Piyasa manipülasyonu kripto işlemlerine özgü bir durum değildir ancak finans alanındaki görece “yeniliği” ve dünya genelinde farklı şekillerde düzenlenmesi nedeniyle kripto üzerinde özel bir ilgi bulunmaktadır.. Bu konu hakkında bilgi edinmek, yatırımcıların ve traderların ilgili riskleri tanımalarına ve bunları daha etkili bir şekilde yönetmelerine yardımcı olabilir.
Piyasa Manipülasyonu Nedir?
Kriptoda piyasa manipülasyonu, herhangi bir piyasadaki bir varlığın manipülasyonuna çok benzer. Kişisel kazanç için bir varlığın fiyatını yapay olarak etkileyen kasıtlı bir eylem olarak tanımlanabilir.
Manipülasyon, manipülatörün hedeflerine bağlı olarak bir kripto fiyatının yükselmesine veya düşmesine neden olabilir. Manipülatör daha fazla satın almak istiyorsa, fiyat düşüşü yaratmayı hedefleyecektir. Ellerinde halihazırda büyük miktarda varlık bulunduruyorlarsa, fiyat artışı yaratmayı hedefleyeceklerdir. Borsalar da sahte emirler ekleyerek veya emirleri hariç tutarak piyasa manipülasyonuna katılabilir.
Piyasa Manipülasyon Türleri
Çoğu yasadışı olan birçok manipülasyon türü vardır. İşte en yaygın olanlardan bazıları:
Pump & Dump
Pump & Dump, halihazırda bir kripto para biriminde pozisyonu olan bir yatırımcının, pozisyonunu satabilmek için fiyatın yükselmesini sağlamaya çalışmasıdır. Bunu yapmanın bir yolu, mevcut kripto varlığından büyük miktarda satın almaktır, bu da sahte talep yaratabilir ve diğer traderları satın almaya çekebilir. Diğer bir yöntem ise, etkili bir kişi ya da grubun, yatırımcıları bir kripto para biriminin gerçekte olduğundan daha değerli olduğuna ikna etmek için yanlış bilgi aktararak fiyatı şişirmesidir. Her iki senaryoda da, fiyat yükseldiğinde manipülatör pozisyonunu daha yüksek fiyattan satabilir. Bu, çoğu kişinin yargılandığı kripto para piyasası manipülasyonu biçimidir.
Wash Trading
Wash trading, daha aktif bir piyasa yanılsaması yaratmak için belirli bir kripto para birimi için çok sayıda alım ve satım emri vermek anlamına gelir. Bu, aksi takdirde fazla ilgi görmeyecek belirli bir kripto için yeni yatırımcıları piyasaya çekebilir. Bu tür bir piyasa manipülasyonu, halihazırda aktif bir piyasada zor olacağından, genellikle daha az alım satım faaliyeti olan kripto para birimleri veya borsalar için ayrılmıştır.
Çapraz İşlem
Çapraz İşlem, bir işlem gerçekleştiğinde ancak piyasada yayınlanmadığında gerçekleşir, böylece işlemin değerinin kriptonun satış fiyatını etkilemesini önler. Kripto para biriminde bu durum yalnızca borsanın kendisinin çapraz işlemlere izin vermesi ya da piyasayı manipüle etmek için gizli anlaşma yapması halinde gerçekleşebilir.
Layering & Spoofing (Yanıltıcı Hamleler)
Layering ve Spoofing, bir yatırımcının aslında kapatmak istemediği sahte alım veya satım emirleri vermesidir. Bu tür bir piyasa manipülasyonu, ilgili kripto paranın arz ve talebine ilişkin bir yanılsama yaratır. Manipülatörün amacı, diğer traderları bu sahte verilere göre hareket etmeleri ve hedeflenen varlığı almaları ya da satmaları için etkilemektir. Fiyat manipülatörün istediği fiyata doğru hareket ettiğinde, sahte emirlerini iptal ederler.
Balina Hareketleri
Balina Hareketleri, kriptoda bir tür piyasa manipülasyonu olarak kabul edilir. Bir kripto balinası, belirli bir kripto para biriminden o kadar büyük miktarda bulunduran bir kişidir ki, işlem yaptıklarında bağımsız olarak piyasada büyük değişimlere neden olurlar. Ancak, balina hareketleri yalnızca balina kendi çıkarları için fiyatı değiştirmek amacıyla bir işlem yaparsa piyasa manipülasyonu olarak kabul edilir.
Kripto Piyasası Manipülasyonu Ne Zaman Gerçekleşti?
Piyasa manipülasyonunu tespit etmek ve kanıtlamak zordur. Açıkça gerçekleştiğinde bile, yetkililer her zaman kimin sorumlu olduğunu belirleyemez. Bununla birlikte, Amerika Birleşik Devletleri Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) gerçekten de bireyleri birçok kez kripto piyasası manipülasyonu için suçladı. Örneğin, 11 Haziran 2021’de, şu anda feshedilmiş olan Apis Tokens’in arkasındaki bir kişi dolandırıcılıkla suçlandı. Söz konusu kişi, projeyi destekleyen şirketin bir yapay zeka şirketini satın almaya hazırlandığını hileli bir şekilde iddia etmişti. Bu durum projenin değerini artırarak şahsın pozisyonunu gerçek değerinden daha yüksek bir fiyata satmasına olanak sağlamıştır: klasik bir Pump & Dump planı.
Pump & Dump genellikle nüfuzlu kişilere atfedilse de, normal tüccar grupları piyasayı etkilemek için bir araya geldiğinde de gerçekleşebilir. Bu gruplardan bazıları, örneğin aşağıdaki resimdeki gibi, piyasayı manipüle etmek için özel olarak oluşturulmuştur.
Bir Pump ve Dump grubunun iletişimi ve bunu izleyen piyasa faaliyeti (Kaynak: Springer)
Bu Roketleyen pump Telegram grubu, bir Pump & Dump için hazırlandıklarını üyelerine erken haber verdi. Grup yöneticileri YOYOW (YOYO) coini hedef almaya karar verdi, ancak bu bilgiyi yayınlamak için son dakikaya kadar bekledi. Bu, yalnızca grup üyelerinin plana yeterince hızlı tepki verebilmesi için bir miktar ayrıcalık sağlamak içindir. Bilgiyi ikinci elden alabilecek grup dışındaki herhangi bir traderın, kripto para fiyatındaki yıkılış gerçekleşmeden önce onu satın alabilmek için daha az zamanı olacaktır. Yukarıdaki sağdaki grafik, Pump & Dump’ın ne kadar hızlı gerçekleştiğini göstermektedir; fiyatın yükselmesi ve düşmesi 17:00 ile 18:00 arasında gerçekleşmiştir. Bu, şemaya katılan traderların, kripto para kendini gerçek piyasa değerine göre düzeltmeden önce pozisyonlarını mümkün olan en yüksek fiyattan boşaltmalarına izin verdi.
Bir başka piyasa manipülasyonu iddiası da 17 Mayıs 2019 tarihinde Bitcoin (BTC) için gerçekleşti. Bir trader, Emir Defterine piyasa fiyatının yaklaşık %6 altında büyük bir satış emri verdi. Diğer işlemlerin daha düşük fiyatlardan satın almak için Limit Emirleri olduğundan, bu emirler dolmaya başladı ve bu da borsadaki satış fiyatını düşürdü. Satış fiyatı düştükçe, bir fiyata ulaşıldığında bir pozisyonu satmak üzere ayarlanmış diğer Limit Emirleri tetiklemeye başladı. Bu durum, Limit Emirleri ve aktif işlemlerin fiyatı, satışı tetikleyen işlemin fiyatının çok altına çekmesiyle zincirleme bir reaksiyona neden oldu. Bu ilk işlemi kim yaptıysa, sattıklarını orijinal satışlarına eşit ya da daha düşük bir fiyattan geri alabilecek ve piyasa kendini düzelttiğinde karla satabilecekti.
Kripto Piyasasında Manipülasyon Nasıl Önlenir?
Kripto para birimi yaygın olarak benimsenmeye doğru ilerlerken, birçok kurumsal aktör ilgili teknolojileri geliştirerek sektöre daha fazla meşruiyet kazandırmaktadır. Örneğin Nasdaq, kriptoda piyasa manipülasyonunu ele almak için kullanılabilecek üç çözüm sundu:
- Nasdaq Market Surveillance (Piyasa Gözetimi) (SMARTS), herhangi bir piyasa suistimalini tespit ve analiz etmek ve inceleme için işlem faaliyetini görselleştirmek üzere tasarlanmıştır. Birincil amacı, verileri araştırmacıların potansiyel kötüye kullanımı belirlemelerine yardımcı olacak basit bir anlık görüntüde birleştirmektir.
- Nasdaq Marketplace Services Platform (Pazaryeri Platformu), borsaların bulutta çalışmasını sağlayan bulut tabanlı bir hizmet sunar. Nasdaq’ın kendi Finansal Çerçevesi kullanılarak oluşturulan platform, operasyonları kolaylaştırmayı ve borsaları tek bir güvenilir kaynak altında birleştirmeyi amaçlamaktadır.
- Digital Assets Suite, dijital varlıkları hedefleyen kriptoya özel bir çözümdür. Herhangi bir dijital varlığın tüm yaşam döngüsünü kolaylaştıran kurumsal bir blok zinciri platformu kullanılarak oluşturulmuştur. Bu çözüm, gözetim sağlamak için Nasdaq SMARTS çözümü ile de entegre edilebilir.
Bunlar, finans kurumları tarafından sunulan birçok çözümden sadece birkaçıdır ve kripto benimsenmesi arttıkça daha pek çoğu geliştirilmektedir.
İşlemler Piyasa Manipülasyonunu Önlemek İçin Ne Yapılabilir?
HOLDERS – Kripto paranızı hold edin
Herhangi bir varlıkta ve herhangi bir piyasada alım satım yapmanın her zaman riskleri vardır. Yapılacak en iyi şey, yatırımlarınızı her zaman anlamak ve riskinizi azaltmak için stratejiler kullanmaktır. Piyasa manipülasyonu çoğunlukla kısa vadeli traderları etkiler. HODL yapmayı planlıyorsanız, piyasa manipülasyonlarının pozisyonunuzu etkileme gücü daha azdır, çünkü etkileri piyasa kendini düzeltmeden önce hızlı bir şekilde gerçekleşir.
Kısa Vadeli Yatırımcılar long/short pozisyonlar arasındaki oranı izleyebilir
Bu, kısa vadeli yatırımcıların pozisyonlarını koruyamayacağı anlamına gelmez. Yaygın piyasa manipülasyonu türlerini tanımayı öğrenerek, bunların yatırımlarınız üzerindeki etkilerini en aza indirebilirsiniz. Potansiyel manipülasyonu tespit etmenin bir yolu, piyasadaki long ve short pozisyonlar arasındaki oranı izlemektir. long pozisyonların short pozisyonlara oranı normalden yüksek olduğunda, bir dump gerçekleşmek üzere olabilir. Bunun tam tersi olduğunda ise bir pump gerçekleşiyor olabilir. Her iki yönde de ani değişiklikler olup olmadığını görmek için farklı zaman dilimlerine bakmalısınız.
Kripto portföyü dengelemesi
Piyasa manipülasyonuyla başa çıkmak için bir başka strateji de tüm varlıklarınızı tek bir kripto para birimine yatırmayarak riskinizi azaltmaktır. Herhangi bir yatırımcının portföyünün sağlıklı bir kripto varlık karışımı içerdiğinden emin olması için kripto portföyü dengelemesi tavsiye edilir. Bu durumda, kripto varlıklarınızdan biri piyasa manipülasyonundan etkilense bile, bu toplam kripto varlıklarınızın yalnızca sınırlı bir kısmı olacaktır.
Güvenilir bir borsa seçin
Son olarak, her zaman iyi bir itibara sahip güvenilir bir borsada işlem yaptığınızdan emin olun. Daha az ticari faaliyeti olan yeni borsalar veya borsalar piyasa manipülasyonuna daha açıktır.
Sonuç
Diğer tüm yatırımlar gibi, kripto para birimlerine yatırım yapmak da risk içerir. Bununla birlikte, kripto para biriminde meydana gelen her türlü piyasa manipülasyonu, çoğunlukla kriptonun tutarsız bir şekilde düzenlenen yeni bir endüstri olduğu gerçeğine dayanmaktadır. Teknoloji geliştikçe ve traderlar daha bilgili hale geldikçe piyasa manipülasyonu daha zor hale gelecektir. Herhangi bir kripto yatırımcısının yapabileceği en iyi şey, işlem yapmadan önce her zaman herhangi bir kripto varlığı ve borsası hakkında durum tespiti yapmaktır.
Register to get $180 Welcome Bonus!
