Kripto Paralarda Vadeli İşlemler Nedir & Karlı Bitcoin Vadeli İşlemleri Nasıl Yapılır

İleriye dönük (forward) ve vadeli işlemler esasen geleneksel ve geçmişe yönelik işlemler için icat edilmiş olsalar da bu işlem metodları geleneksel hisse piyasalarından, yeni ve gelişen merkeziyetsiz Web 3.0 dünyasına taşınmıştır.

Kripto Para Vadeli İşlemleri Nedir?

Kripto para vadeli işlemleri, iki tarafın bir kripto parayı ileri bir tarihte, belirli bir fiyattan almak veya satmak konusunda anlaşmalarına olanak veren finansal sözleşmelerdir. Vadeli işlemler, varlığın kendisine sahip olmadan riske karşı hedge yapmak veya bir kripto paranın fiyat hareketi üzerinde spekülasyon yapmak için kullanılabilmektedir.

Kripto para vadeli işlemlerinde genellikle marj ile işlem yapılır, yani sözleşmenin iki tarafının da teminat koyması gerekir. Bu teminat nakit, kripto para veya diğer varlıklar şeklinde olabilmektedir. Teminatın değeri genellikle sözleşmenin kendisinden daha çok daha yüksek değere sahip olmaktadır.

Örnek olarak, 10.000$ değerinde bir Bitcoin vadeli sözleşmesi 100.000$’lık teminat gerektirebilir. Bu yüksek teminat, kripto para fiyatlarının çok volatil olmasından ve hızlı dalgalanmalarından kaynaklanmaktadır. Sözleşmenin bir tarafı sözleşmede bahsi geçen varlığı satın aldığında veya sattığında (bu örnekte Bitcoin), pozisyonlarını kapsaması için ilave teminat koymalıdır. Fiyatın, pozisyona karşı hareket etmesi halinde kullanıcılar daha fazla teminat koyamazlar, pozisyonları likidite edilir ve kayıp yaşarlar.

Bazı borsalar fiyat hareketinden kaynaklanan zararlara karşı koruma sağlayan sigorta ürünleri sunmaktadır, ancak bu ürünler tüm borsalarda mevcut değildir ve her türden kaybı karşılamayabilmektedir. Kripto para vadeli işlemi yapmak için yatırımcıların bu ürünleri sunan brokerda hesapları olması gerekmektedir. Brokerler genellikle her işlemden komisyon almalarının yanında, gün aşırı tutulan pozisyonlarda da günlük ücret alırlar. Bazı brokerlar, hesabın para birimi USD dışında bir para birimi olması halinde para birimi dönüşümleri için de kesinti yapmaktadır.

Kripto para vadeli işlemleri hem spot hem de marj borsalarında yapılabilmektedir. Spot borsaları yatırımcıların güncel fiyatlardan kripto para almalarına ve satmalarına olanak verirken, marj borsaları yatırımcıların kaldıraçla işlem yapmalarına olanak vermektedir.

Kaldıraç hem kazançları hem de kayıpları büyütür, bu yüzden dikkatli kullanılmalıdır. Genel olarak kripto para vadeli işlemleri, volatil piyasalarda rahat edebilecek ve potansiyel kayıplara katlanabilecek miktarda sermayeye sahip yatırımcılar için uygundur.

Bitcoin Vadeli İşlemleri – Nasıl İşler?

En popüler kripto para vadeli sözleşme türü olan Bitcoin vadeli işlemleri ilk olarak Aralık 2017’de Chicago Mercantile Exchange (CME) tarafından tanıtılmıştır. Sonrasında, Chicago Board Options Exchange (CBOE) ve Tokyo Menkul Kıymetler Borsası (TSE) dahil olmak üzere çeşitli borsalar kripto para vadeli işlemlerini çıkarmışlardır.

Bitcoin vadeli işlemleri yatırımcıların şeffaflık, fiyat keşfi ve risk yönetimi kabiliyetlerinden faydalanırken, herhangi bir doğrudan maruz kalmaya karşı güvenceye sahiptir. Coinleri sadece bir borsadan almak veya kripto para fiyatlarındaki sert hareketlerle kumar oynamak yerine yatırımınız üzerinde daha fazla kontrol istiyorsanız, sizin için idealdir.

Örnek olarak, gelecekte Bitcoin fiyatının artmasını bekliyorsanız, Bitcoin vadeli sözleşmesi satın alabilirsiniz. Beklediğiniz üzere Bitcoin fiyatının yükselmesi halinde, sözleşmenizden kar edersiniz. Fiyatın düşmesi halinde para kaybedersiniz. Bazı kripto para borsaları vadeli sözleşme işlemleri sunmaktadır.

Vadeli sözleşmeler üzerinde kaldıraçla işlem yapılabilmektedir, yani küçük miktarda para koyarak, sözleşme konusu varlıktan daha büyük miktarlarda kontrol edebilirsiniz. Böylelikle kazançlarınızı ve kayıplarınızı büyütebilirsiniz. Bu yüzden vadeli işlemler daha gelişmiş bir işlem stratejisidir ve herkese uygun değildir.

Nasıl Karlı Kripto Para Vadeli İşlemleri Yapılır

1. Borsanızı tanıyın. Tüm borsalar aynı ürünleri veya hizmetleri sunmazlar, bu yüzden araştırmanızı yapmak ve ihtiyaçlarınıza uygun bir borsa seçmek önemlidir.
2. Risk iştahınızı gözden geçirin. Vadeli işlemler herkes için değildir ve para yatırmadan önce riskleri anlamak önemlidir.
3. Bir plan yapın. Herhangi bir işleme girmeden önce, iyi tanımlanmış bir plana sahip olmak çok önemlidir. İşleme neden girdiğinizi ve çıkış stratejinizin ne olacağını iyi anlamaya çalışın.
4. Sabırlı olun. Vadeli işlemlere yeni giren birçok kişi sabırsızlanır ve işlemlerini zorla sonlandırmaya çalışır, ancak bu genellikle felaketin reçetesidir. Vadeli işlemlerde doğru fırsatı beklemek ve sabırlı olmak önemlidir.
5. Riskinizi yönetin. Vadeli işlemlerin en önemli taraflarından biri risk yönetimidir. İşlemlerinizde zarar-durdurma ve kar-alma noktalarını belirlediğinizden emin olun ve pozisyonunuzun kaldıracını çok yüksek tutmayın. Bu beş şeyi doğru yapmanız halinde, bitcoin vadeli işlemlerinde kar etme olasılığınızı artırabilirsiniz.

Kripto Para Vadeli Sözleşmelerin Spot İşlemlerinden Farkı Nedir?

Kripto para vadeli işlemleri altında yatan varlıkla değil, fiyat hareketiyle işlem görmektedir. Genellikle hızlı olduklarından ve günlük olarak gerçekleştirildiklerinden kripto para piyasaları için idealdirler. Bu durum varlık türlerinin aşırı volatil ve likit olmasıyla bolça hareket ve kar potansiyeli bulundurmasından ötürü kripto paralarda sıkça kullanılabilmektedir.  Kripto para vadeli işlemleri, yüksek kaldıraç ile marj işlemlerini etkinleştirir.

Aynı zaman kripto para vadeli işlemleri, UniSwap veya SushiSwap gibi merkeziyetsiz borsalar bir yana dursun (DEX’ler), merkezi kripto para borsalarında daha çok gerçekleştirilmektedir.

Kripto Para Vadeli Sözleşme Türleri

Kripto para vadeli sözleşmeleri farklı şekiller ve boyutlarda gelir. Her biri kendine has avantajlara ve risklere sahiptir.

1) Standart vadeli sözleşmeler

En sık görülen vadeli sözleşme türü standart vadeli sözleşmelerdir. Bunlar yasal bağlayıcılığı olan, gelecekte belirlenmiş bir tarihte belirlenen fiyattan belli miktarda kripto para alım veya satım sözleşmeleridir. Bu sözleşmeler adilliği sağlamak üzere standart hale getirilebilirler ve traderlar bunları kripto paranın gelecekteki fiyatını speküle etmek, fiyat riskine karşı hedge için ve hatta kripto paranın fiziki gönderimi için fiyat kilitlemek için bile kullanabilirler.

Ancak standart vadeli sözleşmeler, sözleşme konusu varlığın gönderimini yapma veya alma riski olduğu gibi, fiyatların traderın pozisyonunun tersine gitmesi halinde vade marjı ödemek zorunda kalma veya alma riskine de sahiptirler.

2) Fiziki olarak-teslim edilen sözleşme (Physically-delivered contract)

Bir diğer kripto para vadeli sözleşme türü fiziki olarak-teslim edilen sözleşmelerdir. Bu sözleşmeler standart vadeli sözleşmelere benzerdirler, ancak nakit yerine kripto paranın gerçek teslimiyle gerçekleştirilirler. Bu tür sözleşmeler genellikle, uzun-dönem yatırım amacıyla kripto para almak gibi sözleşme konusu varlığın fiziki olarak teslim edilmesini isteyen traderlar tarafından kullanılmaktadır. Ancak bu sözleşmeler karşı taraf ve depolama riski gibi belli risklerle gelmektedir.

3) Sürekli sözleşme (Perpetual contract)

Son olarak, sabit bir teslim tarihi bulunmayan kripto para vadeli işlemleri olan sürekli sözleşmeler bulunmaktadır. Sabit teslim tarihi yerine bu sözleşmeler sürekli olarak uzar ve günlük olarak gerçekleştirilir. Sürekli sözleşmeler genellikle kısa-dönem fiyat hareketlerini speküle etmek veya volatilite riskine karşı hedge yapmak isteyen traderlar tarafından kullanılmaktadır.

Ancak bu sözleşmeler sabit bir sona eriş tarihine sahip olmadıklarından, fiyatların sert bir şekilde işlem pozisyonlarına karşı hareketi halinde büyük değerleme dönüşlerine maruz kalabilirler. Bunun bir sonucu olarak sürekli sözleşmeler göre yüksek-riskli enstrümanlar olarak kabul edilmektedirler ve her yatırımcı için uygun değildirler.

Kripto para sürekli sözleşmeleri, BTC Sürekli sözleşmeleri ve USD Sürekli sözleşmeleri sunan Phemex dahil olmak üzere önde gelen kripto para borsaları tarafından benimsenmiştir.

Kripto Para İleriye Dönük İşlemler (Forwards) Nedir?

Kripto para forwards işlemleri kripto para vadeli işlemlerinden daha az kullanılan bir işlem türüdür. Bunun nedeni kripto para işlemlerinin (aynı zamanda döviz işlemlerinin), genellikle fiyat, zaman ve coin veya token olmak üzere göz önünde bulundurulması gereken birkaç unsuru olan görece basit işlemler olmalarıdır. Bu, sözleşmenin kişiselleştirilmesine gerek olmadığı, bu yüzden de kripto para forwards’daki özel işlemlerin doğasında olan karşı taraf riskini sözleşmeye ekleyecek bir neden olmadığı anlamına gelmektedir.

Vadeli İşlemler vs Forwards İşlemleri

Hem forwards sözleşmeleri hem de vadeli sözleşmeler, piyasa katılımcılarının varlığın zaman içerisindeki fiyat değişikliklerinden doğan risklerini dengelemelerine veya hedge etmelerine olanak veren türev enstrüman seçenekleridir. Buna ek olarak, traderların öncelikle herhangi bir sermaye yatırımı yapmalarını gerektirmeden fiyat yönüne bahis yapmalarına fırsat vererek traderların işlemlere katılmalarına olanak verirler. Her ne kadar hem forwards sözleşmelerinde hem de vadeli sözleşmelerde varlığın ileri bir tarihte alımı veya satımı söz konusu olsa da, ikisi arasında bazı temel farklar bulunmaktadır.

• Sözleşme ifa güvenliği: Vadeli sözleşmeler regüle edilir ve belli bir tarihte veya ayda standart hale getirilmiş bir varlığın alınması veya satılması taahhüdünü içeren yasal olarak bağlayıcı bir sözleşmedir. Bu, onu sözleşme ifasında güvence arayan traderlar için ideal hale getirmektedir. Forwards sözleşmesinde ise, sözleşme tarafları arasındaki özel ve doğrudan sözleşme aynı seviyede güvenlik sunmamaktadır.
• Özel sözleşmeler: Forwards sözleşmesi kişiselleştirmeye olanak vererek, birçok bileşeni dikkate almak isteyen traderlar için idealdir. Örnek olarak, taraflar materyallerin ve tarım emtiaları için tahılın değişen maliyetlerini sözleşmeye ekleyebilir veya belli ödeme şartlarında anlaşabilirler (örnek olarak, önceden belirlenmiş sona erme tarihinin sonunda depozito ve takibinde tam ödeme). Vadeli sözleşmeler standart hale getirilmiştir, ancak bu daha az esnekliğe sahip olduğu anlamına gelmektedir.
• Erken çıkış: Her ne kadar bağımsız taraflarca anlaşılan forwards sözleşmeleri, karşılıklı uzlaşmaya varılarak erken feshedilebilseler de kesinlilik göstermez. Bir diğer yandan vadeli sözleşmeler ise çoğu zaman fesh edilebilirler. Bu, fiyat pozisyonun tersinde hareket ettiğinde traderların kayıplarını durdurmalarına ve kar aramak için hızlıca başka bir vadeli sözleşmeye geçmelerine olanak vermektedir. Birçok vadeli sözleşmenin aktif kalma süresi bir gündür (piyasadan piyasaya göre değişiklik gösterebilir).

Sonuç: Vadeli İşlem Yapmadan Önce Göz Önünde Bulundurulması Gereken Unsurlar

Vadeli işlemlerin geniş dünyasına bir adım mı atmak istiyorsunuz? O halde giriş yapmadan önce göz önünde bulundurmanız gereken birkaç şey bulunmaktadır. Öncelikle vadeli işlemler kompleks finansal enstrümanlardır ve riskli olabilmektedirler. İşlem yapmaya başlamadan öncesinde ev ödevinizi yapmanız ve sistemin nasıl işlediğini anlamanız önemlidir.

İkinci olarak iyi miktarda sermayeye erişiminiz olması gerekmektedir. Vadeli işlemler yüksek miktarda kaldıraça sahiptir, yani görece küçük miktarda parayla büyük bir pozisyonu kontrol edebilirsiniz. Ancak bu, piyasanın size karşı hareket etmesi halinde kısa sürede büyük kayıplar yaşayabileceğiniz anlamına da gelmektedir.

Son olarak vadeli işlem piyasalarının günün 24 saati açık olduğunu unutmayın. Bu yüzden, pozisyonlarınızı sürekli olarak görüntülemeye hazır olmalısınız. Bu unsurları göz önüne alarak, vadeli işlem piyasalarında başarılı olma şansınızı artırabilirsiniz.