Ödül Merkezi 
Ethereum Fusaka yükseltmesi, Ethereum’un ölçeklenebilirliğini arttırmak, maliyetleri düşürmek ve özellikle Katman 2 (L2) çözümleri için verimliliğini artırmak üzere 3 Aralık 2025’te yürürlüğe girecek büyük bir ağ güncellemesidir (hard fork). İsmini Fulu yıldızından (konsensüs katmanı) ve Osaka şehrinden (icra katmanı) alan Fusaka, The Merge ve Dencun gibi önceki yükseltmelerin üstüne inşa edilerek, Ethereum’un devasa işlem hacmini merkezsizleşme ve güvenlikten ödün vermeden işleme planını ileri taşır. Bu Phemex rehberi, Fusaka’nın özelliklerini, etkilerini ve kullanıcılar, geliştiriciler ve doğrulayıcılar için önemini detaylandırır.
Ethereum Fusaka Yükseltmesi Nedir?
Fusaka yükseltmesi, Ethereum altyapısını optimize etmek için 12 Ethereum İyileştirme Önerisini (EIP) bir araya getiren önemli bir hard fork’tur. Ana odakları şunlardır:
- İşlem kapasitesini yükseltmek: Saniyede daha fazla işlem (TPS) işlenmesi.
- Gas ücretlerini azaltmak: Özellikle L2 ağlarında maliyetleri düşürmek.
- Verimliliği artırmak: Veri ve doğrulayıcı işlemlerini kolaylaştırıp daha hafif donanım gereksinimleri sunmak.
- Merkezsizleşmeyi desteklemek: Ağda ağır altyapı olmadan “evden node” çalıştırmayı sağlamak.
Fusaka, Holesky (1 Ekim), Sepolia (14 Ekim) ve Hoodi (28 Ekim) testnet’lerinde başarıyla test edildi. Hoodi üzerindeki “final prova”, ana ağa sorunsuz geçişi garanti ediyor.
Fusaka Hard Fork’unun Temel Özellikleri
Fusaka, Ethereum ekosisteminde dönüştürücü yenilikler getiriyor. Aşağıda temel bileşenleri teknik doğruluk ve sade dil ile açıklanmıştır.
1. PeerDAS (EIP-7594): Katman 2 Ölçeklenmesini Güçlendiriyor
Ne yapıyor? Peer Veri Erişilebilirlik Örneklemesi (PeerDAS), EIP-7594 ile sunularak doğrulayıcıların Katman 2 verilerini işleme biçimini devrimsel şekilde değiştiriyor. Doğrulayıcılar, Dencun yükseltmesinde rolluplar için gelen büyük “blob”ları tamamen indirmek yerine, artık bu verinin küçük, rastgele örneklerini diğer nodelardan çekebiliyor. Bu, bant genişliği ve depolama gereksinimlerini azaltarak ağı daha verimli kılıyor.
Etkisi:
- Devasa L2 ölçeklenmesi: Zaman içinde blok başına blob kapasitesi 12’den hedef 50’ye çıkarılarak, Arbitrum, Optimism ve zkSync gibi L2 ağlarının on binlerce TPS işleyebilmesi sağlanır (L1’de güncel TPS ~15–30 civarındadır).
- Daha düşük ücretler: Veri maliyetleri azaldığından, L2’lerdeki işlemler ağ tıkansa bile daha ucuz olur. Böylece merkeziyetsiz uygulamalar (dApp), DeFi platformları veya NFT pazar yerlerinde kullanıcı maliyetleri iyileşir.
- Merkezsizleşme artışı: Doğrulayıcılar daha az güçlü donanımla node çalıştırabileceğinden, standart bilgisayarlara sahip bireyler ağı güvenceye almak için katılım gösterebilir. Bu da Ethereum’un erişilebilirlik vizyonunu destekler.
Neden önemli? Ethereum kurucu ortağı Vitalik Buterin, PeerDAS’ı “Katman 2 ölçeklenmesinin anahtarı” olarak tanımlıyor. Yüksek hacimli işlemler için Ethereum’u sağlam bir merkez katmanı haline getirerek, L2’lerin ödeme sistemleri ve oyun platformları gibi küresel uygulamaları güvenlikten ödün vermeden desteklemesini sağlar.
2. Yükseltilmiş Blok Gas Limiti: Daha Fazla İşlem, Daha Hızlı
Ne yapıyor? Fusaka, blok gas limitini 45 milyon’dan 150 milyon’a çıkarıyor. Gas, hesaplama maliyetinin ölçüsüdür; yüksek limit, her blokta daha fazla işlem veya karmaşık akıllı sözleşme çalıştırılmasını (ör. merkeziyetsiz borsalar veya lending protokolleri) mümkün kılar.
Etkisi:
- Daha yüksek throughput: L1’de Ethereum’un TPS’si işlem karmaşıklığına göre ~15–30’dan ~40–60’a çıkar, onay süreleri kısalır.
- Daha az tıkanıklık: Blok başına işlem sayısı arttığı için ağ sıkışıklığı azalır, gas ücretleri daha dengeli olur. Ancak piyasa talebiyle (ör. NFT lansmanları) ücretler yine değişken olabilir.
- Donanım gereksinimleri: Büyük blokları işlemek için node’larda bir miktar işlemci güncellemesi gerekse de, PeerDAS sayesinde bu yük büyük ölçüde hafifler ve ev kullanıcıları için node çalıştırmak çok zorlaşmaz.
- L2 sinerjisi: Kapasite artışı, binlerce işlemi tek bir Ethereum bloğunda birleştiren L2 rolluplarını destekleyerek genel ağ ölçeklenebilirliğini artırır.
Neden önemli? Daha yüksek gas limiti, kullanıcılar için daha hızlı ve güvenilir işlemler ve L2’lere daha iyi destek anlamına gelir. Bu, merkeziyetsizlikten ödün vermeden Ethereum’un ölçeklenme vizyonu için kritiktir.
3. Verkle Trees: Erişilebilirlik İçin Optimize Edilmiş Veri Yönetimi
Ne yapıyor? Fusaka, geleneksel Merkle Trees yerine, blockchain durumunu (ör. hesap bakiyeleri, akıllı sözleşme verisi) organize etmek için daha kompakt bir veri yapısı olan Verkle Trees’e geçiş yapıyor. Verkle Trees, küçük ve hızlı doğrulanabilen kanıtlar sayesinde veri doğrulama işlemlerini hızlandırır, kaynak maliyetini düşürür.
Etkisi:
- Light client desteği: Mobil telefonlar veya IoT cihazlar gibi düşük güçte cihazlarda, blockchain’in tamamını indirmeden veri doğrulama yapılabilir; böylece düşük kaynaklı ortamlarda blockchain erişimi artar.
- Düşük depolama ihtiyacı: Node’lar az disk alanı ile çalışabilir. Full node çalıştırmak isteyenler için yeni fırsatlar ve daha güçlü ağ güvenliği sağlar.
- Geleceğe hazırlık: Verkle Trees, Ethereum’un veri kapasitesini çok daha yüksek seviyelere çıkaracak gelecekteki Danksharding yükseltmesinin önünü açıyor.
Neden önemli? Veri doğrulamasını daha hızlı ve verimli hale getiren Verkle Trees, Ethereum’un kullanılabilirliğini ve merkezsizleşmesini artırır; yaygın adaptasyon ve bir sonraki büyük yükseltmeler için gerekli temeli oluşturur.
4. Sadece Blob Parametreli (BPO) Forklar (EIP-7892): Esnek Kapasite
Ne yapıyor? EIP-7892 ile gelen Blob Parameter Only (BPO) fork’lar, Ethereum’un ağ çapında tam bir hard fork ihtiyacı duymadan blob kapasitesini kademeli olarak (ör. blok başına 10’dan 15’e, ardından 14’ten 21’e) arttırmasını sağlıyor. Bu ayarlamalar, ana ağ sonrası süreçte uygulanacak ve ilk olarak 17 Aralık 2025’de başlayacak.
Etkisi:
- Dinamik ölçeklenme: L2 kullanımı büyüdükçe Ethereum, blob throughput’unu esnek olarak ayarlayabilir; böylece ani talep artışı (ör. DeFi patlamalarında) ağ zorlanmadan karşılanır.
- L2 büyümesi: Artan blob kapasitesi, rollup’larda daha fazla işlemi destekleyerek L2’lerin Ethereum ile birlikte sorunsuzca büyümesini sağlar.
- Ağ istikrarı: Kademeli değişiklikler, büyük yükseltmelere göre kesinti riskini azaltır; dApp’ler ve kullanıcılar için güvenilirlik korunur.
Neden önemli? BPO fork’lar, Ethereum’un veri katmanını esnek biçimde ölçeklemeye imkan sağlar; bu da DeFi ve oyun gibi kritik uygulamaları barındıran L2 ekosistemlerine uzun vadeli destek demektir.
5. EVM ve Güvenlik İyileştirmeleri: Daha Akıllı, Daha Güvenli Sözleşmeler
Ne yapıyorlar? Fusaka, Ethereum Sanal Makinesi’ni (EVM) optimize eden ve güvenliği arttıran çeşitli EIP’ler içeriyor:
- EIP-7823 & EIP-7883: ModExp precompile’ı için gas fiyatlamasını düzenler, giriş boyutlarını sınırlar, servis engelleme saldırılarını önler ve zero-knowledge proof gibi protokollerde adil maliyet sunar.
- EIP-7910: Fork zamanlamalarını ve konfigürasyon verilerini doğrudan sorgulamak için eth_config aracı ekleniyor; node işletimi sadeleşiyor.
- EIP-7934: Blok boyutuna (byte cinsinden, yalnızca gas değil) kesin limit getirerek, kötü niyetli işlemlerle performans düşüşünü engeller.
- EIP-7951: Apple Pay gibi platformlarla daha iyi cüzdan uyumluluğu için secp256r1 eliptik eğrisi desteği ekleniyor; Web2 güvenlik standartlarıyla uyum artıyor.
Etkisi:
- Verimli akıllı sözleşmeler: Optimize edilmiş gas fiyatları, dApp performansını yükseltir, geliştirici ve kullanıcı maliyetlerini azaltır.
- Gelişmiş güvenlik: Blok boyutu ve ModExp için sınırlar, saldırılara karşı koruma ve ağın istikrarını garanti eder.
- Geliştirici dostu araçlar: eth_config node yönetimini kolaylaştırırken, secp256r1 desteği cüzdan seçeneklerini genişletir ve kullanıcı/kurumlara avantaj sağlar.
Neden önemli? Bu geliştirmeler, Ethereum altyapısını daha güvenli, verimli ve erişilebilir hale getirerek büyüyen dApp ve kurumsal kullanım ekosistemini destekler.
6. Ücret Piyasası İyileştirmeleri (EIP-7918): Blob’larda İstikrarlı Maliyet
Ne yapıyor? EIP-7918, düşük talepte blob ücretlerinin sürdürülemez seviyelere (ör. 1 wei) düşmesini önleyen reserve price (taban fiyat) mekanizması getiriyor. Böylece Katman 2 veri erişilebilirliğinde minimum bir maliyet sağlanıyor.
Etkisi:
- Öngörülebilir fiyatlama: L2 operatörleri, sabit maliyetlerle rollup işleterek kullanıcıya istikrarlı işlem ücretleri sunar.
- Ekonomik denge: Taban fiyat, doğrulayıcıların blob işlemesine teşvik sağlarken ağ güvenilirliğini sürdürür.
- L2 adaptasyonu: Sabit ücretler, DeFi, NFT ve merkeziyetsiz sosyal platformlar gibi alanlarda yenilikçi dApp geliştirilmesini kolaylaştırır.
Neden önemli? Ücret piyasasını istikrara kavuşturan Fusaka, L2’ler için sürdürülebilir bir ekonomik model yaratarak Ethereum’u geliştirici ve kullanıcılar için daha cazip kılar.
Fusaka Yükseltmesi Sizi Nasıl Etkiler?
Fusaka’daki değişiklikler, Ethereum ekosisteminin çeşitli paydaşlarını farklı şekillerde etkiliyor:
- Günlük Kullanıcılar: Ethereum tabanlı dApp’leri (ör. Uniswap, OpenSea veya L2 platformları olan Arbitrum gibi) kullananlar, özellikle L2’lerde daha hızlı işlem onayı ve daha düşük işlem ücretlerinden faydalanacak. Yüksek talep dönemlerinde (ör. token lansmanları) ağ stabilliği sayesinde gecikme veya maliyet dalgalanması azalacak; DeFi, NFT veya oyun deneyimleri iyileşecek.
- Geliştiriciler ve Kurucular: dApp geliştiriyorsanız, Fusaka’nın daha büyük blob kapasitesi ve EVM optimizasyonları, merkeziyetsiz borsalar veya tahmin piyasaları gibi karmaşık uygulamalar oluşturmak için daha fazla alan sağlar. eth_config gibi araçlarla node yönetimi kolaylaşır, secp256r1 desteği ise cüzdan uyumluluğunu artırarak dApp’lerinizi daha erişilebilir kılar.
- Doğrulayıcılar ve Node Operatörleri: Node çalıştırıyor veya ETH stake ediyorsanız, PeerDAS ve Verkle Trees ile bant genişliği ile depolama gereksinimleriniz azalır ve operasyon maliyetleriniz düşer. Daha yüksek gas limiti az sayıda donanım yükseltmesi gerektirse de, genel gereksinimler erişilebilir kalır ve standart kurulumlarda staking mümkün olur.
- Kurumlar ve İşletmeler: Staking sağlayıcı, saklama platformu veya büyük kullanıcıysanız, L2 işlemlerdeki ucuzlama yüksek hacimli operasyonlarda maliyetleri düşürür. Geliştirilen güvenlik (ModExp, blok boyutu limitleri vb.), kurum seviyesinde ihtiyaçlara uygun olurken, cüzdan entegrasyonundaki iyileştirmeler klasik finans sistemlerine entegrasyonu kolaylaştırır.
- Traderlar: Merkezi veya merkeziyetsiz borsalarda ETH veya Ethereum tabanlı token ticareti yapanlar, Fusaka’nın artan işlem kapasitesi (blok gas limiti 45M’den 150M’ye çıkıyor) ve PeerDAS destekli L2 ölçeklenmesiyle ağ tıkanıklığının ve gaz masraflarının azaldığı bir ortamda işlem yapabilir. Düşük L2 ücretleri, özellikle yüksek frekanslı trade stratejileri için Arbitrum, zkSync gibi platformlarda yoğun trade’i daha uygun maliyetli kılar. Ancak, ETH fiyatı halen volatil; makroekonomik etkiler ve borsa giriş/çıkışları Fusaka’nın teknik geliştirmelerinin önüne geçebilir. Geçmiş yükseltmelerde (ör. Pectra) olduğu gibi fiyat davranışı farklılık gösterebilir; traderlar, lansmandan sonra piyasa duyarlılığı ve ağ performansını yakından izlemeli.
Fusaka, ister ETH gönderiyor, ister dApp geliştiriyor, ister ağı güvenceye alıyor, ister kripto işi işletiyor, ister token trade ediyorsanız, Ethereum’un tüm kullanıcı tipleri için daha iyi çalışmasını sağlar.
Fusaka Neden Ethereum’un Geleceği İçin Kritik?
Fusaka, Ethereum’un ölçeklenme yol haritasında dönüm noktası işlevi görüyor ve şu temel kazanımları sunuyor:
- Dev ölçeklenebilirlik: L2’lerin 100.000 TPS’ye ulaşmasını sağlayarak, Ethereum’u Solana, Polygon gibi yüksek hızlı zincirlerle rekabette ön plana çıkarıyor, küresel ödeme ve tedarik zinciri takip uygulamalarına imkan veriyor.
- Maliyet düşüşü: Kullanıcılar ve kurumlar için daha düşük işlem ücretleri, Ethereum’u gündelik ve kurumsal kullanım için daha erişilebilir kılıyor, kullanım alanlarını genişletiyor.
- Merkezsizleşme taahhüdü: PeerDAS ve Verkle Trees ile node işletimini ucuz tutarak, kontrolün merkezi bir aktöre geçmesini engelliyor ve Ethereum’un kapsayıcılık ilkesini koruyor.
- Gelecek yükseltmeler için zemin: Fusaka, Glamsterdam (2026) güncellemesinin zeminini oluşturuyor; burada önerici-inşa ayrımı (censorship önleme) ve çok daha hızlı blok süreleri devreye alınabilir.
Bu gelişmeler, Ethereum’un merkezsiz küresel ekonomi için lider blokzincir olma vizyonunu güçlendiriyor.
Fusaka Hard Fork’un Zorlukları
Fusaka’nın iddialı değişiklikleri belirli meydan okumaları da beraberinde getiriyor:
- Donanım Gereksinimleri: Yükselen gas limiti ile node’ların daha fazla veriyi işlemesi gerekir; bu, eski ve düşük kapasiteli sistemlerde sorun yaratabilir. Fakat PeerDAS ve Verkle Trees ile bant genişliği ve depolama ihtiyacı ciddi oranda azalır ve çoğu operatör için bu risk hafifletilir.
- ETH Fiyat Belirsizliği: Kasım 2025’te ETH fiyatı 3.760$’da ve haftalık %2,3 aşağı; borsalara artan girişler satış baskısına işaret ediyor. Pectra gibi geçmiş yükseltmeler fiyat sıçramaları getirse de, makroekonomik koşullar sınırı aşabilir ve Fusaka’nın teknik gelişmeleri fiyat hareketlerinde net bir sonuç doğurmayabilir.
- Koordinasyon Zorluğu: 12 EIP ve çoklu BPO fork’un eşgüdümlü şekilde küresel geliştirici, doğrulayıcı ve node operatörü ağına uygulanması hassasiyet gerektiriyor. Başarılı testnet’ler ve 2 milyon $’lık ödül programı güven verse de, güncellemenin ölçeği sorunsuz ilerlemek için mükemmel koordinasyon şart kılıyor.
Bu zorlukların üstesinden gelmek, Fusaka’nın başarısı ve Ethereum’un uzun vadeli büyümesi için kritik önemdedir.
Fusaka Yükseltme Takvimi ve Sonraki Adımlar
Fusaka’nın dağıtımı, ağın istikrarını sağlamak için titiz bir takvime bağlı:
- Testnet’ler: Holesky (1 Ekim), Sepolia (14 Ekim) ve son prova olarak Hoodi (28 Ekim) üzerinde başarılı şekilde tamamlandı.
- Ana Ağ Lansmanı: 3 Aralık 2025’te planlanıyor; PeerDAS, Verkle Trees, gas limiti artışı ve diğer EIP’ler resmen aktif olacak.
- BPO Fork’lar: Ana ağdan sonra blob kapasitesinde kademeli ayarlamalar; BPO1, 17 Aralık 2025’de, BPO2 ise 7 Ocak 2026’da uygulanmaya başlayacak.
- Gelecek Yükseltmeler: Fusaka, 2026’da planlanan Glamsterdam güncellemesinin yolunu açıyor; burada hızlı blok süreleri ve gelişmiş sansür direnci gibi yenilikler gelebilir.
Bu yol haritası, Ethereum’un ölçeklenmeyi istikrardan ödün vermeden ele aldığına işaret ediyor.
Sonuç: Fusaka, Ethereum’un Evrimindeki Rolü
3 Aralık 2025’te devreye alınacak Ethereum Fusaka yükseltmesi, Ethereum’u özellikle L2 ağları için daha hızlı, ucuz ve verimli bir zincire dönüştürüyor. PeerDAS, 150M gas limiti, Verkle Trees ve bir dizi EIP ile ölçeklenebilirlik ve maliyet sorunlarını çözerken merkezsizleşmeyi güçlendiriyor.
Günlük kullanıcılar düşük maliyetlerden, geliştiriciler inovasyon araçlarından, doğrulayıcılar kolay node işletiminden, kurumlar ise gelişmiş güvenlikten faydalanacak. ETH fiyatındaki belirsizliklere rağmen Fusaka, Ethereum’un blokzincir teknolojisindeki liderliğini pekiştiriyor ve Glamsterdam gibi geleceğin yükseltmelerine zemin hazırlıyor. Ethereum’un evrimi hakkında daha fazlasını Phemex Academy’de öğrenebilirsiniz.
