Giải thích Bullish/Bearish Divergence ẩn: Hướng dẫn giao dịch tiếp diễn xu hướng Crypto

Tóm tắt

• Hidden divergence (phân kỳ ẩn) là khái niệm đối lập với phân kỳ thông thường, khi hành động của chỉ báo tạo đỉnh cao hơn hoặc đáy thấp hơn trong khi giá lại tạo đỉnh thấp hơn hoặc đáy cao hơn tương ứng.
• Phân kỳ ẩn tăng xuất hiện khi giá tài sản thiết lập loạt đáy cao dần, đồng thời chỉ báo lại tạo ra các đáy thấp dần.
• Phân kỳ ẩn giảm xảy ra khi price action tạo ra các đỉnh thấp dần trong khi chỉ báo lại hình thành các đỉnh cao dần.

Phân kỳ là một chiến lược giao dịch ngoại hối thường được các nhà giao dịch tiền tệ và tiền điện tử trên toàn cầu sử dụng. Nó ám chỉ sự bất đồng giữa chỉ báo động lượng hoặc các oscillator với giá. Những chỉ báo phổ biến gồm chỉ số sức mạnh tương đối (RSI), Stochastics và chỉ báo hội tụ/phân kỳ trung bình động (MACD). Ở phân kỳ thông thường, giá tạo đỉnh cao hơn hoặc đáy thấp hơn trong khi oscillator lại tạo đỉnh thấp hơn hoặc đáy cao hơn, thường báo hiệu khả năng đảo chiều xu hướng. Với hidden divergence, giá hình thành đỉnh thấp hơn hoặc đáy cao hơn còn oscillator lại tạo đỉnh cao hơn hoặc đáy thấp hơn – dấu hiệu xu hướng chính có thể tiếp tục.

Divergence là gì?

Trong giao dịch trong ngày, phân kỳ giúp trader nhận diện và chủ động hơn trước xu hướng giá. Phân kỳ đề cập đến sự mất đồng nhất giữa giá và động lượng, tức là khả năng xuất hiện điều chỉnh hoặc đảo chiều tăng cao. Giá trị của một tài sản chỉ có thể phân kỳ đến một mức nào đó trước khi biến động mạnh và quay trở lại giá trị mà thị trường cho là hợp lý.

Có hai loại phân kỳ:

• Phân kỳ thông thường (regular/classic divergence): Xuất hiện khi giá tạo đỉnh cao hơn hoặc đáy thấp hơn trong khi chỉ báo tạo đỉnh thấp hơn hoặc đáy cao hơn tương ứng.
• Phân kỳ ẩn (hidden divergence): Là trường hợp ngược lại, khi chỉ báo tạo đỉnh cao hơn hoặc đáy thấp hơn, trong khi giá tạo đỉnh thấp hơn hoặc đáy cao hơn.

Phân kỳ thông thường thường được ứng dụng để xác định khả năng kết thúc xu hướng, trong khi phân kỳ ẩn chỉ ra khả năng tiếp diễn xu hướng.

Sự khác biệt giữa phân kỳ thông thường và phân kỳ ẩn (Nguồn: Trading Setups Review)

Phân kỳ ẩn là gì?

Phân kỳ ẩn tăng là gì?

Phân kỳ ẩn giảm là gì?

Cách nhận diện phân kỳ ẩn

Sử dụng RSI và MACD nhận biết phân kỳ ẩn

Một trong những chỉ báo đáng tin cậy nhất là RSI. RSI so sánh mức tăng và mức giảm trung bình trong một khung thời gian xác định, thường dùng xác định vùng quá mua/quá bán.

Chỉ báo phổ biến tiếp theo là MACD, thể hiện mối quan hệ giữa hai đường trung bình động. Các tín hiệu phân kỳ trên MACD khá tương đồng với RSI.

Ví dụ dưới đây minh họa phân kỳ ẩn tăng trên biểu đồ giá với MACD và RSI: Giá tạo đáy cao dần còn MACD, RSI lại cho đáy thấp dần.

Phân kỳ ẩn tăng trên biểu đồ giá Ethereum từ 1/1/2021 đến 3/2/2021, khung 4h với MACD và RSI (Nguồn: Phemex, TradingView)

Sử dụng stochastic oscillator nhận biết phân kỳ ẩn

Một chỉ báo thường dùng khác là stochastic oscillator – do George Lane phát triển từ những năm 1950, chủ yếu so sánh giá đóng cửa với vùng giá trong một khoảng thời gian. Biểu đồ dưới dùng stochastic để phát hiện phân kỳ ẩn giảm: giá tạo đỉnh thấp dần, stochastic lại tạo các đỉnh cao dần.

Phân kỳ ẩn giảm trên biểu đồ giá Bitcoin từ 4/8/2020 đến 19/9/2020, khung 4h dùng stochastic oscillator (Nguồn: Phemex, TradingView)

Sử dụng các chỉ báo để phát hiện phân kỳ ẩn

Lựa chọn chỉ báo có thể khác nhau, nhưng nguyên lý chung là giống nhau. Các chỉ báo dẫn dắt như RSI và Stochastic được ưa chuộng để phát hiện phân kỳ vì phản ứng nhanh và biên dao động xác định rõ ràng.

• RSI (Chỉ số sức mạnh tương đối): RSI đo lường mức tăng/giảm gần đây để nhận diện tình trạng quá mua/quá bán, cực kỳ hữu ích cho giao dịch phân kỳ. Với phân kỳ ẩn, trader quan sát đáy và đỉnh RSI so với giá: phân kỳ ẩn tăng thể hiện RSI tạo đáy thấp mới còn giá lại tạo đáy cao hơn, cho thấy đà suy yếu nhưng giá vẫn bền bỉ. Ngược lại, phân kỳ ẩn giảm là RSI lên đỉnh cao mới còn giá chỉ hồi yếu hơn trước, cảnh báo đà hồi yếu ớt. Tín hiệu phân kỳ RSI thường đi trước hành động giá.
• MACD (Hội tụ/Phân kỳ trung bình động): MACD gồm hai đường trung bình cùng histogram thể hiện khoảng cách giữa chúng. Tuy hơi trễ nhịp nhưng có thể phát hiện chuyển động động lượng. Phân kỳ trên MACD thường tương tự như RSI. Trader dùng MACD quan sát đỉnh/đáy của đường MACD hoặc histogram so với đỉnh/đáy giá. Nếu cả RSI và MACD đồng thuận cùng cho phân kỳ ẩn tăng trên cùng khung thời gian, độ xác thực càng cao.

Phân kỳ ẩn với MACD (nguồn)

• Stochastic Oscillator: Stochastic so sánh giá đóng cửa với biên biến động gần đây, là oscillator nhạy sóng và dễ phát hiện phân kỳ. Nếu downtrend, stochastic tạo đỉnh 80 dù rally yếu hơn lần trước nhưng đỉnh trước chỉ đạt 70 – lúc đó chỉ báo cho phân kỳ ẩn giảm (oscillator lên đỉnh cao hơn, giá lên đỉnh thấp hơn). Ở uptrend, stochastic tạo đáy thấp trong khi giá lại tạo đáy cao hơn là dấu hiệu phân kỳ ẩn tăng.

Mỗi chỉ báo có thể phát ra tín hiệu hơi khác nhau, nên nhiều trader dùng đồng thời vài chỉ báo để xác thực thêm. Khi cả RSI và MACD cùng cho phân kỳ ẩn tăng trên biểu đồ 4h, xác suất đảo chiều/tiếp diễn xu hướng đáng tin cậy hơn.

Lưu ý quan trọng: Phân kỳ ẩn thường đáng tin hơn ở khung thời gian dài (ví dụ 4h, daily), lúc này nhiễu thị trường giảm, mô hình đỉnh đáy rõ hơn cho tín hiệu phân kỳ chất lượng. Điểm yếu là khung dài tín hiệu ít, trade ít; khung ngắn dễ bị tín hiệu nhiễu, thậm chí cùng lúc xuất hiện phân kỳ thông thường và phân kỳ ẩn trái ngược (choppy market). Lựa chọn khung thời gian phù hợp và tập trung vào phân kỳ rõ ràng là chiến lược nên ưu tiên.

Cách giao dịch với phân kỳ ẩn

Nguyên tắc 1: Tìm kiếm “Bốn kịch bản giá”

Phân kỳ ẩn chỉ tồn tại khi giá hình thành một trong bốn trường hợp:

• Đáy cao hơn đáy trước
• Đỉnh thấp hơn đỉnh trước
• Double Top (đỉnh kép)
• Double Bottom (đáy kép)

Một trong bốn tình huống này cần xảy ra ở biến động giá trước khi kiểm tra tín hiệu chỉ báo. Hai ví dụ đầu đã đề cập ở phần phân kỳ ẩn tăng & giảm; double top/bottom là mô hình giá hình thành do biến động tài sản, có hình dạng chữ “M” và “W”, đỉnh/đáy không nhất thiết phải bằng nhau.

Mô hình đỉnh kép và đáy kép (Nguồn: BabyPips)

Nguyên tắc 2: Chỉ nối đáy khi xác định phân kỳ ẩn tăng

Với phân kỳ tăng, hãy nối các đáy trên biểu đồ giá và trên indicator. Các đáy này phải “thẳng hàng” nhau trên trục dọc.

Với phân kỳ ẩn tăng, hãy nối các đáy cao dần trên giá và các đáy thấp dần trên chỉ báo sao cho thẳng hàng dọc (Nguồn: Phemex, TradingView)

Nguyên tắc 3: Chỉ nối đỉnh cho phân kỳ ẩn giảm

Với phân kỳ giảm, nối các đỉnh trên biểu đồ giá và các đỉnh tương ứng trên indicator. Các đỉnh phải “thẳng dọc hàng” nhau.

Với phân kỳ ẩn giảm, nối các đỉnh thấp dần trên giá và đỉnh cao dần trên chỉ báo sao cho thẳng hàng dọc (Nguồn: TradingView)

Nguyên tắc 4: Độ dốc của đường nối càng lớn – độ tin cậy phân kỳ càng cao

Nguyên tắc 5: Không trung bình giá/lướt sóng khi đã nhận diện phân kỳ

Phân kỳ ẩn có đáng tin cậy không?

Dù là một tín hiệu mạnh báo hiệu khả năng thay đổi hướng di chuyển giá, phân kỳ không nên đơn lẻ sử dụng. Trader mới nên tập trung rèn luyện với phân kỳ thông thường trước khi ứng dụng phân kỳ ẩn.

Lưu ý phân kỳ không phải lúc nào cũng dẫn đến đảo chiều thực sự. Theo một số chuyên gia, đôi khi phân kỳ gần như vô nghĩa, không dự báo được biến động mạnh.

Thực tế, sau phân kỳ giá có thể chỉ sideway thay vì đảo chiều mạnh. Sideway hoặc tích lũy là trạng thái giá biến động quanh vùng hẹp. Chính vì vậy nên kết hợp nhiều chiến lược, hoặc tối thiểu hai-ba chỉ báo đồng thời để có bức tranh tổng quan và đưa ra quyết định hợp lý hơn.

Khi sử dụng nhiều chỉ báo, có trường hợp chúng cho tín hiệu đối lập, hãy thận trọng và chỉ nên tham gia thị trường khi tín hiệu có độ xác thực cao, rõ ràng.

Mẹo sử dụng phân kỳ ẩn

Liệu phân kỳ ẩn và phân kỳ thông thường có thể xuất hiện đồng thời?

Với khung thời gian ngắn, hoàn toàn có thể xảy ra tình huống phân kỳ thông thường giảm và phân kỳ ẩn tăng (hoặc ngược lại) cùng lúc, vì vậy việc lựa chọn khung thời gian phù hợp là rất quan trọng để tăng hiệu quả và giảm nhầm lẫn khi ra quyết định.

Nhớ rằng phân kỳ thông thường báo hiệu khả năng đảo chiều xu hướng, phù hợp giao dịch ở cuối xu hướng cũ, còn phân kỳ ẩn lại xác nhận sức mạnh xu hướng đang tiếp tục, nên ưu tiên giao dịch ở đầu xu hướng mới. Khi giao dịch, cần đảm bảo biểu đồ thực sự có xu hướng, các đỉnh/đáy rõ ràng.

Kết luận

Phân kỳ ẩn tăng – giảm là công cụ mạnh để trader tận dụng xu hướng tiếp diễn, giúp vào lệnh và giữ vị thế khi nhiều người lầm tưởng rằng thị trường sắp đảo chiều. Tóm lại, phân kỳ ẩn tăng (giá tạo đáy cao hơn, oscillator tạo đáy thấp hơn) – báo hiệu xu hướng tăng sẽ được nối dài; phân kỳ ẩn giảm (giá tạo đỉnh thấp hơn, oscillator tạo đỉnh cao hơn) – báo hiệu xu hướng giảm tiếp tục. Các tín hiệu này, xác nhận bằng RSI, MACD, hoặc Stochastics sẽ mang lại cơ hội giao dịch chất lượng.

Tuy nhiên, giống mọi chiến lược khác, giao dịch phân kỳ đòi hỏi quản lý rủi ro tốt và kỳ vọng hợp lý. Phân kỳ chỉ là tín hiệu cảnh báo, không phải sự chắc chắn. Thị trường có thể diễn biến bất ngờ do các sự kiện hoặc đơn thuần là phương pháp phân tích không bao giờ đạt độ chính xác 100%. Trader mới nên làm chủ phân kỳ thông thường (dấu hiệu đảo chiều), sau đó mới nâng lên phân kỳ ẩn vì loại này phức tạp hơn cả trong phát hiện lẫn thời điểm vào lệnh.

Bước sang năm 2025, thị trường crypto rất năng động, chiến lược phân kỳ vẫn cực kỳ thực tế. Nhiều trader chuyên nghiệp luôn kết hợp phân kỳ với các kỹ thuật khác để chinh phục Bitcoin và biến động giá tiền mã hóa nói chung. Hiểu sâu về bản chất của phân kỳ ẩn, luyện tập thực hành trên các biểu đồ lịch sử sẽ giúp bạn tăng độ chuẩn khi giao dịch theo trend. Luôn nhớ bám sát xu hướng lớn, xác nhận tín hiệu, quản trị rủi ro hợp lý – nếu vận dụng khéo, phân kỳ ẩn sẽ là “vũ khí” tốt cho trader: tự tin bắt đáy trong bull run hay “bán hồi” ở bear market, khi xác suất xu hướng chính đảo chiều thấp.