Uniswap (UNI) ve SushiSwap (SUSHI), Ethereum (ETH) blok zinciri üzerine inşa edilmiş iki rakip merkeziyetsiz borsadır (DEX). Merkeziyetsiz finans (DeFi) dünyasının iki lider DEX’idirler. DEX’ler, kullanıcıların varlıklarında denetimi diğer taraflara aktarmadan değişim yapmalarına olanak verir. Böylelikle merkezi borsaların güvenlik sorunları önlenmektedir. İlave olarak DEX’lerde Know Your Customer – Müşterini Bil (KYC) doğrulaması olmadığından ve işlemlere hiçbir tarafın müdahale edememesi nedeniyle sansürlemelere dirençli olduklarından daha iyi gizlilik sağlarlar.
Uniswap Nedir?
Uniswap, otomatik piyasa yapıcı (AMM) modelini popülerleştirmiş olan Hayden Adams tarafından 2017’de yaratılmıştır. Bu model, likidite havuzlarındaki ERC-20 kripto paraların akıllı sözleşmeler yoluyla belli bir algoritma setinde işlem görmesini içermektedir. Bir DEX olarak, küçük bir ücret karşılığında herhangi bir kişi kripto paralar arasında değişim (swap) yapmak için havuzları kullanabilmektedir. İlave olarak, Kullanıcılar, likidite havuzlarına kripto para yatırarak likidite sağlayıcıları da olabilmekte ve ödül olarak bahsi geçen değişim (swap) ücretlerini kazanabilmektedirler.
UNI Coin Nedir?
Uniswap, 2020 Eylül’ünün ortalarında yönetim tokenı olan UNI coini piyasaya sürmüştür. Platform, genesiste 1 milyar UNI coin mint etmiştir. Bu UNI coinler dört yıl içerisinde yavaş yavaş dolaşıma girecektir. Başlangıçtaki faaliyete geçiş aşamasında UNI coinler, topluluğa airdrop ve likidite madenciliği yollarıyla dağıtılmıştır. UNI coin, 520 milyon tokenlık dolaşımdaki arzı ve 9.4 milyar $’lık piyasa değeriyle token başına 18$’dan işlem görmektedir.
SushiSwap Nedir?
SushiSwap, anonim “Chef Nomi” tarafından 2020 Ağustos’unun sonlarında faaliyete geçirilmiş Uniswap çatallanması veya kopyasıdır. Uniswap gibi SushiSwap da AMM-tabanlı bir DEX’tir. SushiSwap’ın arkasındaki ekip, kaynak kodunda birkaç değişiklik yapmıştır, ancak genel olarak ürün aynıdır. Hayden Adams, bir defasında SushiSwap’ı, Uniswap’tan değer “çalmaya” çalışan taklitçi olmakla suçlamıştır. SushiSwap, faaliyete geçtikten sonra birkaç saat içinde Uniswap’tan 1 milyar $’ın üzerinde toplam kilitlenmiş değer aldığından, Adams’ın bu iddiasında haklılık payı bulunmaktadır.
SUSHI Coin Nedir?
SushiSwap’ın yerel tokenı SUSHI coindir. Platform, yönetim için SUSHI kripto parasını kullanmaktadır ve bu tokenları likidite sağlayıcılarına ödül olarak sunar. Şu an için SushiSwap blok zincirinin her bloğunda belli sayıda SUSHI coin mint etmektedir ve tüm havuzlara eşit olarak dağıtılmaktadır. Blok başına mint edilen SUSHI miktarı zaman içinde azalacak ve SUSHI kripto parası 250 milyon tokenlık maksimum arzına ulaştığında 0 olacaktır. SUSHI coin, 192 milyon tokenlık dolaşımdaki arzı ve 1.3 milyar $’lık piyasa değeriyle token başına 7$’dan işlem görmektedir.
UniSwap vs. SushiSwap: Benzerlikleri Nelerdir?
Uniswap ve SushiSwap’ın her ikisi de kullanıcıların değişim ve diledikleri tokenı stake etmeleri için likidite havuzları sunan AMM-tabanlı DEX’ler olduklarından, esasen aynıdırlar:
Otomatik piyasa yapıcı (AMM) modeli
Uniswap ve Sushiswap’ın ikisi de bir algoritma seti kullanan otomatik işlemlerle geleneksel emir defterlerinin yerine geçmiş AMM-tabanlı DEX’lerdir. İki platform da x*y=k formülünü kullanan AMM modeline dayanmaktadır. Burada “x” ve “y” havuzdaki iki farklı tokenı temsil ederken, “k” önceden belirlenmiş sabittir.
Likidite havuzları
Uniswap ve Sushiswap’ta iki farklı kripto para token içeren likidite havuzları bulunur. Kullanıcılar, likidite havuzları yoluyla küçük bir ücret karşılığında bir tokenı başka bir tokena değiştirebilir veya likidite sağlayıcısı olarak havuzlara token yatırdıklarında ödül alabilirler.
UniSwap vs. SushiSwap: Farkları Nelerdir?
Zaman içerisinde iki platform da yeni özellikler ve konseptler tanıtmaya başlamışlardır. An itibariyle Uniswap ile SushiSwap arasındaki farklar şunlardır:
Değişim ücretleri
Uniswap, üç ücret kategorisi sunar. Bunlar %0.05, %0.3 ve %1’dir. Ücret kategorileri, likidite sağlayıcılarının, havuzlarının beklenen volatilitesine göre almayı kabul ettiği riski temsil eder. Örnek olarak, stabil coin çiftleri %0.05 ücret kesintisi yapabilirken, ETH/USDT gibi popüler çiftler 0.3% ve daha yeni tokenlardan oluşan çiftler %1 kesinti yapabilirler. Uniswap protokolü ücretleri tüm mevcut likidite sağlayıcıları arasında orantısal olarak ayırır. Tersine SushiSwap, tüm işlem çiftlerinden %0.3 ücret kesintisi yapar ve likidite sağlayıcıları bunun %0.25’ini alırlarken, SUSHI kripto para sahipleri kalan %0.05’ini almaktadır.
Likidite Madenciliği
Uniswap, bir defasında UNI coinlerinin bir bölümünü likidite sağlayıcılarına ödül olarak likidite madenciliği yoluyla dağıtmıştır. Likidite madenciliği programı kısa sürmüş ve platform, bir süre sonra programı bitirmiştir. Bu Uniswap programı dışında, başlangıçtaki token dağıtımından beri kullanıcıların yeni UNI coinler kazanmaları için başka yol tanıtılmamıştır. Uniswap’ın yaratıcısı Hayden Adams, likidite madenciliğinin yakında platforma geri döneceğini duyurmuş, ancak Uniswap henüz resmi bir tarih vermemiştir. Bir diğer yandan SushiSwap’ın likidite madenciliği hala aktiftir. Likidite sağlayıcıları, likidite sağlamak üzere tokenlarını havuzlarda stake ederek SUSHI yönetim tokenları kazanmaktadırlar.
Konsantre likidite
Uniswap, likidite sağlayıcılarının özel fiyat aralıkları içinde tokenlarını konsantre edebildikleri “konsantre likidite” adlı bir konsept tanıtmıştır. Bunun sonucunda likidite sağlayıcıları belli bir fiyat aralığında daha büyük likidite sunabilmekte, böylelikle kişiselleştirilmiş fiyat eğrileri oluşturabilmektedirler. Belli bir işlem çiftinin beklenen fiyat aralığında daha fazla likidite olması, kullanıcıların daha büyük değişimler yapmalarına olanak vermektedir. SushiSwap’ta bu özellik bulunmamaktadır ve konsepti platformuna uygulama planı da açıklamamıştır.
Borç verme ve marjin işlemleri
Uniswap, tamamen DEX’lere özel özelliklerine odaklanmaktadır. Bir diğer yandan SushiSwap, DeFi’ın diğer alanlarına da yayılmaktadır. Platformda merkeziyetsiz uygulamalar için (DApp’ler) “App Store” işlevi gören bir token mahzeni olan “BentoBox” özelliği bulunmaktadır. BentoBox’da şu anda borç verme ve marjin işlem platformu olan Kashi adında sadece bir DApp bulunmaktadır. Kullanıcılar mahzene token yatırdıklarında, BentoBox, tokenları cüzdan gibi tutarken, Kashi, borç verme, borç alma ve marjin işlemleri için tokenlardan faydalanmaktadır.
Daha yeni tokenlar için ödül sistemi
Uniswap, platformunda piyasaya sürülen yeni tokenlar için herhangi bir ilave ödül vermemektedir. Tersine SushiSwap’ın yeni tokenlar için likidite tedarik sistemi olan “Onsen Program”ı adında bir özelliği bulunmaktadır. Onsen sistemi yoluyla platform, daha yeni tokenları stake edenlere ilave SUSHI ödülleri sunarak daha yeni ve küçük projelere yardımcı olmaktadır. Ekstra ödüller, kullanıcıları staking amaçlı olarak bu tokenları elde etmeye teşvik etmekte, böylelikle de projenin büyümesini hızlandırmaktadır.
Hangisi daha iyi bir yatırım, SUSHI coin mi yoksa UNI coin mi?
Uniswap ve SushiSwap, DeFi alanındaki iki önde gelen DEX’tir. Bu bölüm, son aylarda birbirlerine karşı ne tür artılara ve eksilere sahip olduklarını görmek için DeFi metrikleri açısından iki platformu karşılaştıracaktır. Karşılaştırmada kullanılan temel metrikler toplam kilitlenmiş değer (TVL) veya likidite, toplam işlem hacmi ve hasılattır:
Toplam Kilitlenmiş Değer (TVL)
Toplam kilitlenmiş değer (TVL) veya toplam likidite, DeFi akıllı sözleşmelerinde kilitlenmiş toplam varlık miktarını ifade eder. Yüksek TVL, birçok kullanıcının kripto paralarını DeFi’da stake ettikleri anlamına gelir. Platform üzerinde ne kadar değerin kullanımda veya mevcut olduğunu tanımlamak için kullanılan en popüler metriklerden biridir.
Aşağıdaki grafik, SushiSwap’ın piyasaya sürüldüğü 2020 Ağustos’u sonları itibariyle TVL açısından ipi göğüslemeyi başardığını göstermektedir. Önceden de bahsedildiği üzere bunun nedeni, SushiSwap platformunun, Uniswap’ta o zamanlar bulunmayan SUSHI coin ödülleri sunarak Uniswap’ın likiditesini almayı başarmasıdır. Ancak Uniswap, 2020 Eylül’ünün ortalarında UNI kripto parasını piyasaya sürerek geri dönüş yapmış ve TVL’sini 2 milyar $’ın üzerine taşıyarak SushiSwap’ı geçmiştir. Şu anda Uniswap 4.0 milyar $ ile daha yüksek bir TVL’ye sahipken, SushiSwap’ın TVL’si 3.4 milyar $’dır.
Önceki yıl Uniswap ve SushiSwap toplam kilitlenmiş değerleri. (Kaynak: Token Terminal)
İşlem Hacmi
İşlem Hacmi, platformdaki işlemlerin toplam değerini ifade eder. Platformun başarısını ve büyümesini açıklayan bir diğer temel metriktir. Şu anda Uniswap 7.7 milyar $’lık haftalık işlem hacmiyle SushiSwap’ın önündedir. Bu miktar SushiSwap’ın 1 milyar $’lık işlem hacminin %700’ünden fazladır. Aşağıdaki grafikte Uniswap’ın 1 milyar $’ın üzerinde günlük işlem hacmine sahip olduğu görülürken, SushiSwap’ın işlem hacmi tutarlı biçimde Uniswap’ınkinin altındadır.
Önceki ay Uniswap ve SushiSwap’ın günlük işlem hacimleri. (Kaynak: Dune Analytics).
Hasılat
Hasılat, platformun işlemleri yerine getirmesiyle oluşturulan toplam değeri ifade eder. Platformun başarısını belirleyen bir diğer temel metriktir. Aşağıdaki resimde aylık hasılat açısından Uniswap’ın SushiSwap’a karşı yine üstünlüğü tutarlı biçimde eline geçirdiğini görüyoruz. Ancak SushiSwap, faaliyete geçtiği andan itibaren yavaş yavaş güç kazanmaya başlamıştır. Eylül 2020’de SushiSwap’ın hasılatı, iki platform tarafından yaratılan toplam hasılatın sadece %14’ü iken, 2021 Haziran’ında SushiSwap, iki platform tarafından yaratılan toplam hasılatın %36’sını elde etmeyi başarmıştır.
Önceki yıl Uniswap ve SushiSwap tarafından yaratılan aylık hasılat. (Kaynak: The Block).
Sonuç
Uniswap ve SushiSwap oldukça benzer iki platformdur. İkisi de likidite havuzları (ücret karşılığında) yoluyla token değişimi sunan AMM-tabanlı DEX’lerdir. İki platformda da, havuzlara likidite sağlayan likidite sağlayıcılarına ödül olarak değişim ücreti verilmektedir. İki platform başlangıçta aynı gibi gözükseler de, her biri kendine özgü özellikler sunmuştur. Uniswap ile SushiSwap arasındaki temel farklar olarak ücret kategorileri, likidite madenciliği, konsantre likidite özelliği, borç verme ve marjin işlemleri ve daha yeni token projeleri için ödül sistemi gösterilebilir.
Uniswap, şu an için toplam kilitlenmiş değer, işlem hacmi ve yaratılan hasılat açısından lider DEX platformudur. SushiSwap ikinci sıradadır. Her ne kadar SushiSwap’ın toplam kilitlenmiş değeri ve işlem hacmi Uniswap ile karşılaştırıldığında görece düşük kalsa da, hasılatı gitgide trendi yakalamaktadır. Buna rağmen Uniswap’ın DEX platformları arasındaki liderliğini daha da sağlamlaştırabilecek olan likidite madenciliği programını tekrar etkinleştirmesiyle, gelecekte manzaranın aynı kalma olasılığı da bulunmaktadır.
Register to get $180 Welcome Bonus!
