Sabitlenmiş (Pegged) ve Sabitliğini Kaybetmiş (Depegged) Kripto Para Birimleri

Para Birimlerinde Sabit Kur Ne Anlama Gelir?

Para birimi sabitlemesi, bir para biriminin döviz kurunun başka bir para birimi veya varlık sepetiyle aynı olacak şekilde sabitlenmesini ifade eder. Hong Kong Doları’nın (HKD) ABD Doları (USD) ile ortalama 7/8:1 oranında sabitlenmesi buna iyi bir örnektir.

Esasen bu, iki para birimi arasındaki döviz kurunun aynı kalması ve mali otoritelerinin bu düzenlemenin yürürlükte kalmasını sağlamak için politikaları düzenlemesi anlamına gelir.

Sabitleme Kriptoda Ne Anlama Geliyor?

Kripto paralarda sabitleme, dayanak varlığın değerini genellikle 1:1 oranında harici bir varlığa sabitlemeyi ifade eder. Sabitlenmiş varlığın, diğer varlığın veya para biriminin fiyat hareketlerini kopyalaması için yapılır. Örneğin, hem USDC hem de USDT ABD dolarına sabitlenmiştir, yani her iki sabit coinin 1 birimi 1 ABD doları ile dönüştürülebilir.

Farklı bir örnek olaraksa, 400 onsluk Londra Gold Delivery’nin (altın külçesi) bir troy onsuna sabitlenmiş olan PAX Gold kripto para birimini verebiliriz.

Kripto Paralar Nasıl Sabitlenir ?

Sabit coinin türüne bağlı olarak, bir dijital para birimi aşağıdaki yöntemlerden biri kullanılarak sabitlenebilir:

Rezerv Bulundurarak

Bu sabitleme yöntemini kullanan sabit coinler, değerleri merkezi olarak yönetilen bir kasada güvence altına alındığı için «merkezi sabit coinler» olarak bilinir.

Örneğin, USDC’nin arkasındaki kuruluş olan Circle’ın, satılan her USDC tokenı için kasasında 1 ABD doları tutması gerekmektedir. Bir para birimi veya varlıkla desteklenmiş bir sabit coin, itibari para destekli veya varlık destekli bir sabit coin olarak adlandırılır.

Algoritmalar Kullanarak

Bu sabit coinler herhangi bir varlıkla desteklenmemektedir; bunun yerine, akıllı sözleşme kodu kullanılarak kontrol edilirler, talebi ve arzı algoritmik olarak yöneterek kuru sabit tutarlar. Terra’nın UST’si, piyasadaki birçok popüler algoritmik sabit coinden biriydi ve nihayetinde çöktü.

Tam Sabitleme ve Hafif Sabitleme Arasındaki Fark Nedir?

Hem tam sabitleme hem de hafif sabitleme geleneksel olarak itibari döviz kurlarını yönetmek için kullanılır, ancak biraz farklı bir şekilde olsa da sabit coinler üzerinde de uygulanabilir.

Hafif Sabitleme Nedir?

Hafif sabitleme, sabitlenmiş veya rezerv para birimine karşı değerini dengelemek amacıyla bir para birimine uygulanan bir döviz kuru rejimidir. Bu yöntem, sabitlenmiş kripto para biriminin değeri ile sabitlenen kur hedefi arasında bir miktar dalgalanmaya izin verir.

Tam Sabitleme Nedir?

Tam sabitleme yöntemi herhangi bir dalgalanmaya izin vermez ve sabitlenmiş kripto para biriminin değeri her zaman sabitlendiği para birimine veya varlığa eşit kalır.

Kripto para birimlerinde tam veya hafif bir sabitleme mümkün değildir. Bunun nedeni, sabit coinlerin piyasa fiyatında bir miktar gecikmenin kaçınılmaz olduğu açık piyasalarda işlem görmesidir.

Tether, hem tam hem de hafif sabitleme yöntemi kullanan bir kripto para birimi örneğidir. 1 USD’ye tam sabitlenmiştir ve %2 inip çıkmasına izin veren hafif bir sabitlemeye de sahiptir. Herhangi bir aşamada bir sabit coin hafif sabitleme seviyesini aşarsa, coin sahipleri kırmızı alarma geçmelidir, çünkü coinin kur sabitlemesi kaldırılmak üzere olabilir.

Sabitlemenin Kaybedilmesi (Depegging) Ne Anlama Gelir?

Sabitlemenin ortadan kalkması veya kaybedilmesi olarak ifade edebileceğimiz depegging terimi, bir sabit coinin amaçlanan sabit kurdan sapmasını ifade eder. Örneğin, USD’ye sabitlenmiş bir sabit coinin değerinde 1$’ın altına doğru bir düşüş olursa, bu, coinin sabitlemesinin ortadan kalktığı anlamına gelir. Sabitlemenin kaybedilmesi, hem itibari hem de kripto paralarda yaygın bir durumdur. Tayland Bahtı’nın 1997’deki USD’ye sabit kurunun ortadan kalması bu duruma klasik bir örnektir.

Sabitlemenin ortadan kalkması durumunda, söz konusu para biriminin etkinliği ve amaçlanan sabit kuru koruma kabiliyeti sorgulanır. Herhangi bir sabit coinde, özellikle de token arzının ve döviz kurunun bilgisayar koduyla yönetildiği algoritmik sabit coinler söz konusu olduğunda, sabit kurun kaybedilmesi genellikle bir felakete işaret eder.

Bir Coinin Sabitlemesi Neden Aniden Ortadan Kalkar?

Bir coinin sabitlemesinin ani bir şekilde ortadan kalması genellikle aşağıdaki sorunlardan birinden kaynaklanır:

• Uyumsuz Rezervler Mevcutsa: Varlıkla desteklenmiş bir sabit coin için konuşacak olursak, eğer coini piyasaya süren kuruluş temel varlıkla coinleri 1:1 oranında desteklemezse, sabitleme kaybedilecektir. Ancak bunun gerçekleşmesi için piyasaların uyumsuzluğun farkında olması gerekiyor. Tether gibi sabit coin devleri, genellikle bu kendi çıkarlarıyla çeliştiği için kamuya şeffaf bir bilgi akışı sağlamaz.
• Piyasalar Algoritmadan Daha İyi Performans Gösteriyorsa: Akıllı sözleşmeler, bir varlığın döviz kurunu arz ve talep yoluyla ancak bir dereceye kadar güvence altına alabilir. Piyasa algoritmadan daha iyi performans gösterdiğinde veya çok hızlı bir şekilde çöktüğünde, para birimi sabit değerini kaybetmeye başlar ve bu da hızla bir yok oluş sarmalına yol açabilir. Terra UST sabit coininde olan tam da buydu.

Sabitlemenin Ortadan Kalkması Nasıl Önlenir?

Sabit coin kurunda istikrarı sağlamanın iki yaygın yolu vardır:

• Düzenleme: Kripto para birimleri genellikle hükümet karşıtı ve kurum karşıtı olarak görülse de, varlıkların yeterli rezervlerle desteklenmesini sağlamak için sağlam düzenleme ve uyumluluk önlemlerine ihtiyaç vardır. Bu önlemler alınmadığı takdirde, çok basit ve kuralsız bir şekilde kripto para yaratılır.
• Arbitraj: Güçlü arbitraj mekanizmaları, algoritmik sabit coinlerin akıllı sözleşme yönetimine ek olarak bir koruma katmanı eklemesine yardımcı olabilir. Bir sabit coin 1 doların altında işlem gördüğünde, arbitrajcılar coini ucuza satın alabilir, daha sonra 1 dolardan satabilir, böylece kâr elde edebilir ve sabit coin kurunun olması gereken seviyeye dönmesini sağlayabilirler .

Bir Varlığa veya İtibari Paraya Sabitlenmiş Coinler

Sonuç

Değeri başka bir varlık veya itibari parayla sabitlenmiş para birimleri, özellikle daha değişken olanlar olmak üzere kripto para birimleri bağlamında alım satımları ve ödemeleri kolaylaştırmak için önemli bir araçtır. Ucuz, sınır ötesi işlemler gibi avantajlar sunmalarından dolayı Singapur gibi ülkeler bile bu sistemleri araştırıyor.

Günümüzde, kripto sektörü tam anlamıyla bir düzenlemeye sahip değil ve deneme yanılma evresindedir. Bu da demektir ki, bu tür para birimlerinin sabitlemesinin ortadan kalkması daha büyük bir olasılıktır. Yatırımcılar, bu tür olasılıklara karşı korunmak için çeşitlendirilmiş bir sabit coin portföyü oluşturmalıdır.