Dijital Varlıklar Nedir & Nasıl Bir Değere Sahiptirler?

Özet

• Dijital varlıklar, dijital formatta var olan herhangi bir veri veya dosyayı ifade eder.
• Ancak blok zinciri konseptinde temel olarak kripto paraları ve NFT’leri ifade etmektedir.
• Şu anda temel olarak dijital varlıkların fiyatlarını etkileyen iki tür değer vardır: kullanım değeri ve spekülatif değer.

Dijital varlıklar nedir?

Dijital varlıklar, son yıllarda gitgide daha fazla insan ve işletmenin operasyonlarını internet ortamlarına taşımasıyla aşırı popüler hale gelmişlerdir.

Bilhassa kripto paraların popülaritesi devasa artmış ve Bitcoin, özellikle son 1-2 yıl içinde tanınmış bir varlık haline gelmiştir.

Peki dijital varlık nedir?

En genel tanımıyla dijital varlıklar, elektronik olarak saklanabilen, dijital olarak erişilebilen ve en önemlisi de bir tür parasal değeri olan herhangi bir şeydir.

Bunların arasında PDF’ler, internet siteleri, e-kitaplar, mp3 dosyaları, sanal oyun silahları ve kaplamaları, JPEG’ler, film dosyaları ve hatta hesap tabloları bile bulunmaktadır.

Hesap tablolarından bahsetmişken, müşteri listeleri gibi kişisel ve iletişim bilgileri içeren veri tabanları yüksek değere sahip dijital varlıklardır. Bu yüzden hackerlar bu bilgileri karaborsada satmak için çalmaya çalışırlar.

Terimin bir uzantısı reklam yoluyla parasallaştırılabilen popüler sosyal medya profillerini bile içerebilmektedir.

Ancak blok zinciri konsepti içinde “dijital varlık” terimi temel olarak kripto paraları ve non-fungible tokenları (NFT’ler) ifade etmektedir. Bu yazı da temel olarak bu iki dijital varlık türü üzerine odaklanacaktır.

Kripto paralar neden dijital varlıktır?

Kripto paralar belki de en tanınmış dijital varlık türüdür. Bunlar, işlemleri güvenlik altına almak ve yeni birimlerin yaratılmasını kontrol etmek için kriptografiyi kullanan merkeziyetsiz, dijital para birimleridir.

En eski kripto para birimi olan Bitcoin herhangi bir merkezi otorite tarafından regüle edilmemektedir ve online ürün ve hizmetler satın almak için kullanılabilmektedir.

Değer takası aracılığı işlevinin yanında kripto paralar, dijital formda olmalarına rağmen kıtlıklarından dolayı varlık olarak kabul edilebilmektedirler.

Göz atın: Bitcoin’in Neden Değeri Var? – Phemex Akademi

NFT’ler dijital varlık mıdır?

NFT’ler veya non-fungible tokenlar bir diğer dijital varlık türüdür. Bunlar, sanat ve koleksiyon eşyalarından, oyun-içi öğelere ve emlağa kadar herhangi bir şeyi yansıtabilen benzersiz, dijital varlıklardır.

NFT’ler tıpkı kripto paralar gibi blok zinciri üzerinde saklanır, ancak değiştirilemezliklerinden dolayı para birimi gibi diğer tokenlarla takas edilemezler.

Belki de NFT dijital sanatının en ünlü örneği 69 milyon $’lık satış fiyatıyla rekor fiyattan satılan Everydays: The First 5.000 Days”’dir. Sanatçı Beeple tarafından yaratılan sanat eseri günlük hayatı tasvir eden ve 5.000 resimden oluşan bir koleksiyondur.

“Everydays: The First 5.000 Days” Christie’s de 69 milyon $’a satılmıştır(Kaynak: Beeple)

Bir diğer NFT türü, kullanıcıların birbirleriyle etkileşime girmelerine ve kendi deneyimlerini yaratmalarına olanak veren dijital dünyaları ifade eden bir terim olan metaverse’te sanal arsalardır. Satılan en pahalı arazilerden biri, önde gelen metaverselerden biri olan Decentraland’da 2021 Kasım’ında 2.2 milyon $’a satılmıştır.

Bir diğer NFT türü 140.000$’a satılmış olan sanal kedidir. CryptoKitties adı verilen kediler, beslenebilen ve diğer kullanıcılarla takas edilebilen dijital evcil hayvanlardır.

NFT sahnesine erken gelenlerden biri olan CryptoKitties (Kaynak: CryptoKitties)

Dijital varlıklar ve kripto paralar aynı şey mi?

Cevap: duruma göre.

Kripto paralar bir dijital varlık türüdür, ancak tüm dijital varlıklar kripto para değildir. Örnek olarak, non-fungible tokenlar (NFT’ler), kripto para olmayan bir dijital varlık türüdür.

Ancak hem kripto paralar hem de non-fungible tokenlar dijital varlık borsalarında alınıp, satılıp, takas edilebilirler. Yani dijital varlık dünyasına girmek istiyorsanız hem kripto paraları hem de NFT’leri bilmeniz gerekmektedir.

Neden dijital varlıkların değeri var? Bir dijital varlığın değeri nasıl belirlenir?

Söz konusu dijital varlıklar olduğunda iki değer türü vardır: kullanım değeri ve spekülatif değer.

Kullanım değeri, dijital varlığın amacıyla ilgili sahip olduğu değerdir. Örnek olarak, Bitcoin, ürün ve hizmet alım satımı için kullanılabilen bir dijital para birimi olduğundan kullanım değerine sahiptir.

Spekülatif değer, yatırımcıların dijital varlığın ileride sahip olacağına inandıkları değerdir. Örnek olarak bazı kişiler, fiyatının gelecekte de yükselmeye devam edeceğine inandıklarından Bitcoin yatırımı yapabilirler.

Bir dijital varlığın değeri kullanım değeri veya spekülatif değeri veya ikisi birden kullanılarak belirlenebilir. Ancak, bir dijital varlığın değerinin zaman içinde değişebileceğini not etmek önemlidir.

Örnek olarak Bitcoin fiyatı geçmiş birkaç yılda oldukça fazla dalgalanmıştır. Kasım 2021’de Bitcoin fiyatı tüm zamanların en yüksek değeri olan neredeyse 69.000$’a ulaşmıştır. O günden sonra Bitcoin fiyatı düşmeye başlamış ve bir yıl sonrasında 20.000$ civarlarına gelmiştir.

Bir çok NFT’nin değeri de, resesyon beklentileriyle birlikte benzer %70 ve bazılarında daha da fazla düşüş yaşamıştır.

Bu, bir dijital varlığın değerinin hızlıca değişebildiğini göstermektedir.

6 Dijital varlık örneği

1. Bitcoin (BTC): Bitcoin, kripto paraların orijinalidir ve günümüzde de en tanınmış ve en değerli dijital varlık olmaya devam etmektedir. 2009’da piyasaya sürülen Bitcoin, kullanıcıların herhangi bir üçüncü tarafa ihtiyaç duymadan ödeme göndermelerine ve almalarına olanak veren merkeziyetsiz uçtan-uca ödeme ağıdır.
   Yazının yazıldığı tarihte 300 milyon $’ın üzerindeki piyasa değeriyle, artan sayıda emeklilik fonları dahil olmak üzere büyük kurumsal yatırımcıların dijital varlık tercihidir.
   Nasıl Bitcoin Alınır | Phemex 
2. Ethereum (ETH): Ethereum, tam olarak programlandığı şekilde kendi kendine çalışan uygulamalar için gerekli akıllı sözleşmeleri çalıştıran merkeziyetsiz bir platformdur. Yerel tokenı ether (ETH), 180 milyar $’ın üzerinde piyasa değeriyle Bitcoin’den sonra ikinci en büyük kripto paradır.
   Nasıl Ethereum Alınır | Phemex 
3. Litecoin (LTC): Litecoin, dünyadaki herhangi bir kişiye neredeyse sıfır masrafla anında ödemeleri etkinleştiren bir kripto paradır. Litecoin, Ekim 2011’de yaratılmıştır ve sıklıkla kripto paraların “gümüş”ü olarak anılmaktadır.
4. Monero (XMR): Monero, gizlilik ve güvenliğe odaklanan merkeziyetsiz bir kripto paradır. Monero, Nisan 2014’te yaratılmıştır ve gizlilik-odaklı en popüler kripto paralardan biridir.
5. Bored Ape Yacht Club (BAYC): Yukarıda bahsedilen dijital varlıklarım yanında, bu senenin Nisan ayında ortalama 400.000$’a satılmış bir blue-chip NFT koleksiyonu olan Bored Ape Yacht Club da bulunmaktadır. Justin Bieber, Neymar Jr ve Eminem gibi ünlüler dahil olmak üzere BAYC sahiplerinin çoğu NFT’lerini Twitter profil resmi olarak kullanmaktadır. Sonuçta JPEG harcayacak böyle bir paranız varsa, bunu tüm dünyanın bilmesini istersiniz.

   
   Futbolcu Neymar Jr 5269 numaralı Ape’i 189.69 ETH’e satın aldı (alındığı tarihte bu miktar 570 bin $’ın üzerindeydi)

6. Spor Fan Tokenları : Sanat eseri olmalarının yanında NFT’ler FC Lazio Fan Token, FC Porto Fan Token, FC Santos Fan Token ve F1 Alpine Fan Token gibi spor tokenları formuna da girmişlerdir. Bunların tümü Phemex’te listelenmiştir ve en büyüğü 40 milyon $ piyasa değerine sahiptir.
   Bu tokenlar, sahiplerine tanışma partileri ve bilet/resmi ürün indirimleri gibi çeşitli spor kulübüne özel avantajlar sunarken, spor kulüplerine taraftar tabanlarını parasallaştırmaları için yeni bir yol sunmaktadır.

İnsanlar neden dijital varlık alırlar?

İnsanların neden dijital varlık alabileceğine dair birkaç sebep vardır. Bazıları sadece görünüşünü veya onlara hissettirdiklerini sevdikleri için bu varlıkları alırlar.

Diğerleriyse dijital varlıkların zaman içinde daha değerli olacağına inanmaktadır, bu yüzden varlıklara şimdiden bir spekülasyon aracı olarak yatırım yapmaktadırlar.

Bazıları da, kripto ve NFT’lerin sadece tüm endüstrilerde devrim yaratmakla kalmayıp, politika alanını ve hatta token ekonomisi yoluyla değer tanımını bile yeniden şekillendirecek yeni bir çağa öncülük edeceklerine inandıklarından dijital varlıkları almaktadırlar.

Ve son olarak, bazı insanlar dijital varlıkları belli bir amaca, sanatçıya veya atlete desteklerini göstermek için kullanırlar.

Dijital varlıklar iyi bir yatırım mıdır?

Kısa vadede bazı kişiler dijital varlıklardan iyi karlar elde etmişlerdir. Hatta bu karların bazıları hayat değiştirecek miktarlara ulaşmıştır.

Ancak uzun vadeli yatırım açısından özellikle fiyatlarının spekülasyona bağlı olması halinde dijital varlıkların iyi bir yatırım olup olmadıklarını söylemek için henüz çok erkendir.

Teknoloji ilerledikçe ve dijital varlıklar için olan uygulamalar gerçek dünyadaki tüketici ihtiyaçlarına hizmet ettikçe bu konuda daha fazla açıklık ve netlik olacağı kesindir.

Dijital varlıklara yatırım yapmayı düşünüyorsanız, sadece kaybetmeyi göze alacağınız miktarı kullanmanız (veya en azından kısa vadede ihtiyacınız olmayacak parayı), araştırmanızı yapmanız ve mevcut riskleri anlamanız önemlidir.