Web 3.0 Nedir? Geleceğin Merkezi Olmayan İnterneti

Bugüne kadar, internetin her gün dünya çapında milyarlarca insana sağladığı kolaylık ve değerin üzerinde çok az yenilik var.

İlk günlerinde internet, statik HTML sayfaları ve yalnızca sınırlı etkileşime izin veren elektronik metin duvarlarına benzeyen İnternet Geçiş Sohbetleri ile temsil edildi. Günümüzde, dinamik sosyal medya web sitelerimiz ve dünyaya olağanüstü değişiklikler getiren etkileşimli uygulamalarımız var. Şimdi gelin Web 3.0 nedir, hep beraber göz atalım.

Web 2.0 ve Web 3.0 Karşılaştırması

İnternetin mevcut versiyonu (Web 2.0) dünya nüfusunun yarısından fazlasının aktif bir kullanıcı tabanına sahip olmasına rağmen, çok uluslu şirketler tarafından merkezi kontrol, yoğun gözetim ve sömürücü reklamlara tabidir.

Web 3.0, Sir Tim Berners’ın açık, güvene ihtiyaç duymayan ve izin almayı gerektirmeyen bir ağ konusundaki orijinal vizyonunu geri getirmeyi vaat eden bu teknolojinin yeni neslidir. Yeni Web 3.0’ın temellerini anlamak için gelin internetin tarihine kısa bir göz atalım.

İnternetin Evrimi: Kısa Bir Tarih

Web 1.0

En başta Web 1.0, bilgi paylaşan bağlı bilgisayarların özel bir ağından başka bir şey değildi. Bu internetin ilk kullanıcıları, bağlanmak veya çevrimiçi olmak için izin istemek zorundaydılar. Bununla birlikte, World Wide Web’in mucidi Berners-Lee, internetin tam potansiyeline en iyi herkesin erişebileceği bir platform aracılığıyla ulaşılabileceğini hemen fark etmişti.

Web 2.0

Bu, Web 2.0’a geçişi başlattı. Netscape ve AltaVista gibi yaratıcı ve işbirliğine dayalı yenilikler, kullanıcıların birden fazla siteye erişmesine izin veren tarayıcılar biçiminde ortaya çıktı. Sıkıcı statik HTML sayfaları yerine, birdenbire herkes, yüklemek istediği herhangi bir içerikle etkileşimli web siteleri oluşturabilme imkanı buldu. Hızlar, sunucular ve geliştiricilerin becerileri geliştikçe, bu, bugün alıştığımız sosyal medya veya video oynatma siteleri gibi yeni tür online uygulamaları doğurdu.

Bununla birlikte, Web 2.0’ın inanılmaz ilerlemesine rağmen, Berners-Lee’nin bilginin makine öğrenimi ve yapay zeka yardımıyla akıllı bir şekilde kullanıcıya iletildiği bir “Semantik Web” vizyonu henüz gerçekleştirilmedi. Web 3.0, merkezileştirilmiş çok uluslu şirketlerin verilere sahip olmadığı internetin bir sonraki tekerrürüdür. Bunun yerine, tüm kullanıcılar, duruma göre kişiselleştirilmiş bilgilere adil ve eşit erişimi paylaşır.

Web 3.0’ın Yapı Taşları

Web 3.0’a geçiş, verilerin makineler tarafından kavramsal ve bağlamsal olarak kişiselleştirildiği ve anlaşıldığı bir internete sıçramadır. Aynı zamanda, uygulamaların bireysel kullanıcılara verileri üzerinde hak sahibi olarak sahip olduğu ve kontrolü merkezi varlıklardan geri aldığı merkezi olmayan bir internet deneyimine doğru bir harekettir. Blok Zinciri, Nesnelerin İnterneti, Uç Bilgi İşlem, Yapay Zeka ve Makine Öğrenimi gibi teknolojilerin tümü, bu hareketi kolaylaştırmak için yapı taşları olarak hizmet edecektir.

Yapay Zeka ve Makine Öğrenimi

Yapay Zeka (AI), akıllı ve özerk karar verme yeteneğine sahip bilgisayar programları yaratmayı amaçlayan bir bilgisayar bilimi dalıdır. Halihazırda, mevcut makine öğrenimi standartları ve yapay zeka, güçlü olduklarını ve zor görevlerin üstesinden gelebileceğini kanıtlıyor. AI, makinelerin kişiselleştirilmiş hizmetler sunmak için kullanıcının ihtiyaçlarını daha iyi anlamasına yardımcı olacaktır.

Web 3.0 ortamında başarılı olabilen akıllı sistemlerin yaratılmasında önemli ilerleme kaydedilmiştir. Buna birkaç örnek olarak, önceki aramalara, önerilere ve genel tarama geçmişine dayalı olarak kullanıcının tercihlerine göre özelleştirilmiş arama sonuçlarını verebiliriz. AI ayrıca, bağlama göre anahtar kelimeler arasında ayrım yapabilen semantik arama motorlarını etkinleştirecektir. Örneğin, ‘Jaguar’ araba markası ve hayvan anlamlarının farkını anlayabilecektir.

Yapay zeka, akıllı arama sonuçlarının yanı sıra, internet uygulamalarının cihazdan bağımsız olmasını, yani birden fazla donanım cihazı ve yazılımı üzerinde çalışabilmesini sağlayacaktır. Farklı sunucular, belirtilen her cihaz için çalışacak bir uygulamanın en kullanıcı dostu veya etkili sürümüne karar vermek için AI ile iletişim kurabilir. Böylece kullanıcılar, sahip oldukları cihaza ve coğrafi konumlarına göre özelleştirilmiş uygulamalardan faydalanabilecekler.

Merkezi Olmayan Depolama Teknolojileri

Blockchain ve diğer dağıtılmış defter teknolojilerinin yükselişi, merkezi olmayan, şeffaf ve güvene ihtiyaç duymayan bir Web 3.0 için bir çerçeve sağlayacaktır. Örneğin Blok Zinciri, kullanıcılara verileri üzerinde egemenlik sağlamada önemli olacaktır. Eski veri merkezlerinin yerini IoT ve Edge Computing (verinin yerel olarak depolandığı bir bilgi işlem metodolojisi) almasıyla sansür, gözetim ve merkezileştirme ortadan kalkacak.

Merkezi Olmayan Teknolojiler hakkında daha fazla bilgi edinmek ister misiniz?

«DApp’ler Nedir» yazımızı okuyun

Telefonlar, cihazlar ve bilgisayarlar şeklinde IoT aracılığıyla birbirine bağlı cihazların kümülatif kaynakları, veri depolama giderek daha ucuz hale geldikçe, merkezi sunuculara paralarının karşılığını verecektir. Verilerinize merkezi bir uygulama üzerinden erişmek için ödeme yapmak yerine, kullanıcılar sahipliklerini kaybetmeden verilerini eşler arası bir formatta takas edecek ve satacak ve böylece bu, bir veri ekonomisinin ortaya çıkmasına yol açacaktır.

Web 3.0’ın Önündeki Engeller

Gerçekten akıllı ve anlamsal olarak yetenekli bir internetten çıkmak için, bir sistemin var olan her bir kelimeyi okuması ve anlaması gerekir. Ayrıca, tüm dilleri rahatsız eden belirsizlik ve tutarsızlıkların üstesinden gelmek zorunda kalacaktır. Bu, bugün sahip olduğumuz en gelişmiş AI’lar için bile aşılmaz bir görev gibi görünüyor. Ayrıca, kasıtlı olarak yanıltıcı veya yanlış olan birçok bilgi veya veri de mevcut. Sistemin bunları tanıması ve filtrelemesi için bir çözümü olmalıdır. Neyin gerçek olup neyin olmadığını öğrenmesi için bir makineye eğitmek, özellikle neyin temel bir gerçeği oluşturduğu konusunda bile çoğu zaman hemfikir olmadığımız düşünüldüğünde zor olacaktır.

Web 3.0’ü Gelecekte Ne Bekliyor?

AI odaklı hizmetler, merkezi olmayan veri mimarileri ve Edge Computing altyapısı, Web 3.0’ın temel taşlarıdır. Blok zinciri teknolojisinin, makine öğreniminin ve IoT’nin ortaya çıkmasıyla dünya, makinelerin etkileşime girdiği ve üçüncü bir taraf olmadan veri paylaştığı bir interneti benimsemeye hazır. Zamanla, Web 3.0 daha adil bir interneti getirecektir. Kullanıcılar yalnızca kişiselleştirilmiş bilgiler almakla kalmayacak, aynı zamanda verilerinin kontrolünü de geri alacak. Bu muhtemelen bizi bugün sahip olduğumuz merkezi kâr amaçlı varlıklarla dolu sömürücü internetten uzaklaştıracak. Önümüzde pek çok zorluk olmasına ve önemli ilerleme kaydedilmesi ciddi bir zaman alacak olmasına rağmen, bu amaç doğrultusunda çalışan birçok uzmanın olduğunu bilmek gerçekten cesaret verici.