THORChain (RUNE) Nedir: Çapraz-Zincir Değişimleri Mümkün Kılınıyor

2019’da faaliyete geçen THORChain, merkeziyetsiz, izin gerektirmeyen likidite protokolüdür. THORChain’in yerel coini RUNE, yaklaşık 234 milyonluk dolaşımdaki arzı ve 2 milyar $’ın hemen üzerindeki piyasa değeriyle token başına 9.32$’dan işlem görmektedir. Sıralamada 50. en değerli kripto paradır.

THORChain’in Amacı Nedir?

THORChain’in geliştiricileri projeye ilk olarak 2018’deki Binance Hackathon’unda başlamışlar ve kısa süre sonra ilk test versiyonlarını faaliyete geçirmişlerdir. Geliştiriciler, merkezi borsalar tarafından kullanılan düşük likiditeye sahip transfer sistemlerini zafiyet olarak görmüşler ve daha iyi bir alternatif yaratmayı hedeflemişlerdir. Her ne kadar ekip, Binance Hackathon’u sona erdikten sonra araştırmalarına devam etmiş olsa da, gerekli olan teknoloji henüz hazır olmamasından projenin geliştirilme süreci gecikmiştir. Nihayetinde proje Temmuz 2019’da Binance DEX borsasında faaliyete geçmiştir. Geliştirme sürecinde IDO yoluyla 1.5 milyon $ toplanmıştır. THORChain’in sınırlı mainneti Ocak 2021’de faaliyete geçerken çoklu-zincir yükseltmesinin 2021’de gerçekleşmesi planlanmıştı. THORChain, merkeziyetsiz borsa (DEX borsası) olduğundan, kullanıcıların fonlarıyla alakalı üçüncü bir tarafa güvenmeleri gerekmemektedir.

THORChain, Cosmos SDK ve Tendermint üzerine kurulmuştur ve Proof of Stake algoritması kullanmaktadır. Bu açıdan Ethereum üzerinde kurulu çoğu DeFi protokolünden ayrılmaktadır. THORChain’in kendi blok zinciri’i yoktur, ancak buna rağmen BNB Zinciri’nin en üstünde yer almaktadır. Bunun temel avantajı, kullanıcıların çeşitli blok zincirlerde kolayca ve anında Bitcoin (BTC) ve Ethereum (ETH) gibi gerçek varlıkların değişimini yapabilmeleridir.

Çoğu merkeziyetsiz borsada blok zincirler birbirinden izoledir. Bu yüzden çapraz değişim(swap) sadece ilave maliyetler içeren wrapped (sarılmış) veya pegged (sabitlenmiş) tokenlar gibi ekstra aşamalarla mümkündür. Genellikle bu metodlar trader’ın varlıklarının denetimi ve güvenliğinin otomatik değişmesine yol açarlar. Esasen THORChain diğer çoğu merkeziyetsiz borsanın karşılaştığı bu önemli soruna çözüm sunmaktadır.

Kullanım tokenı olan RUNE, işlem, takas, ödüllerin ödemesi ve özellikle çapraz-zincir operasyonları gibi ağ operasyonlarının çoğunda kullanılmaktadır. Tüm RUNE tokenları ön-lansmanda mint edilmiştir.

THORChain (RUNE) Ne Yapar?

THORChain, normalde birbirinden izole olan çeşitli blok zincirlere bağlı benzersiz sürekli likidite havuzlarıyla blok zincirler arasındaki bariyerleri kaldırmaktadır. Bu havuzlarda stake edilen varlıklar ve ağın-dahili operasyonları için kullanılan ağın yerel tokenı RUNE bulunmaktadır. Her varlık, RUNE ile ayrı bir havuzda stake edilir. Örnek olarak Bitcoin ve RUNE, Ethereum ve RUNE ve Litecoin (LTC) ve RUNE içeren havuzlar bulunmaktadır. Bitcoin ve Ethereum gibi yerel kripto paralar değişim (swap) yapıldığında, teknik olarak birbirleriyle eşlendirilmezler. Esasen eş zamanlı olarak iki ayrı işlem gerçekleşir. Kullanıcılar Bitcoin/Ethereum işlemi yaparlarken aslında iki aşamalı bir süreci takip etmektedir. Öncelikle RUNE almak için Bitcoin satarlar, sonrasında Ethereum almak için RUNE harcarlar. Bu süreç, ağdaki likidite havuzlarında aşırı arzı önlemek içindir.

THORChain ağına katılmanın üç ana yolu bulunmaktadır. İlk olarak kullanıcılar varlıklarla değişim (swap) yapar ve bu hizmet için şeffaf, slip-tabanlı bir ücret öderler. Ücret, harici hizmetlerdeki gaz ücretleri nedeniyle alınmaktadır ve değişimlerin hızlı yerine getirilmesini sağlar. Kullanıcılar değişimin ne kadar hızlı yerine getirilmesini isterlerse, ücret de o kadar yükselmektedir. Kullanıcı varlıkları özel mahzenlerde tutulmaktadır.

İkinci olarak, likidite sağlayıcıları THORChain ağında önemli bir role sahiptirler. RUNE olan havuzlara varlık stake ederek çapraz-zincir değişimlerini etkinleştirirler. Sağlayıcılar, havuzdan varlıklarını çekerken RUNE verdikleri hizmet nedeniyle likidite ödülleri kazanırlar. Aldıkları tam miktar havuzlar tarafından yaratılan ücretlere bağlıdır.

Üçüncü olarak, düğümler (THORNodes), veya düğüm operatörleri ağı güvenlik altına almak özelliğine sahiptirler. Aynı zamanda mahzen yaratmakta ve blok zincirde bloklar üreterek gelen ve giden işlemleri onaylamaktadırlar. Düğüm operatörü olabilmek için ağı güvenlik altına almanın yollarından biri olan 1.000.000 RUNE (bu yazının yazıldığı esnada yaklaşık 100,000$) bağlanmalıdır. Her üç günde bir eski düğümler sistemden kaldırılır ve yenileriyle değiştirilir. Düğüm operatörlerinin durumlarını tekrar aktive etmek için yazılımlarını en son versiyona güncellemeleri gerekmektedir. Bu, sistemi her zaman için güncellenmiş tutmanın efektif yoludur. Tıpkı likidite sağlayıcıları gibi düğüm operatörleri de hizmetleri için RUNE ile ödüllendirilirler. Düğüm onaylayıcıları kötü niyetli bir davranış gerçekleştirmeleri halinde ağ, bağlanmış tokenlarını keserek bu bireyleri cezalandıracak şekilde donanımlıdır. Bu da kötü niyetli hareketlerin olma olasığını azaltmaktadır.

Optimal güvenlik seviyesi için ağdaki RUNE’un %67’si bağlanırken, %33’ü likidite havuzlarında stake edilmelidir. Havuzlarda çok fazla stake edilen RUNE olması halinde, ağ operatörlerinin ödülleri artmaktadır ve likidite sağlayıcılarının ödülleri azalmaktadır. Düğümlere bağlanan RUNE miktarı önerilen %67’lik yüzdeyi geçmesi halinde, ödül dağılımı tersi biçimde gerçekleşmektedir. Bu ideal dengeye Incentive Pendulum denmektedir. Yüksek güvenlik seviyesine katkıda bulunan bir diğer özellik, düğümlerin sözleşmeleri anonim olarak imzalamasını etkinleştiren Threshold Signature Scheme (TSS)’dir.

THORChain’in (RUNE) Arkasında Kim Var?

THORChain projesinin katılımcılarının büyük çoğunluğu anonim kalmışlardır. Ekip, bir merkeziyetsiz borsa olarak anonimliğin, ağın başarısında önemli rol oynadığına inanmaktadır. LinkedIn’de sadece 10 çalışan ve ICOBench’te ise 12 ekip üyesiyle altı ilave danışman listelenmiştir.

ThorChain’in resmi Twitter sayfasında atılan bir tweet’e göre “THORChain’in CEO’su, kurucusu veya yöneticisi yoktur.” İlave olarak internet sitelerinde “projenin merkeziyetsizleşme kabiliyetini ortadan kaldıran herhangi bir müdür, kişilik ve kurucu” olmadığı ve “şeffaflığın diğer yanlarında da gösterildiği (hazine, kod, araştırma)” belirtilmiştir. Örnek vermek gerekirse ekip aynı zamanda topluluğuna proje gelişimini gösteren şeffaf haftalık güncellemeler sunmaktadır.

Dahası, kendi kendine organize olmuş bir geliştiriciler ve oylayıcılar ekibinin birlikte çalıştığı Github’da aktif bir geliştirici grubu bulunmaktadır. Ağı mümkün olduğunca merkeziyetsiz tutmak üzere devlet kararlarını minimum seviyede yerine getirmeye ve piyasayı iten ana gücün stake edilmiş anapara yapmaya çalışmaktadırlar. Örnek olarak yeni varlıklar hızla borsada listelenerek bir çok devletsel ağ kararları uygulanamaz hale getirilmektedir.

RUNE Fiyat Geçmişi

THORChain (RUNE), ilk olarak 24 Temmuz, 2019’da CoinMarketCap’te 0.0154$’dan ortaya çıkan görece yeni bir projedir. Fiyat, 2019 yılı boyunca sürekli olarak yükselmeye devam etmiş ve 9 Kasım 2019’da başlangıç fiyatını ikiye katlamıştır. Yükseliş trendi yavaş da olsa 2020’de de devam etmiştir. RUNE, Mayıs 2020’de sivri uç şekli gerçekleştirmiş ve Ağustos 2020’de 1.11$’a ulaşmış ve sonrasında 0.30$ civarına düşmüştür. Aralık 2020’de RUNE 1.15$’lık fiyata ulaşmıştır.

RUNE, ilk ana fiyat hareketinin THORChain’in mainneti’nin faaliyete geçtiği tarih olan Ocak 2021’de görmüş ve genel boğa piyasasına ortamına ayak uydurmuştur. O zamandan sonra RUNE’un fiyatı yükseliş trendine geçmiş ve 19 Mayıs, 2021’de tüm zamanların en yüksek değeri olan 21.26$’a ulaşmıştır. 14$ ve 13$’lık iki küçük sivri ucun takibinde sadece üç gün içinde 8$’ın altına düşmüştür. Bu yazının yazıldığı esnada fiyat, token başına 9$ civarında dolaşmaktadır.

1. Örnek: 2019-2021 RUNE Fiyat Geçmişi (Kaynak: CoinMarketCap)

THORChain (RUNE) için Gelecek Nasıl Görünmektedir?

Crypto Coin Society, Walletinvestor ve diğer kaynaklara göre THORChain ve yerel tokenı RUNE’ın önünde kısa ve uzun vadede parlak bir gelecek bulunmaktadır. Endüstride benzersiz olan sürekli likidite havuzlarıyla THORChain, devrimsel bir görev olan merkeziyetsiz borsalarda kolay ve güvenli çapraz-zincir değişimlerini mümkün kılmayı gerçekleştirmeye çalışan ilk birkaç projeden biridir. Uzmanlar gelecek beş yıl içerisinde ağa daha fazla özelliğin ve güncellemenin eklenmesi ve artan sayıda benzer projelerin ortaya çıkmasıyla, projenin daha da büyümesini beklemektedirler. Walletinvestor’a göre RUNE fiyatının bir yıl içinde %249 artması ve 2026 itibariyle 130$’ın hemen altına ulaşması beklenmektedir. Bu yüzden en belirgin fiyat hareketleri henüz gerçekleşmemiştir. RUNE’un tek olumsuz yanı anonimliği gibi görünmektedir. Bu, bazı kripto topluluğu üyelerinin projeye yatırım yapma aşamasında tereddütte kalmalarına neden olmaktadır.

2. Örnek: 2021-2022 RUNE Fiyat Tahmini (Kaynak: Walletinvestor)

Sonuç

THORChain (RUNE), blok zincirler arasında herhangi bir varlık değişimi için ümit vaad eden bir çözüm sunmaktadır. Böylelikle ağ, bu devrimsel özellikten yoksun olan ve hala birbirinden izole olan diğer merkeziyetsiz borsalara karşı bir adım öne çıkmaktadır. THORChain (RUNE), 2021’in başlarında önemli miktarda takip edilmeye yeni başlamış oldukça yeni faaliyete geçmiş bir projedir. Bunun öncelikli nedenleri sınırlı mannetinin faaliyete geçişi ve genel boğa piyasası ortamıydı. Gelecek olan yeni güncellemeler ve özelliklerle fiyatın gelecek yıllarda da yükselmeye devam etmesi beklenmektedir ve proje ve yatırımcılarının önünde parlak bir gelecek gözükmektedir. Her ne kadar THORChain ekibi hakkında bilgi eksikliği bazı yatırımcıları tereddüte düşürse de, ekibin anonimliği ağın tamamen merkeziyetsiz, izin ve güven gerektirmeyen bir borsa olma amacını korumaktadır. İlave olarak ekip, şeffaflıklarını ve güvenilirliklerini perçinleyecek şekilde topluluklarına düzenli güncellemeler sunmaktadır. Tüm bunlar düşünüldüğünde THORChain’in avantajları, olası dezavantajlarından daha ağır basmaktadır.