2025’in En İyi 10 AI Tokenı: Tarafsız Kripto Rehberi

Yapay zeka (AI) ile blokzincirinin kesişimi, yeni bir kripto projesi ve token nişi oluşturdu. Bu makalede “AI kripto”nun ne anlama geldiğini açıklıyor ve 2025’te öne çıkan AI kripto token’larını tamamen eğitim amacıyla inceliyoruz. Piyasa değeri, geliştirme aktivitesi gibi faktörlere göre on önemli AI projesi ve token’ını özetliyor, seçim kriterlerimizi açıklıyor ve sektörün eğilimleri ile risklerini tartışıyoruz. Bu bir yatırım tavsiyesi değildir; okuyucunun alanı daha iyi anlamasına yardımcı olacak tarafsız bir genel bakıştır.

AI Kripto Sektörü Nedir?

AI kripto sektörü, makine öğrenimi, veri pazarları, otonom ajanlar veya benzeri AI tabanlı özellikleri entegre eden blokzincir projelerini ifade eder. Klasik bir coin’den farklı olarak, bir AI token’ı genellikle AI destekli bir ağda açık bir kullanıma sahiptir. Sektör analizlerine göre AI token’ları “AI hizmetlerini (hesaplama gücü veya modeller gibi) ödemek, katkıda bulunanlara (veri sağlayıcılar veya GPU operatörleri) ödül vermek ve merkeziyetsiz AI ağını güvence altına almak” için kullanılır. Yaygın kullanım alanları arasında; merkeziyetsiz makine öğrenimi pazarları (kullanıcıların model eğittiği veya sattığı sistemler), AI eğitimi için veri pazarları, zincir-üstü AI çıkarımı (inference) ve kullanıcı adına hareket eden otonom “ajanlar” ağları vardır. Özetle, AI token’ları, kripto ekosistemini veri pazarları, tahmin pazarları, GPU hesaplama (model eğitimi/inferans için) veya on-chain akıllı uygulamalar gibi alanlara taşır. Artık çoğu kripto platformu bu projeleri “AI & Büyük Veri” kategorisinde sınıflandırmaktadır. Genel olarak AI kripto sektörü, temel zincirlere (Ethereum, Solana vb.) dayanan; ancak, AI’ya özgü protokol veya pazar yerlerini üst katmanda sunan spesifik bir niştir.

AI Kripto Pazar Diyagramı (kaynak)

Bu En İyi AI Token’larını Nasıl Seçtik?

Aşağıdaki projeleri piyasa değeri, geliştirici aktivitesi, AI ile ilgililiği ve ekosistem başarısı gibi ölçütlerin bir birleşimiyle sıraladık – fiyat performansı veya hype’ın kendisiyle değil. Yani, listede yer almaları bir onay veya yatırım önerisi anlamına gelmez. Ana kriterlerimiz:

• Piyasa Değeri: AI/veri kategorisinde yüksek veya hızlı büyüyen piyasa değerine sahip token’lar öncelikli.
• Geliştirici ve Topluluk Aktivitesi: Aktif GitHub/protokol geliştirme, ortaklıklar, topluluk etkileşimi.
• AI Kullanım Amacı: Projenin misyonunda AI ne kadar merkezi (ör. ML model pazarı mı, genel blokzincir mi?).
• Ekosistem Çekişi: Gerçek dünya uygulamaları, diğer AI veya Web3 projeleriyle entegrasyon ve kripto topluluğunda görünürlük.

Yine de, okuyucuların mutlaka kendi araştırmalarını yapmasını (DYOR) öneririz. Buradaki amaç 2025’in dikkat çeken AI projelerine ‘al’ sinyali vermeden ışık tutmaktır.

2025’in En İyi 10 AI Token’ı

1. Bittensor (TAO)

Bittensor, “merkeziyetsiz, eşler arası makine öğrenimi ağı” olup özgün bir “proof-of-intelligence” konsensüsüne dayanır. Temelde herkesin AI modelleri veya veri katkısı sunabildiği açık bir platformdur. Ağ, modelleri özelleşmiş alt ağlarda (subnets) değerlendirir ve performansa bağlı ödüller dağıtır. Yüksek kaliteli model eğiten katılımcılar TAO token kazanırken, zayıf düğümler daha az alır.

AI’daki Rolü: Bittensor zincir üstü bir “zeka pazarı” oluşturmayı, AI eğitimini demokratikleştirmeyi amaçlar. Google/AWS yerine Bittensor, eğitimi bağımsız düğümlere yayar. Harici kullanıcılar (veya uygulamalar) API ile ağın modellerini sorgulayıp sonuç alabilir.

Başlıca Özellikler: Protokol, öğrenmeyi koordine etmek için blokzincir teşviklerini kullanır. Doğrulayıcılar, katkıları sıralar ve TAO tahsisini yönetir. Ağ açık kaynak ve izinsizdir: herkes madenci (model sağlayıcı) veya veri sağlayıcısı olabilir. Özelleşmiş görevler için subnet’lerle (örn. metin üretimi, tahmin) rekabeti artırır. Bittensor, Bitcoin’i taklit ederek halving ile enflasyonu kontrol eder; örn. günlük TAO ihracı 7.200’den 3.600’e düşecektir.

2. NEAR Protocol (NEAR)

NEAR, yüksek performansı ve geliştirici dostu yapısı ile bilinen genel amaçlı bir layer-1 blokzinciridir. 2025’te NEAR, giderek daha fazla AI tabanlı uygulamalar için temel olmaya konumlanıyor. Kendi dokümantasyonuna göre, “kullanıcılar adına hareket eden AI için tasarlanmış, modüler ve hızlı bir protokol”. Pratikte NEAR; zincir üstünde AI Intentler ve AI Agentlar ile akıllı kontratlar yoluyla AI destekli kullanıcı deneyimleri sunar.

AI’daki Rolü: NEAR sadece AI için değildir; ancak birçok AI projesine ev sahipliği yapar. Örneğin, NEAR ekosistemi araçları (“Near Tasks” gibi), AI modeli eğitimi için insan onaylı veri setleri (crowdsourced labeling) sağlar. Ayrıca, AI uygulamalarına yönelik geliştirici araçları – örn. akıllı kontratların otomatik üretilmesi veya kod hata ayıklama – sunar. NEAR’ın vizyonunda AI arayüzü akıllı ajanlara dönüşürken, kimlik ve güven blokzincirle sağlanır.

Başlıca Özellikler: NEAR, ölçeklenebilirlik için parçalama (sharding) ve özgün Nightshade konsensüsü kullanır; saniyede birçok işlem yapılabilir. Düşük ücretler (genelde birkaç cent’in altında), AI ajanları arasındaki mikro ödemeleri mümkün kılar. Geliştirici SDK’ları ve AI projelere grant programlarıyla ekosistemi büyütüyor. Mimari olarak, akıllı kontratların AI UI’larına “backend” olmasını kolaylaştırıyor.

3. Internet Computer (ICP)

DFINITY Foundation tarafından geliştirilen Internet Computer (ICP), internetin kendisine merkeziyetsiz işlem gücü eklemeyi amaçlayan benzersiz bir blokzincirdir. Zaman zaman “dünya bilgisayarı” diye de anılır. Yüksek performanslı, çok terabaytlık belleğe sahip olup, web uygulamalarını tamamen zincir üzerinde çalıştırabilir. En önemlisi, ICP “AI modellerini manipüle edilemez akıllı kontratlar olarak çalıştırabilir”, bu da onu oyun değiştirici yapan bir özelliktir.

AI’daki Rolü: ICP’nin ana iddiası on-chain AI inference imkanıdır. Yani, geliştiriciler AI modellerini (sinir ağları gibi) doğrudan akıllı kontratlara dağıtabilir, harici oracle’a ihtiyaç duymaz. Örneğin bir merkeziyetsiz uygulama zincir içinde görüntü tanıma modeli içerebilir. Bu, ICP’yi yüksek güvenlik ve şeffaflık gerektiren yeni AI uygulamaları için benzersiz kılar. Büyük zincir üstü hafıza ve işlem kapasitesiyle birçok dApp veri paylaşarak AI’a katkı sağlayabilir.

Başlıca Özellikler: Internet Computer, bilgi işlem ve depolamayı birleştiren “kanister” adlı akıllı kontratlar sunar. Kanisterler, büyük ölçekli hesaplamalarda birlikte çalışabilir. Konsensüs (Threshold Relay + Chain Key) hız için tasarlanmıştır. ICP web hızına ölçeklenebilir: bazı tanıtımlarda kontratlar saniyede 10.000 sorguya dayanabilir. Bu, AI’da yoğun hesaplama ihtiyacı için önemli bir avantajdır.

ICP Token Mekanizması (kaynak)

4. Render Token (RNDR)

Render Network (RNDR), merkeziyetsiz GPU hesaplama platformudur. Büyük GPU gücüne ihtiyaç duyan sanatçılar ve geliştiricileri (örn. 3D render, VFX, AI model eğitimi) boştaki GPU’yu paylaşan node operatörleriyle buluşturur. Render, grafik ve AI işlemleri için dağıtık bir pazaryeri sunar. Tanımına göre, “dünyanın ilk merkeziyetsiz GPU render platformu” olan Render, “dünya genelindeki kullanılmayan GPU’ları” kullanır. Odağında üretken yapay zeka (generative AI) vardır.

AI’daki Rolü: Özellikle üretken AI ve ML devasa GPU kaynaklarına ihtiyaç duyar; Render, bu ihtiyacı kripto tabanlı bir pazaryeriyle karşılar. AI geliştiricileri işlerini (ör. sinir ağını eğitmek, görsel üretmek) açabilir ve GPU düğümlerinden hizmet alabilir. Merkeziyetsizlik, Render’ı merkezi rakiplere göre daha uygun fiyatlı ve ölçeklenebilir kılmayı hedefler.

Başlıca Özellikler: Render başlangıçta Ethereum, şimdi ise Solana üzerinde çalışır; ödemeler RNDR token ile yapılır. Akıllı kontratlar, hesaplama işlerinin ödemesini yönetir: müşteri, işi tamamlayan node’a RNDR öder. Blender, Autodesk gibi popüler 3D motorlarını destekler ve AI iş yüklerini de barındırabilir. Proje, AI için özel edge inference gibi “özelleşmiş alt ağlarda” da denemeler yapıyor.

5. Fetch.ai (FET)

Fetch.ai, blokzincir ile AI’yı birleştirerek otonom ajanlar ekonomisi kurmayı hedefler. Burada “ajan”, kullanıcı adına müzakere eden, işlem yapan, araştıran bir yazılım varlığıdır. Fetch.ai, milyonlarca bu ajanın otomatik olarak görev yapmasını amaçlar; ör. tedarik zinciri optimizasyonu veya IoT cihazlarının koordinasyonu. Bir analize göre: “Fetch.ai’nin misyonu, merkeziyetsiz dijital ekonomide otonom ajanların insana gerek duymadan etkileşim ve işlem yapmasını sağlamak”.

AI’daki Rolü: Fetch.ai’nin ana ürünü, Otonom Ekonomik Ajan (AEA) için çok katmanlı ağdır. Bunlar, Fetch’in altyapısında çalışan AI tabanlı programlardır. Akıllı trafik sistemlerinden (ajanlar rota için pazarlık yapar), merkeziyetsiz finans otomasyonuna (ajanlar varlık alıp satar) ve akıllı ev enerjisi yönetimine kadar kullanılır. Fetch.ai, AI model eğitimi yerine, ajanların orkestrasyonu ve veri paylaşımına odaklanır.

Başlıca Özellikler: Fetch.ai hibrit yapıdadır: defterinde blokzincir ve DAG (Directed Acyclic Graph) birleştirilmiştir; bu throughput’u artırır. AI toolkit ve ajan inşa etmek için SDK sunar. Fetch.ai, Web3 yerli büyük dil modeli ASI-1 Mini’yi kendi framework’üyle entegre etti. Ayrıca "Yapay Süper Zeka İttifakı"na (Artificial Superintelligence Alliance) katılarak SingularityNET ve Ocean ile güçlerini belirli bir branding altında birleştirdi.

6. SingularityNET (AGIX)

SingularityNET küresel bir AI pazaryeri oluşturmayı hedefleyen blokzincir tabanlı bir platformdur. Hanson Robotics’in Sophia’sı gibi projelerin arkasındaki AI araştırmacıları tarafından kurulan platformda geliştiriciler AI algoritmalarını yayımlayabilir, diğerleri de bunları kullanıp ödeme yapabilir. Esas olarak, SingularityNET, “herkesin AI hizmeti oluşturup, paylaşabileceği ve gelir elde edebileceği” bir ağ sunar. Sıkça yapay genel zeka (AGI) vizyonuyla anılır.

AI’daki Rolü: SingularityNET’in vizyonu geniştir: AI geliştirmesini merkeziyetsizleştirerek internetin “bilgi katmanı” olmak ister. Kullanıcılar AI pazaryerinde (ör. ses/tanımlama, görüntü oluşturma, veri analizi) hizmetleri deneyebilir. Servisler birbiriyle birleştirilebilir; bir AI hizmeti başka birini tetikleyebilir. Bu kompozisyon özelliği, yeni AI uygulamalarını hızlandırmayı amaçlar. DeepFalcon adlı görsel AI projesi ve başka spin-off’lar da geliştirmektedir.

Başlıca Özellikler: Ağ ilk olarak Ethereum üzerinde başlatıldı, sonrasında Cardano ile entegre edildi. Ana özelliklerinden biri AI servis rehberidir; her hizmet meta-veriyle kaydedilir. Kullanıcı ve sağlayıcı arasındaki ödemeler AGIX token ile yapılır. Kullanıcılar belli AI hizmetlerine AGIX stake ederek görünürlüklerini artırabilir. Teknik olarak, hizmet keşfi ve meta-veri için protokol katmanları vardır.

7. Ocean Protocol (OCEAN)

Ocean Protocol merkeziyetsiz bir veri pazaryeridir. Veri sahipleri, veri seti veya AI modellerini zincir üstünde “datatoken” olarak yayımlayıp satabilir. Güvenli paylaşım ve gelir elde etmek için kullanılır. Bir kripto kaynağa göre: “Ocean Protocol, veri sağlayıcıları ve tüketicilerini zincir üstü bir pazaryerinde buluşturur; veri sağlayıcıları ERC-20 standardında ‘datatoken’ oluşturur, Ocean’ın OCEAN token’ı ile bu datatoken’ları satın alırsınız.”

AI’daki Rolü: AI veri iştahı çok yüksektir; Ocean, AI için ham veri sağlar. Kendi özel görselleri veya modelleri olan bir şirket, bunların erişimini token ödemesi ile pazara çıkarabilir. AI geliştiricileri, model eğitimi veya validasyonu için veri akışları satın alabilir. Ocean’da “compute-to-data” özelliği ile geliştiriciler, ham veriyi açığa çıkarmadan algoritma çalıştırabilir; bu da gizliliği korur.

Başlıca Özellikler: Ocean, iki token katmanı kullanır: erişimi temsil eden datatoken’lar ve ağın para birimi olan OCEAN token’ı. Veri sağlayıcıları OCEAN stake ederek veri girişi yapar ve kullanıcılar erişim satın aldıkça token kazanır. Beyaz liste için izinli havuzlar (ör. akademik veri), herkese açık havuzlar, likidite havuzları ve staking ile DeFi’yi veri pazarına entegre eder. Multi-chain ve cross-chain köprü desteği vardır.

Ocean Protocol erişim mekanizması (kaynak)

8. Numeraire (NMR)

Numeraire (NMR), Numerai adlı yapay zeka temelli, kitlesel katılımla çalışan bir hedge fonun token’ıdır. Numerai sisteminde, dünyanın dört bir yanındaki veri bilimciler şifreli borsa verileriyle tahmin modelleri üretir, tahminlerini iletir ve kendi modellerine güven duyuyorsa NMR stake eder. En doğru tahminleri yapanlar NMR ödülü alır. “Numerai, blokzincir ile AI’yı birleştiren bir hedge fon... Katkı sunanlar, orijinal ve doğru tahminler karşılığında Numeraire (NMR) ile ödüllendirilir.”

AI’daki Rolü: Numeraire, esasen bir tahmin pazarı’nda ödül para birimidir. Bir veri pazarı veya hesaplama ağı değildir; ancak finansal makine öğrenimini teşvik ettiği için AI token’ı olarak konumlanır. Binlerce modelin (sinir ağı, gradient boosting vb.) hedge fon tarafından gerçek alım satımda birleştirilmesiyle “AI” işlevi sağlanır.

Başlıca Özellikler: Numerai, gizliliği koruyan şifreli veri sağlar ve haftalık turnuvalar düzenler. Katılımcıların tahmini, piyasa hareketi sonrası doğruluğa göre değerlendirilir. Katılımcılar, tahminlerine NMR stake ederek ödülünü artırabilir; yanlışsa stake’ini kaybedebilir. Hedge fon kârları katılıma göre dağıtılır.

9. The Graph (GRT)

The Graph, blokzincir verisi için merkeziyetsiz indeksleme ve sorgulama protokolüdür. Saf “AI” değildir; ancak zincir üstü büyük veri kümelerini erişilebilir kıldığı için AI bağlamında sıkça anılır. The Graph’ın tanımı: “Blokzincir verisini indeksleyen ve düzenleyen merkeziyetsiz protokol, uygulama geliştirenlere verimli sorgu imkanı sunar.” Aslında, The Graph, blokzincir verisinin Google’ı gibidir.

AI’daki Rolü: AI ve veri analitiği, hızlı ve yapılandırılmış veri erişimine ihtiyaç duyar. The Graph, bunu blokzincir verisi için sağlar. Örneğin, Ethereum’daki bir AI modeli, geçmiş token transferleri veya NFT metaverisi çekmek isteyebilir; The Graph açık API’ler (subgraph) ile bu bilgiyi sunar. Bazı AI projeleri, sosyal ağlardan duygu analizi veya zincir üstü bilgi işlemek için The Graph’ı kullanır.

Başlıca Özellikler: The Graph ağı, veriyi endeksleyip sorguları yanıtlayan İndeksleyici (Indexer) ve faydalı veriyi GRT stake ederek belirleyen Küratör (Curator) içerir. Geliştiriciler, indekslenecek veriyi belirten graphQL şemaları yazar. GRT token ile indeksleyiciler ve küratörler ödüllendirilir. The Graph, Ethereum, Arbitrum, Polygon gibi birçok zinciri destekler ve açık kaynaktır.

10. Filecoin (FIL)

Filecoin, kullanılmayan disk alanını kiralayan merkeziyetsiz bir depolama ağıdır. Piyasa değeri ile en büyük kripto projelerinden biridir. Bir eğitici kaynağa göre: “Filecoin ($FIL) merkeziyetsiz, açık kaynaklı bir bulut depolama sistemidir … kullanıcıların verileri üzerinde daha fazla kontrol ve erişim sahibi olmasını sağlar.” Kısacası, Filecoin; merkeziyetsiz Dropbox gibi dosya depolama için blokzinciri kullanır.

AI’daki Rolü: AI, eğitim için büyük veri setlerine (görüntü, metin vb.) ihtiyaç duyar. Bu veri setlerinin güvenli ve kalıcı şekilde depolanması gerekir. Filecoin, bunu merkeziyetsiz şekilde sunar. AI projeleri büyük verilerini (ör. medikal görsel, akademik çalışma) Filecoin’de saklayıp gerektiğinde erişebilir. Token, depolama ve erişim için teşvik sunar; böylece büyük AI veri havuzları barındırılabilir. Bazı AI takımları, verinin değişmezliği ve dağıtımı için Filecoin’i tercih edebilir.

Başlıca Özellikler: Filecoin, dosyanın doğru saklandığını kanıtlamak için proof-of-replication ve proof-of-spacetime kullanır. Herkes, disk alanı taahhüt ederek Storage Provider olabilir; dosya saklama/dağıtım için FIL token kazanır. Hızlı erişim için Retrieval Provider rolü vardır. Anlaşmalar ve ödemeler kendi blokzincirinde yapılır. FIL, Ethereum ile entegre olmuştur (Filecoin Virtual Machine) ve layer-2 çözümlerle ekosistemini büyütmektedir.

2025’te AI Token Ekosistemini Şekillendiren Trendler

AI kripto nişi kendi içinde izole değildir. Bu alanı etkileyen bazı eğilimler:

• Regülasyon ve Netlik: Regülatörler, AI ve kripto kesişimine yeni yetişmeye çalışıyor. AB’nin MiCA kanunu gibi çerçeveler, yardımcı token’lar için daha net modeller sunabilir. Ancak, menkul kıymet benzeri token’lar yasal zorluk yaşayabilir.
• DeFi ve Zincir Üstü AI: AI’nın blokzincire entegrasyonu popülerleşiyor. Örneğin, Coinbase’in Base ağı, akıllı kontratların AI ajanlarını kendi kendine token ticareti için çalıştırmasına imkan tanırken, regülatörleri de buna yanıt vermeye zorluyor.
• Birlikte Çalışabilirlik ve Veri Oracle’ları: Chainlink ve The Graph gibi protokoller, akıllı kontratların dış veriyle bağlantısını geliştirirken, zincirler arası AI işlemleri ve ağ etkileşimini kolaylaştırıyor.
• Zincir Üstü AI Hesaplama: Blokzincirler işlem gücünü artırıyor; Internet Computer (ICP) gibi platformlar, AI modellerini akıllı kontratlarda çalıştırabiliyor. Bu eğilim, zincir üstü merkeziyetsiz AI çıkarımı için DePIN hareketiyle de birleşiyor.
• Kurumsal ve Akademik İlgi: Büyük finansal aktörlerin kriptoya katılması, AI token’larına olan ilgiyi ve sektörün meşruiyetini artırıyor. Akademik ortaklıklar ise merkeziyetsiz veri ile AI adaleti konularında yenilik sağlıyor.

Sonuç

2025’te AI token ekosistemi çeşitlilik arz eder ve hâlâ evrilmektedir. Projeler merkeziyetsiz ML ağlarından (Bittensor), veri pazarlarına (Ocean), AI ajan platformlarından (Fetch.ai) geleneksel veri depolamaya (Filecoin) kadar uzanır. Bu çeşitlilik, AI kullanım alanlarının yelpazesi nedeniyle bir avantajdır; fakat net bir “kazanan” olmadığı ve her projenin kendi riskleri olduğu anlamına da gelir. Tümü teknik, yasal ve piyasa riski taşır; bu nedenle ilgiyle yaklaşılırken dikkatli olunmalıdır. Phemex bu token’ların birçoğunu listeler ve perakende kullanıcıların AI token ticareti yapabildiği birkaç platformdan biridir (platformda listelenmeleri bir yatırım tavsiyesi değildir).

Özetle, mevcut bilgi ve piyasa verilerine göre öne çıkan on AI odaklı kripto projesine genel bir bakış sunduk. Bu bir yatırım tavsiyesi değildir. Okuyuculara kendi araştırmalarını yapmalarını ve risk iştahlarını iyi değerlendirmelerini kuvvetle tavsiye ederiz. Güvenliğinizi ön planda tutun, bilgilenin; herhangi bir yatırım kararı ciddi risk içerir. Bol şanslar – blokzincir ve AI yolculuğunuz bilgilendirici olsun.