình trên biểu đồ giá. Các mô hình này có thể cho biết tài sản sẽ chuyển sang xu hướng giảm (bearish) hay tăng giá (bullish) và mức độ như thế nào, từ đó giúp nhà giao dịch quyết định các hành động phù hợp. Một nhóm mô hình xuất hiện lặp đi lặp lại trong cả giao dịch chứng khoán truyền thống và giao dịch crypto chính là các mô hình tiếp diễn (continuation chart patterns). Khi nắm vững các mô hình này, bạn có thể vào lệnh thuận xu hướng ở thời điểm thích hợp, xác định mục tiêu giá hợp lý và đặt stop-loss một cách logic. Thị trường crypto nổi tiếng với tính biến động cao thực tế lại tạo ra các mô hình tiếp diễn "sách giáo khoa" rất thường xuyên. Bài viết này sẽ giải thích các mô hình tiếp diễn là gì, tâm lý phía sau chúng, cách nhận diện các dạng chính trên biểu đồ, phương pháp giao dịch hiệu quả và khi nào cần thận trọng.

Mô hình tiếp diễn (Continuation Pattern) là gì?

Các mô hình tiếp diễn trong phân tích kỹ thuật, như tên gọi, là những dạng mô hình trên biểu đồ cho thấy xu hướng giá của một tài sản sẽ tiếp tục sau khi mô hình hoàn thành. Do đó, mô hình tiếp diễn được xem là khoảng "nghỉ" của xu hướng – một giai đoạn tích lũy (consolidation), hay giai đoạn thị trường "chấp nhận giá", trước khi xu hướng chính tiếp tục. Chúng có thể là mô hình tiếp diễn tăng (bullish) hoặc giảm (bearish) – với mô hình đầu cho thấy kéo dài xu hướng tăng, mô hình sau cho thấy xu hướng giảm tiếp tục. Ngoài ra, một số mô hình tiếp diễn như nêm (wedge) có thể báo hiệu sự đảo chiều xu hướng, trong khi các mô hình khác như tam giác (triangle) lại là mô hình hai chiều (bilateral chart pattern) cho phép giá phá vỡ ở bất kỳ hướng nào.

Các mô hình tiếp diễn cũng có thể áp dụng cho nhiều khung thời gian, nên rất hữu ích cho cả nhà giao dịch trong ngày (day trader) lẫn nhà đầu tư dài hạn – nhóm rất phổ biến trong crypto. Tuy nhiên, mô hình tiếp diễn không phải là "chén thánh", nên cần sử dụng kết hợp với các chỉ báo kỹ thuật khác. Đây là công cụ tuyệt vời hỗ trợ ra quyết định giao dịch, nhưng đừng dùng độc lập. Các trader thường kết hợp phát hiện mô hình với các công cụ chỉ báo khác, đôi khi thậm chí chờ tín hiệu phá vỡ (breakout) được xác nhận rồi mới vào lệnh.

Cách sử dụng mô hình tiếp diễn

Các mô hình nến tiếp diễn, xuất hiện phổ biến trên biểu đồ nến của tài sản, không chỉ ám chỉ khả năng phá vỡ giá mạnh/yếu mà còn phản ánh sự gia tăng biến động (volatility). Mức độ mạnh yếu của các xu hướng này thường được nhận biết như sau:

• Xu hướng mạnh, mô hình tiếp diễn nhỏ: Khi sóng trên biểu đồ thể hiện xu hướng mạnh và các sóng thuộc mô hình tiếp diễn nhỏ hơn, điều này chỉ báo khả năng cao xu hướng sẽ tiếp tục mạnh mẽ.
• Mô hình tiếp diễn có kích thước sóng ngang bằng sóng chính: Khi các sóng thuộc xu hướng trước và mô hình tiếp diễn có kích thước tương đương, đây là dấu hiệu của biến động cao, thể hiện sự phân vân của nhà giao dịch về hướng đi tiếp theo.
• Chu kỳ lập lại của sóng nhỏ và mô hình tiếp diễn: Nếu xu hướng chỉ tăng nhẹ rồi liên tiếp xuất hiện mô hình tiếp diễn, lặp lại nhiều lần, đây là dấu hiệu của sự do dự trên thị trường. Thường đây không phải cơ hội đầu tư hấp dẫn – hoặc vì độ rủi ro cao, hoặc lợi nhuận dự kiến thấp.

Tâm lý đằng sau mô hình tiếp diễn

Nắm vững tâm lý thị trường phía sau các mô hình tiếp diễn sẽ giúp bạn thêm tự tin khi giao dịch. Trong một xu hướng mạnh, ví dụ Bitcoin tăng từ $20k lên $30k, những người mua sớm sẽ chốt lời khiến đà tăng chậm lại, trong khi người mua muộn thì do dự vì sợ điều chỉnh. Sự cân bằng này tạo nên giai đoạn tích lũy, thường hình thành các mô hình như cờ (flag) hoặc tam giác (triangle).

Trong khoảng thời gian này, biến động cũng giảm vì trader đứng ngoài chờ tín hiệu rõ ràng. Phe mua (bull) chờ xác nhận tiếp diễn xu hướng, phe bán (bear) tìm kiếm dấu hiệu yếu đi. Mô hình tiếp diễn đôi khi đánh lừa phe bán khi giá phá vỡ thuận theo xu hướng chính buộc họ thoát lệnh bán.

Bản thân mô hình tiếp diễn cũng là sản phẩm của hiệu ứng "tự hoàn thành" – đa số trader nhận biết mô hình cờ tăng (bull flag), đặt lệnh mua phía trên vùng kháng cự, góp phần tạo nên sóng phá vỡ. Tuy nhiên, vẫn có khả năng xảy ra breakout giả (false breakout) làm nhiều trader non kinh nghiệm bị "quét" lệnh.

Các mô hình này phản chiếu nhịp điệu của thị trường – liên tục lặp lại sóng mạnh (push) rồi nghỉ (pause). Mô hình chặt chẽ và gọn gàng thể hiện phe mua hoặc phe bán kiểm soát, trong khi mô hình rối loạn cho thấy sự bất định. Ở uptrend mạnh, các đợt điều chỉnh nhẹ thường chỉ là chốt lời nhỏ chứ không phải hoảng loạn, thể hiện rõ tâm lý chủ đạo của thị trường lúc đó.

Các mô hình tiếp diễn tăng giá (bullish) và giảm giá (bearish)

Các mô hình tiếp diễn khá dễ nhận biết, tuy nhiên mỗi dạng mô hình lại đòi hỏi chiến lược giao dịch khác nhau. Dưới đây là những mô hình chính bạn nên chú ý:

Mô hình tiếp diễn kiểu "Flag" (Cờ)

Mô hình này được gọi là flag bởi hình dạng gồm một cột cờ (flagpole) – là xu hướng mạnh trước đó – và phần cờ là vùng tích lũy tạo hình chữ nhật, thường đi ngược lại xu hướng trước. Flag thường xuất hiện trong uptrend hoặc downtrend mạnh và phân thành cả hai dạng bullish và bearish. Khả năng breakout mạnh nhất khi sóng giá (nằm trong vùng chữ nhật) di chuyển đều đặn, nhỏ, phản hồi liên tục quanh mức giá kết thúc cột cờ ban đầu.

• Điểm vào lệnh (entry): Trader sẽ chờ giá phá vỡ khỏi trendline của mô hình cờ để xác định điểm vào lệnh.
• Mục tiêu chốt lời (target profit): Đo chiều dài cột cờ rồi cộng vào điểm breakout. Đây chính là vùng chốt lời hợp lý do xu hướng thường kéo dài đoạn tương đương cột cờ ban đầu.

Mô hình tiếp diễn dạng chữ nhật (Rectangle)

Giống tên gọi, giá dao động giữa hai đường trendline song song theo hình chữ nhật. Về hình thái khá giống flag, nhưng rectangle khác về diện rộng và thời gian kéo dài – rectangle thường lâu hơn flag, có thể kéo dài nhiều ngày cho mỗi sóng. Vì vậy, rất phù hợp với trader dài hạn, đặc biệt là trong crypto.

• Điểm vào và mục tiêu: Do có hình dạng giống flag, nguyên tắc vào lệnh và chốt lời cũng tương tự flag.

Mô hình tiếp diễn kiểu "Pennant" (Cờ đuôi nheo)

Pennant rất giống flag khi đều có flagpole và xuất hiện trong các xu hướng mạnh. Tuy nhiên, phần "cờ" của pennant tạo hình tam giác nhỏ dần (thu hẹp lại), thay vì chữ nhật như flag, có thể là bullish hoặc bearish.

• Điểm vào: Để tận dụng động lượng, trader sẽ chờ giá phá vỡ ra khỏi 2 trendline của tam giác – vào lệnh mua khi breakout qua kháng cự (pattern tăng), bán khi phá vỡ hỗ trợ (pattern giảm). Nên luôn đặt stop loss order phía đối diện để giảm thiểu rủi ro, áp dụng cho mọi mô hình.
• Mục tiêu chốt lời: Đo chiều dài flagpole và cộng lên điểm breakout sau pennant để ước tính vùng chốt lời hợp lý.

Mô hình Nêm tăng và Nêm giảm (Rising & Falling Wedge)

Mô hình nêm (wedge) phức tạp hơn vì vừa có thể là dấu hiệu tiếp diễn, vừa báo hiệu đảo chiều, tuỳ vào loại nêm và bối cảnh xu hướng tìm thấy.

Mô hình nêm, rất thích hợp cho giao dịch ngắn – như chart 4h hoặc ngày – có 2 loại:

Nêm tăng (Rising wedge)

Mô hình gồm một flagpole (xu hướng), tiếp theo là hai đường trendline hội tụ hướng lên trên. Nếu rising wedge xuất hiện trong một uptrend thì thường là tín hiệu đảo chiều giảm giá. Nếu nằm trong downtrend lại báo hiệu tiếp diễn giảm. Đây được coi là mô hình tiếp diễn giảm (bearish).

Nêm giảm (Falling wedge)

Ngược lại, mô hình này gồm hai đường hội tụ hướng xuống, nối tiếp flagpole. Nếu falling wedge xuất hiện trong downtrend là tín hiệu đảo chiều tăng giá. Nếu nằm trong uptrend thì lại báo hiệu tiếp diễn tăng. Do đó, falling wedge là mô hình tiếp diễn tăng (bullish).

Mô hình tam giác tiếp diễn (Triangle Continuation Pattern)

Đúng với tên gọi, mô hình này tạo thành hình tam giác bởi giá dao động giữa hai đường trendline hội tụ, trong khi biến động giảm dần. Triangle continuation pattern nhìn khá giống wedge, khác biệt nằm ở diện rộng/thời gian hình thành.

Mô hình tam giác thường kéo dài hơn wedge, có thể lên đến nhiều ngày cho một nhịp sóng, nên phù hợp với các trader dài hạn trong crypto. Ngoài ra, tam giác còn chia thành các dạng: tăng dần (ascending), giảm dần (descending) và cân xứng (symmetrical).

• Điểm vào và mục tiêu chốt lời: Tam giác là mô hình hai chiều (bilateral), nghĩa là breakout có thể xảy ra theo cả hai hướng. Để tối ưu lợi nhuận, trader đặt lệnh mua ở phía trên tam giác cho xu hướng tăng và lệnh bán ở phía dưới cho xu hướng giảm. Điều này có vẻ rủi ro, nhưng bạn có công cụ stop loss/limit nên sẽ tự động khớp nếu giá đi ngược. Lệnh thị trường, limit và stop là giải pháp hữu hiệu để hạn chế thua lỗ và tối đa hóa lợi nhuận. Tuy nhiên, đặt stop quá gần có thể dẫn đến "quét lệnh" giả. Để tránh điều này, nên đặt stop ở khoảng cách đủ an toàn, đồng thời tránh quá xa để không gánh lỗ lớn nếu thị trường đảo chiều.

Cách giao dịch với các mô hình tiếp diễn

Giao dịch mô hình tiếp diễn nghĩa là vào lệnh cùng chiều với xu hướng gốc sau khi mô hình đã xác nhận, đồng thời kiểm soát rủi ro hiệu quả. Sau đây là hướng dẫn nhanh:

1. Chờ xác nhận breakout: Chỉ vào lệnh khi giá phá vỡ khỏi mô hình theo chiều xu hướng chính. Với mô hình tăng, vào lệnh khi giá vượt kháng cự; với mô hình giảm, bán khi giá thủng hỗ trợ. Ví dụ Ethereum lên $2.000 rồi tạo pennant ở $1.950, trader có thể đặt mua tại $1.980 nếu breakout xác nhận.
2. Kích thước vị thế và điểm vào: Ưu tiên breakout đi kèm khối lượng (volume) tăng mạnh. Có thể dùng limit order để tránh trượt giá khi thị trường biến động mạnh.
3. Đặt stop-loss: Dựa vào cấu trúc mô hình để chọn stop-loss hợp lý. Ví dụ mua ETH tại $1.980 thì stop-loss dưới trendline hỗ trợ pennant, quanh $1.900 - $1.880.
4. Đặt mục tiêu chốt lời: Áp dụng kỹ thuật đo sóng ban đầu (measured move) để ước lượng mục tiêu lợi nhuận. Trong ví dụ ETH trên, nếu pha tăng trước đó là $500, breakout tại $1.980 có thể kéo giá lên quanh $2.480. Nên đặt mục tiêu bảo thủ và cân nhắc chốt lời một phần khi mục tiêu sắp chạm.
5. Quản lý lệnh: Khi lệnh có lãi, nên dời stop lên hòa vốn để bảo toàn lợi nhuận. Trailing stop sau các đáy mới để khóa lãi khi xu hướng tiếp tục.
6. Cảnh giác breakout giả: Không phải mọi breakout đều đáng tin. Nếu breakout xuất hiện với volume yếu, giá dễ đảo chiều. Duy trì stop chặt chẽ để giảm lỗ, vì breakout giả có thể đảo trend thực sự sau đó.

Bám sát các bước này sẽ giúp bạn giao dịch mô hình tiếp diễn một cách hiệu quả và nâng cao tiềm năng sinh lời.

Hạn chế khi sử dụng mô hình tiếp diễn trong giao dịch

Các mô hình tiếp diễn rất hữu ích nhưng không mang tính chắc chắn tuyệt đối, nên bạn cần đặc biệt thận trọng. Dưới đây là một số hạn chế quan trọng cần chú ý:

• Xu hướng đang ở cuối chu kỳ: Sau pha tăng/giảm dài (ví dụ tăng 500%), các mô hình tiếp diễn dễ gây ngộ nhận. Mọi xu hướng đều phải kết thúc, hãy chú ý vùng quá mua/quá bán (overbought/oversold) hoặc các ngưỡng kháng cự lớn.
• Breakout thiếu momentum/volume: Khi giá phá vỡ không đi kèm volume hoặc momentum, tín hiệu dễ bị nhiễu. Nên chờ xác nhận rõ ràng từ chuyển động giá mạnh mẽ kèm volume đủ lớn.
• Thị trường biến động hoặc đi ngang: Mô hình tiếp diễn phát huy hiệu quả khi thị trường có xu hướng rõ ràng. Trong môi trường sideway hoặc biến động nhiều, breakout giả rất thường gặp. Chỉ giao dịch khi trend rõ ràng.
• Bỏ qua yếu tố vĩ mô: Các tin tức lớn có thể làm mô hình bị phá vỡ đột ngột. Luôn cập nhật các sự kiện có thể ảnh hưởng tới tâm lý thị trường.
• Mô hình mơ hồ: Nếu bạn không thể xác định rõ mô hình – có thể là do quá nhiều yếu tố nhiễu hoặc giao thoa nhiều pattern khác – tốt nhất nên kiên nhẫn chờ tín hiệu xác nhận rõ ràng hơn.
• Mô hình wedge và bilateral: Loại này đôi khi chỉ báo đảo chiều thay vì tiếp diễn, tránh chủ quan. Luôn kiểm soát khối lượng vào lệnh để giảm rủi ro.
• Phân biệt tiếp diễn và đảo chiều: Đánh giá độ sâu của pullback và tính chất tích lũy trong mẫu hình. Nếu giá điều chỉnh sâu hoặc xuất hiện biến động mạnh, có thể sắp xảy ra đảo chiều thay vì tiếp diễn.

Tóm lại, hãy luôn thận trọng với các mô hình tiếp diễn, vì các hạn chế trên có thể dẫn đến tín hiệu sai lệch.

Kết luận

Mô hình tiếp diễn là công cụ tuyệt vời giúp trader phát hiện sớm những pha breakout mạnh để tăng khả năng kiếm lợi nhuận và giảm rủi ro. Tuy nhiên, giống mọi mô hình phân tích kỹ thuật, không nên giao dịch chỉ dựa vào một mô hình bất kỳ. Hãy kết hợp nhiều công cụ phân tích để xác nhận tín hiệu. Các mô hình tiếp diễn là một trong những mô hình dễ nhận biết nhất, đặc biệt, mô hình flag cực kỳ lý tưởng cho người mới học phân tích kỹ thuật. Khi đã hiểu và quen sử dụng các mẫu hình này, điều quan trọng tiếp theo là học cách tự bảo vệ trước breakout giả – vì không gì là chắc chắn tuyệt đối. Để làm được điều này, trader nên sử dụng lệnh thị trường, limit và stop.

Để giao dịch mô hình tiếp diễn (hoặc bất kỳ chiến lược nào) hiệu quả, bạn cần chọn nền tảng giao dịch uy tín, hỗ trợ công cụ mạnh mẽ. Phemex là sự lựa chọn lý tưởng, bạn có thể giao dịch cả các đồng lớn như Bitcoin, Ethereum hoặc altcoin. Tại Phemex, bạn được trải nghiệm biểu đồ nâng cao tích hợp TradingView, dễ dàng vẽ trendline và phát hiện pattern. Sàn có tốc độ xử lý nhanh, thanh khoản cao, giúp bạn khớp lệnh breakout cực kỳ hiệu quả khi mô hình hoàn tất. Ngoài ra, Phemex còn có bot giao dịch giúp phát hiện pattern tự động, trail stop và một phần hóa chiến lược giao dịch của bạn. Trong lúc chờ mô hình đẹp tiếp theo, bạn còn có thể gửi idle fund vào Phemex Earn để sinh lợi thụ động.

Đọc thêm

• Mô hình Kim Cương: Đặc điểm và cách sử dụng
• Ba mô hình tam giác quan trọng nhất trong crypto
• 8 mẫu nến crypto quan trọng nhất cần biết
• Pattern Harmonic: Cách dự báo giá tương lai
• Toàn tập nến đảo chiều: Nhận biết & giao dịch
• Cách đọc biểu đồ crypto: Học phân tích chart
• Giao dịch theo xu hướng: Khi nào nên theo sóng?
• Nhận diện và giao dịch mô hình Pennant