Monero: Görünmez Ağ

Ortaya çıkışı sonrasında Bitcoin’in ilk gerçek kullanım alanı, büyüyen yasadışı ve regüle edilmeyen hizmetler çöplüğü dark web’den çıkmıştır. Bitcoin’in çevrimiçi suç aktiviteler için takip edilemez bir aracı olarak kullanımı popülerdi, ancak her ne kadar blok zinciri herhangi bir kişisel bilgi kaydetmese de Bitcoin takip edilebilmekteydi.

Blok zinciri teknolojisinin daha da yaygınlaşmasıyla güvenlik firmaları kripto paraları takip etmek için daha gelişmiş yollar kullanmaya başladı. Bitcoin’in değiştirilemez doğası, her işleme dahil olan adreslerin kalıcı olarak blok zinciri kaydedilmesi anlamına gelmektedir ve her ne kadar mikserler bazen analistlere engel oluşturabilseler de, takipçiler gitgide daha bilinçli hale gelmektedir.

Gizlilik, kripto para alanında karmaşık bir başlıktır. Bir diğer yandan, Bitcoin, kurulu merkezi finansal sistemin yerine geçmek ve sansürlenemeyen, güven gerektirmeyen işlemleri etkinleştirerek gücü insanların eline geri vermek için yaratılmıştır. Ancak mevcut finansal sistem piyasa anomalilerini ve kriminal aktiviteleri çok daha iyi ortaya koymaktadır.

Regülasyonlar, hala blok zincirdeki yeniliklerin fersah fersah arkasındadır ve bu boşluk bolca belirsizliğe neden olmuş ve endüstrideki gelişimi aksatmıştır. Ancak, kanunlar dark web’teki Bitcoin işlemlerini takip etmeyi başarmışlardır.

Monero Nedir?

Açık-kaynak yazılımın güzelliği, herhangi bir kişinin geliştirmeye katılabilmesi, bugların düzeltilmesine yardım edebilmesi ve hatta kod tabanını çatallandırabilmesidir. 2014’te Bytecoin projesi, Bitcoin ve Monero’nun (uluslararası yardımcı dilde ‘coin’ anlamına gelen Esperanto) birleşimi olan BitMonero’yu yaratmak üzere çatallanmıştır. Her ne kadar BitMonero beklediği karşılığı almasa da kısa süre sonra topluluk tarafından sahiplenilmiş ve bugün bildiğimiz ve sevdiğimiz Monero’ya geliştirilmiştir.

CryptoNote tabanlı açık-kaynak protokol, gizli genel ledger kullanmaktadır. Böylelikle dışarıdan takipçilerin işlemin kaynağı, destinasyonu veya miktarı hakkında daha fazla bilgi öğrenmelerine izin vermeden herhangi bir katılımcının işlem gönderme, alma veya yayınlamasına olanak vermektedir. Her ne kadar CipherTrace gibi güvenlik firmaları Monero’nun gizlilik artırıcı özelliklerini güncellemeler ve daha yeni uygulamalarla çözmenin yeni yollarını bulsa da XMR (Monero coin), iyi bir amaç için piyasada gizlilik açısından en iyi coin olarak kalmayı başarmıştır.

Görünmez Ağ

Monero’nun Anonimliği

2014’te faaliyete geçen Monero, kullanıcı gizliliği konsepti etrafında çalışır. Genel olarak blok zincirleri umumi şekilde işlem verilerini saklarlar, ancak Monero’nun blok zinciri daha az şeffaf olacak şekilde tasarlanmıştır. Katılımcı adreslerinin gizlenmesiyle işlemler, ağdaki herhangi biri tarafından harici gözlemcilere görünmeden gerçekleştirilebilmektedir.

Monero’nun Madencilik Süreci

Anonimliğinin yanında Monero’nun madencilik süreci de görece eşitlikçidir. Çoğu projenin aksine Monero geliştiricileri kendilerine herhangi bir arz stake etmemişler, platformu geliştirmek için topluluk üyelerine ve diğer ağ katılımcılarına yatırım yapmışlardır.

Gizlilik

Ocak 2020 ve 2021 arasında Monero’nun piyasa değeri 1.14 milyar $’dan 2.8 milyar $’a çıkarak neredeyse %140 büyümüştür. Monero, ring imzalar, gizli adresler ve diğer gizlilik odaklı özelliklerin kombinasyonunu kullanarak göndericilerin işlemin gönderildiği adresi veya alınan işlemleri belirsizleştirmelerine olanak vermektedir.

Ring imzalar, hangi grup üyelerinin işlemi imzaladıklarını iletir, ancak işlemde geçen tam adresleri gizler. Bu imzalar, gönderenin adresi ve ring’teki diğer genel anahtarların bir kombinasyonunu kullanarak, kimin yaptığının çözülmesini elverişsiz hale getirir.

Gizli adresler, alıcı adına rastgele yaratılan tek kullanımlık adresleri kullanarak ilave gizlilik sunmaktadır. Bu, işlemin destinasyonunu gizler ve tokenları alan kişinin kimliğini saklar.

İlave olarak RingCT veya Ring Confidential Transactions, gönderilen veya alınan miktarın gizlenmesini sağlar. Bu özellik 2017’de eklenmiş ve Monero’da gerçekleştirilen tüm işlemler için zorunlu hale getirilmiştir. Her ne kadar kripto paralar kriminal aktivitelerde gitgide daha az kullanılsa da, Monero’nun temel odak noktası olan gizliliğe bağlılığı onu blok zinciri alanında rekabet ettiği tüm gizlilik tokenlarının üstüne taşımaktadır.

Monero’nun 2016’daki şiddetli büyümesine temelde darknet piyasalardaki kullanımı sebep olmuştur ve küresel finansal regülasyonlara uyumlu hale gelmek için çeşitli borsaların listelerinden çıkarılmıştır. Haziran 2019’da Financial Action Task Force (FATF), kripto para borsalarının, platformlarında gerçekleşen tüm işlemlerde KYC bilgisi sunmalarını gerektiren “Travel Rule’u (Seyahat Kuralı) yayınlamıştır.

Monero temel olarak bu bilgiyi saklamak üzere kurulduğundan, borsalar coini listeden çıkarmaya zorlanmışlardır. Ancak gizlilik-odaklı kripto paraları desteklemek ve düzenleyici gerekliliklere uymak birbirini dışlayan iki şey değildir ve Bittrex gibi borsalar bile açıklanmayan nedenlerle tokenı listeden çıkarmışlardır. Gizililik coinlerinin avantajları, risklerine kıyasla önemli derecede daha fazladır ve mevcut anti-para aklama eforları ve regülasyonları, bu riskleri yeterince kapsamaktadır.

Yıllar içerisinde Monero çoğunlukla bir işlemdeki iki adres arasındaki bağlantıyı kırmak isteyen ve diğer kripto paraları hodl eden kişiler tarafından kullanılmıştır. Dash ve Zcash gibi diğer gizlilik coinleri yıllar içerisinde düzenleyici gerekliliklere boyun eğerek önemli oranda daha az anonim hale gelmiş olsalar da, Monero’ya dokunulamamıştır ve bu gizliliği devam etmesi halinde ileriki yıllarda çok daha fazla kullanılabilecektir.

Anonimliğin Bedeli

Muhtemelen varlıklarınızın güvenliğini tehdit eden en tehlikeli şey hiçbir programlama ve konsensüsün koruma sağlayamayacağı bir şeydir. Akıllı yatırımcılar portföylerinden bahsetmezler ve kötü şöhretli ‘5$ Wrench Saldırısı’nı önlemek için dillerini tutmaları gerekir. Monero sahipleri gizliliğin taraftarlarıdır ve her ne kadar ağ çoğu durumda varlıklarınızı korumak için yeteri kadar güvenli olsa da, portföyünüz hakkındaki bilgileri kendinize saklamanız en iyisi olacaktır.

Gizlilik Monero’nun hızlı gelişimini iten şeydir, ancak aynı zamanda birkaç zorluğa da neden olmaktadır. Bunlardan biri gizlilik ve takip edilemezlik özelliğinin onu darknet pazarlarında işlem yapmak için ideal para birimi haline getirmiş olmasıdır. Bu, uzun vadede ulusal ekonomileri bile etkileyebilecek düzenlenmemiş bir iş türünü teşvik etmektedir. Bitcoin’in pratikte ne kadar izlenebilir olduğu ve özellikle kripto alanındaki diğer gizlilik sunan projeler düşünüldüğünde Monero’nun varlığı, darknet pazarlarının hayatta kalması için yeterli bir teşvik niteliğindedir.

CNBC haberine göre hackerlar Monero kazmak ve Kuzey Kore’ye göndermek üzere bilgisayarları bozan kötü niyetli bir yazılım yaratmışlardır. Böylelikle dünyanın tamamıyla savaşta olan bir ülkeye fon sağlamışlardır. Bu, endişeye neden olabilecek bir şeydir, Monero’nun hukuki yaptırımları ne kadar kolay ekarte ettiği düşünüldüğünde XMR (Monero coin), devletsel kontrolün dışında kalmaktadır.

2017’deki küresel WannaCry fidye yazılım saldırısında elde edilenler hızlıca Monero’ya dönüştürüldü. Yılın devamında WannaCry’ın kodunu da sızdıran grup aynı zamanda XMR (Monero coin) ödemeleri kabul etmeye başladı. 2018’in ilk yarısında Monero, kripto para talep eden fidye yazılım saldırılarının %44’ünde kullanılmaktaydı.

Monero, kriminal çevrelerdeki kullanımından dolayı bolca kötü şöhret edinmektedir, ancak topluluk aslında kötü niyetli kullanıcılardan çok, endişeli vatandaşlardan oluşmaktadır. Ve her ne kadar XMR (Monero coin) takibi neredeyse imkansıza yakın olsa da, her zaman için kendini suça elverişli bırakmamaktadır.

2018’de Coincheck’ten 530 milyon $’ın üzerinde NEM token çalınmıştı, ancak Bloomberg analistleri, borsalar hırsızlıkla bağlantılı NEM adreslerini blokladıklarından, saldırganların Monero’yu kullanarak parayı aklamada zorlanacaklarını belirttiler. XMR (Monero coin) aynı zamanda, düşük-gelirli sanıkların kefaletini karşılamak için Monero kazan Bail Bloc mobil uygulaması gibi bazı muhteşem sistemler yaratmak için de kullanılmıştır.

Dash ve Zcash gibi diğer gizlilik coinlerinin aksine Monero, varsayılan olarak gizliliği uygular. Monero farklı tamamlayıcı teknolojileri kullanarak hem anonimlik hem de değiştirilebilirlik elde etmektedir. Monero’nun RingCT özelliği, belli bir işlem için birden çok potansiyel gönderen olabileceğini göstererek işlemleri takip edilemez hale getirmektedir.

Bir adrese birden çok işlemin gönderildiğini kanıtlamayı imkansız hale getiren şey tek-kullanımlık gizli adreslerdir. Dual-Key Stealth Address Protokolünü kullanarak gönderici tarafından yaratılan gizli adresler alıcı adına iki bilgi parçası kullanmaktadır. Bunlardan ilki Elliptic Curve Diffie-Hellman (ECDH) anahtar sözleşmesinden alınan paylaşılan anahtar ve ikincisi planlanan işlem için aktif olarak blok zinciri tarayan alıcının genel anahtarıdır.

Kasım 2018’de Monero, RingCT’nin aralık ispatında kullanılan ring imzalarının yerine geçmesi için interaktif olmayan zero-knowledge proof (NIZKP) protokolünü uygulamaya geçirdi. Bu “kurşun geçirmezler” işlemlerin boyutunu önemli derecede düşürerek, çok daha hızlı onayları ve daha düşük işlem ücretleri sağladı.

Ekim 2020’de Monero, son ring inşası olan CLSAG’ı (Concise Linkable Ring Signatures and Forgery Against Adversarial Keys) tanıtan ağ yükseltmesini gerçekleştirmiştir. Fazlaca eleştiri almasına rağmen yükseltme, işlem boyutlarını daha da düşürerek, ağın hızını ve XMR’nin (Monero coin) takip edilemezliğini geliştirmiştir. Analistler ve ağ güvenliği uzmanları özel kripto paraları takip etmek için yeni yollar bulmaya devam etseler de, Monero bu yollardan kurtulmaya devam etmektedir.

Monero’daki Gizlilik Paranoyası

Monero, para aklama özelliklerini ve gizliliği etkinleştirilmiş kripto paraların kriminal aktivitelerde kullanım yeteneklerini hedefleyen dünya çapındaki finansal düzenleyicilerin dikkatini çekmiştir. Her ne kadar gerçekten merkeziyetsiz bir sistemi, özellikle de kendini çok iyi saklayabiliyorsa durdurmak imkansız olsa da Avustralya ve Güney Kore gibi çeşitli ülkelerdeki borsalar, düzenleyici baskı nedeniyle XMR (Monero coin) dahil olmak üzere gizlilik coinlerini tamamen listelerinden çıkarmışlardır.

Monero pratikte tam anonimlik sunmaktadır. 2020’nin başlarında Europol analisti Jerek Jakubcek, XMR’nin (Monero coin) onion ağı kullanılarak gönderildiğinde hiçbir şekilde takip edilemez olduğunu belirtmiştir. Her ne kadar piyasada başka gizlilik coinleri olsa da, Monero düzenleyicilerin endişe ettiği tek coin gibi görünmektedir.

Güvenlik firması CipherTrace, Ağustos 2020’de dünyanın ilk Monero izleme aracını tasarladıklarını duyurmuştur. Söylenilenlere göre sistemi Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Güvenlik Bakanlığı’yla işbirliği içinde geliştirmişlerdir. Bu, Monero topluluğu içinde aracın nasıl çalıştığına dair çok tartışmaya neden olmuştur.

CipherTrace, patentlerinin gelecekteki ‘entity transaction clustering’ uygulamasına temel oluşturacağını ve kriminal aktiviteyi daha da fazla araştırmasına yardımcı olmak için borsa özellikleri ve cüzdan tespit araçları içerebileceğini iddia etmiştir. Aynı zamanda çalınmış Monero’yu takip için görsel araçlar, üçüncü-taraf düğümleriyle gönderilen işlemler hakkında bilgi ve daha fazlasını sunabileceğini de belirtmişlerdir.

Araç hakkında online gerçekleştirilen bir tartışma sırasında Monero Research Lab araştırmacısı Sarang Noether CipherTrace’in Monero token takibi hakkındaki iddiaların arkasındaki matematiği sorgulamış ve sunulan metriklerin subjektif olduğunu belirtmiştir. Kısa süre sonrasında Monero geliştirme ekibi, CipherTrace’in aracını kullanılamaz hale getirecek yeni bir algoritma olan Triptych’in geliştirildiğini duyurmuştur.

Sonuç

Sunulan Triptych algoritmasının devam eden geliştirmesiyle Monero, en yakın dört rakibi olan Dash, Zcash, DigiByte ve Verge’ün toplamından büyük piyasa değeriyle blok zinciri alanındaki gizlilik sektörünü domine etmektedir. Her ne kadar birçok gizlilik coini amacından sapmış olsa da, Monero, orijinal ve cesur vizyonuyla ileriye doğru yürümeye devam etmiştir.

Düzenleyiciler ve finansal denetçiler, Monero’yu tetikte bekliyorlar ve anonimlik ile regülasyon arasındaki bu ihtilaf, gelecek aylarda ve yıllarda yeni boyutlara ulaşabilir. Gizliliğe doğrudan odakli topluluğu ve kendini amacına adamış ekibiyle, özel ödemelerin geleceği oldukça şeffaf gözükmektedir.