Toplam kilitlenmiş değere (TVL) göre ölçüldüğünde, borç verme ve borç alma merkeziyetsiz finans (DeFi) endüstrisinin en büyük kategorilerinden biridir. DAO Maker bu kategorideki en büyük ve en eski DeFi uygulamaları arasındadır.
Uygulama, ETH veya diğer kripto paraları teminat olarak kullanarak DAI stablecoini almanıza olanak verir. Maker, çift token modelini (dual-token model) kullanır. DAI’ye ilave olarak platformda aktif olarak kullanılan, yönetim ve kullanım tokenı, MKR bulunmaktadır.
MKR şu anda 1 milyon token civarında arzı ve yaklaşık 2.5 milyar $’lık piyasa değeriyle 2,486$’dan işlem görmektedir.
Maker ve MKR Nedir?
Maker protokolü, kullanıcıların kripto paralarla teminatlandırılmış krediler çekmesine olanak veren, izin gerektirmeyen bir kredi sistemi yaratmak amacıyla 2014 yılında başlamış bir açık-kaynaklı projedir. Maker, akıllı sözleşmelerde Ether kilitleyerek ve ABD dolarına sabitlenmiş stablecoin olan Dai basarak fazladan-teminatlandırılmış kredilere olanak tanıyan bir peer-to-contract borç verme platformudur.
MKR, DAO Maker platformunda kullanılan yönetim ve kullanım tokenıdır.
Borç verme ve borç alma kategorisinde piyasa değerine göre en büyük ikinci DeFi platformu olan Maker, popüler kripto paraları teminat olarak kabul ederek kullanıcılarına DAI stablecoiniyle borç verme hizmeti sunarken, MKR dahili platformu yönetiminde kullanılmaktadır.
DAO Maker’da Borç Verme ve Borç Alma Nasıl İşler?
Başlangıçta platformda kripto teminat olarak sadece ETH kullanılmaktaydı. Ancak an itibariyle Maker; WBTC, YFI, AAVE, UNI, LINK ve diğerleri gibi bir düzineden fazla popüler kripto parayı teminat olarak kabul etmektedir.
Kullanıcılar teminatı, platformlarındaki kişisel “vaultlarına” yatırırlar. Teminat sağlandığı anda Maker protokolü kullanıcıya DAI coinleri basar. DAI, USD’ye sabitlenmiştir ve Maker protokolünün işlevselliğinin bir parçası olarak bu sabitlemeyi mümkün olduğunca yakın tutmaktan sorumludur.
Her vault’un, borç verilen miktarın %150’siyle teminatlandırılması gerekmektedir. Yani 100 DAI (yaklaşık 100$) borç almak istiyorsanız, teminat olarak 150$’lık ETH veya kabul edilen diğer kripto paralardan sunmanız gerekmektedir. Bu bol fazladan teminatlandırma ile Maker platformun kararlılığını ve yaşayabilirliğini temin eder.
Maker Coin Fonksiyonları
Borç verme DAI’yle gerçekleştirilse de, MKR coin de Maker üzerinde birçok önemli süreci gerçekleştirmek için kullanılır. MKR’nin platformda üç ana işlevi vardır:
- Platformun yönetim tokenıdır. MKR sahipleri, resmi zincir-içi oylama sırasında Maker’daki tüm süreçlerde ve değişikliklerde karar verirler.
- Maker’ın vaultlarındaki teminatlandırılmış borç pozisyonlarıyla (CDP’ler) bağlantılı ücretler ve kesintilerle uğraşan kilit platform operasyonlarıyla ilgili kullanma tokenıdır.
- Ek olarak MKR’ın Maker’da yeniden sermayelendirme işlevi bulunmaktadır. Platforma tutulan borç teminatları değeri belli bir noktaya düşmesi halinde, mesela vaultlarda tutulan Ethereum veya başka bir kriptonun piyasa değeri düştüğünde, MKR arzı arttırılır ve sonrasında yeni basılan arz, fonları arttırmak ve platformu yeniden sermayelendirmek için açık arttırmada satılır.
MKR Yönetim Tokenı Olarak Nasıl Çalışır?
MKR’nin Maker’daki öncelikli işlevi yönetimdir. MKR sahipleri protokolde teklif edilen tüm değişikliklere ve diğer yönetim meselelerine karar verirler. DAI de Maker platformunun önemli bir parçası olsa da, DAI mülkiyeti sanal olarak protokolde herhangi bir yönetim veya karar-verme hakkı vermemektedir.
Bir MKR token bir resmi oya eşittir. Böylelikle ne kadar fazla MKR tutarsanız, karar-verme sürecini etkileme yeteneğiniz o kadar artacaktır. Teoride bu, Maker’ı toplam MKR arzının yarısından fazlasına sahip olan bir aktörün kurallarını platforma dikte ettirdiği 51% saldırısına açık hale getirmektedir.
Ancak Maker’ın yönetim modeli böyle bir ele geçirme tehlikesi veya şüphesi olması halinde en az 50,000 MKR’ye sahip herhangi bir kişi tarafından Acil Kapatma prosedürünün tetiklenmesine izin verir. 50,000 MKR toplam token arzının yaklaşık %5’ine denk gelmektedir. Bu, platformun ana oyuncularının yanında daha küçük oyuncuların da kapatmayı tetikleyileceği anlamına gelmektedir.
Maker, on-chain (zincir içi) ve off-chain (zincir dışı) yönetim mekanizmalarının bir kombinasyonunu kullanır. Ancak bağlayıcı olmadıklarından ve resmi zincir içi süreç sırasında MKR sahiplerinin tercihlerince sıklıkla yolda durdurulduğundan zincir-dışı tartışmalar platformda daha az ağırlığa sahiptirler.
Maker Off-chain (Zincir-dışı) Yönetim
Maker’ın zincir-dışı yönetiminin kilit online kaynakları DAO Maker tartışma forumu ve Maker sohbet uygulamasıdır. Herhangi bir kimse bu kanallar özellikle de forum aracılığıyla fikirler teklif edebilir, bunları tartışabilir ve yeterli ön konsensüsü alan fikirler zincir-içi görüşmelere geçebilir.
Bazı diğer platformların aksine Maker zincir-dışı yönetim tartışmaları için sosyal medyayı yoğun olarak kullanmamaktadır. Platform, paydaşlarını bu tartışmaları öncelikli olarak DAO Maker forumu ve sohbet uygulamasında yapmaya teşvik eder.
Maker On-chain (Zincir-içi) Yönetim
Maker’daki iki ana zincir-içi yönetim mekanizması Yönetim Seçimleri ve Özel Oylamalar’dır.
Yönetim Seçimleri, MKR sahiplerinin zincir dışında etraflıca görüşülmüş ve an itibariyle karar-verme yoluna devam etmek için iyi aday olabilecek başlıklar dahil olmak üzere çeşitli konular hakkındaki fikirleri ve tutumlarını ölçmek amacıyla düzenli olarak haftalık gerçekleştirilir. Seçim sonuçları protokolün durumunu etkilemez.
DAO Maker’daki devam eden aktif seçimler (Kaynak: MakerDAO.com)
Özel Oylamalar, protokoldeki değişikliklere karar vermek için MKR sahipleri arasında yapılan resmi zincir-içi oylamalardır. Bunlar herhangi bir zamanda, herhangi bir platform paydaşı tarafından sadece MKR sahiplerine değil, herkese sunulabilir. Ancak Özel Oylamalar sırasında sadece MKR sahiplerinin oy hakkı bulunur.
Özel Oylamalar, Yönetim Seçimleri’ndeki sonuçlara dayanabilir, ancak bu şekilde olması gerekli değildir. En azından teoride Özel Oylama, Yönetim Seçimleri’nin etrafından dolanarak devam edebilir. Ancak Maker, başlıkların zincir-dışı tartışmalardan Yönetim Seçimlerine, buradan da Özel Oylamalar’da tartışılması konusunda resmi olmayan bir kültür yaratmıştır.
MKR Kullanım Tokenı olarak Nasıl Çalışır?
MKR, borç vermeyle bağlantılı çeşitli ücretle-ilgili süreçte de kullanılır. Maker’da MKR’nin olduğu iki önemli ücret türü kararlılık ücreti ve likiditasyon cezasıdır.
Kararlılık ücreti, Maker’ın “faiz oranını” temsil etmek için kullandığı karmaşık bir addır. Maker’daki her borç pozisyonu, pozisyon kapatıldığında vault sahibi tarafından tekrar ödenebilir bir faiz getirir. Örnek verirsek, protokolden 100 DAI borç aldıysanız ve kararlılık ücreti yıllık %2’yse, bir yıl sonrasında protokole geri ödemeniz gereken toplam borcunuz 102 DAI olacaktır.
Likiditasyon ücreti ya da likiditasyon cezası, vault’un veya borç pozisyonunun tehlikeli derecede az-teminatlandırılmış hale gelmesi halinde protokol tarafından likidite edilen ve kullanıcı tarafından ödenen bir ücrettir.
Mesela, Maker’da vault’a bir miktar ETH kilitlediyseniz ve bir süre sonra ETH fiyatı düşerse, teminatınız Maker’ın genellikle gereken 1.5 kat teminat-borç oranını karşılamayabilir. Böyle bir durumda borcunuz likidite edilir ve likiditasyon ücretleri sizden kesilir.
Maker, kullanıcı tabanlarından kararlılık ve likiditasyon ücretlerini devamlı olarak toplar ve sonrasında DAI olarak toplanan ücretleri Surplus Auction’a gönderir ve burada toplanan DAI, MKR için satılır. Satıştan gelen MKR, token arzını azaltmak için protokol tarafından yakılır. Elde edilen arzın yakılmasındaki temel amaç MKR’nin fiyat kaybını önlemektir.
MKR Yeniden Sermayelendirme Tokenı olarak Nasıl İşler?
Maker tarafından kararlılık ücretleri ve likiditasyon cezalarından toplanan fonlar normalde platformun bilanço dengesini sağlamalıdır. Ancak teorik olarak, bu masrafların bile teminat olarak tutulan kripto varlıkların devalüasyonundan doğan potansiyel kayıpları karşılayamadığı bir durum olabilir.
Örnek verecek olursak, teminat olarak kullanılan ETH ve diğer kriptolar büyük fiyat düşüşleri yaşamaları halinde Maker, genel pozisyonunu yeniden sermayelendirmede sorunlarla yüzleşebilir. Bu durumda boşluğu kapatacak yeterli miktarda fon toplamak için ilave MKR arzı basılır ve piyasada satılır.
Böyle bir yeniden sermayelendirme kararında MKR sahiplerinin oy kullanması gerekecektir. Yeni MKR arzı yaratmak tokenın fiyatını olumsuz yönde etkileyeceğinden, token sahiplerinin böyle bir senaryoyu engellemek için efektif bir platform yönetimi gerçekleştirme istekleri olacaktır.
Maker’ın Arkasında Kim Var?
DAO Maker 2015’te Danimarkalı kripto para ve DeFi dünyası girişimcisi Rune Christensen tarafından bulunmuştur. MKR ve DAI tokenları 2017’de Ethereum’da faaliyete geçmiştir.
Christensen projenin CEO’su olarak görev yapmaktadır. Otonom çalışan DAO’ya ek olarak kar amacı gütmeyen Maker Foundation tarafından desteklenmektedir. Bu kurum, DAO, MKR token sahipleri tarafından tamamen uygulanabilir hale gelene dek genel platform rehberliğinden sorumludur. ABD-merkezli yatırım bankacılığı yöneticisi Steven Becker, Maker Foundation’ın Başkanı ve COO’sudur.
Yakın zamanlardaki bir açıklamada, Christensen, Foundation’ın gelecek aylarda sona ereceğini ve Maker’ın genel yönetimi ve işlevlerinin MKR token sahipleri tarafından tamamen merkeziyetsiz biçimde yerine getirileceğini söylemiştir.
MKR Fiyat Geçmişi
MKR bir önce ve 2021’in başlarına kadar 500-600$ aralığında işlem görmekteydi. 2021’in başında MKR takdir edilmeye başlamış ve Mayıs başlarında en yüksek pik fiyatı olan 6,000$ civarına ulaşmıştır.
Son 12 aydaki MKR coin grafiği (Kaynak: CoinMarketCap.com)
Diğer kriptoların çoğunluğuna benzer şekilde, MKR 2021 piyasa çöküşünde sert darbe almıştır ve o zamandan beridir de büyük bir düşüş trendindedir. Ancak son haftalarda coinin fiyatı 2,500$ seviyesi etrafında stabilleşmiştir.
Maker ve MKR’nin Geleceği Nedir?
Hem Maker DeFi projesi olarak hem de MKR coin olarak önlerinde sağlam bir geleceğe sahipler. Maker’ın iş konsepti zaman içinde etraflıca test edilmiştir – top 10 içindeki en eski DeFi platformlarından biridir ve son üç senedir DeFi kategorisinde top 10’daki yerini korumuştur.
MKR, DAO Maker’ın omurgası görevi görmektedir ve elde tutulması gereken çok değerli bir coin olarak düşünülmektedir. Bazı analistler MKR’nin gerçek HODL coinlerinden biri olduğunu düşünmektedir.
DAO Maker’ın Maker Foundation’ı sona erdirme planları ve projenin tüm yönetimini MKR sahiplerine vermesiyle, tokenın değeri daha da çok artacağa benzemektedir.
DeFi’da en güvenli bahisler arasında gösterilen bir token varsa bu MKR’dır. Ancak coinin yatırım olarak sadece pasif tutmaya pek uygun olmadığını not etmek gerekir. MKR mülkiyeti, sahiplerini aktif şekilde Maker platformu yönetimine katılmaya teşvik etmektedir.
Hem iyi bir yatırım hem de DeFi yönetimine aktif katılım isteyen kripto meraklıları için MKR’nın ideal seçim olma şansı bulunmaktadır.
Register to get $180 Welcome Bonus!
