NFT’ler Bir Tür Saadet Zinciri Mi?

NFT’ler, gayrimenkul ve spor koleksiyonları gibi şeyler için alınıp satılabilen ve kullanılabilen benzersiz tokenlar olarak pazarlanmaktadır. Fakat günümüzün NFT’leri dijital sahiplik vaadinden çok uzakta ve NFT’lere harcanan büyük miktarlardan dolayı eleştirmenler bu konunun üstüne her geçen gün biraz daha fazla düşüyor.

Saadet Zinciri Nedir?

Saadet zinciri, başkalarını zincire dahil etmek karşılığında para veya fayda vaat ederek üye toplanan (genellikle yasa dışı ve sürdürülemez bir biçimde) bir iş şeklidir. İşe alım yapanlar, yeni üyelerin katılmak için ödediği ücretin belli bir yüzdesini alır, geri kalan kısmı ise zincirin lideri konumundaki üyeye gider.

NFT’ler Saadet Zinciri Midir? NFT Nedir ve Nasıl İşler?

Saadet zincirleri ile NFT projelerinin işleyişi arasında temel farklılıklar vardır.

Birincisi, NFT’ler bir tür dijital varlık sahipliğinin kanıtı olarak işlev görür. Bir kişi yaratıcısından bir NFT satın aldığında, onu saklayabilir, alır almaz satabilir veya daha uygun bir an için beklemeyi seçebilir.

NFT’yi alan kişi bir başkasına yeniden sattığında, orijinal içerik oluşturucu satıştan bir miktar telif ücreti alır. Alıcı durumdaki kişi pozisyonuna bağlı olarak, ya kâr ya da zarar eder. Orijinal içerik oluşturucu ise, NFT her yeniden satıldığında telif ücreti almaya devam eder.

NFT’ler blok zinciri teknolojisi üzerine kurulu olduğundan, telif ücretleri, cüzdan adresleri ve satın alma içeriğinin tümü, kamuya açık bir dijital deftere kaydedilir. Bu durum aşağıdaki ana nedenlerden dolayı saadet zincirlerinden büyük ölçüde farklıdır:

• NFT’leri yeniden satanlar, NFT’nin tam mülkiyetine sahiptir ve yaratıcı telif ücreti hariç, yeniden satış değerinin çoğunu alırlar. Saadet zincirlerinde, fon akışı da tamamen şeffaf değildir, yeniden satan kişiler getirdikleri gelirin yalnızca küçük bir yüzdesini alır ve paranın çoğu zincirin liderine gider.
• NFT ekosisteminde yeni üye kazandırma teşvikleri bulunmamaktadır. Somutlaştırmak gerekirse, belirli bir koleksiyondan bir NFT satın aldığınızı varsayalım. Bir arkadaşınıza koleksiyondan bahsedersiniz ve o da bir NFT almaya karar verir. Fakat saadet zincirlerinin aksine proje, arkadaşınıza satın almasını söylediğiniz için size herhangi bir ödül vermeyecektir.

Ponzi Sistemi Nedir?

Ponzi sistemi, yatırımcıların paralarını bir dolandırıcılığa ya da olağanüstü getiri vaadiyle maddi olmayan bir şeye yatırmalarını sağlamak için yapılan bir hiledir. Bu «garantili getiriler», üyelere yeni yatırımcılardan toplanan fonlar kullanılarak ödenirken, sistemin beyni yavaş yavaş fonları boşaltır.

Sonunda para suyunu çektiğinde ve yeni para girmediğindeyse sistem çöker. Bu sistem, saadet zincirine benzer, çünkü her iki sistem de mevcut yatırımcılara ödeme yapmak için yeni yatırımcılardan gelen fonları kullanmaya dayanır.

NFT’ler Ponzi Mi?

NFT’ler doğaları gereği Ponzi sistemi değildirler. Ancak, yasadışı gelir elde etmek isteyen kötü niyetli kişiler tarafından silaha dönüştürülebilir.

NFT’lerle ilgili modeller geliştirmenin hala erken aşamalarındayız. Değer önermeleri gelişmeye devam edecektir, ancak bu varlıkları her zaman geleneksel finansal modelleri kullanarak fiyatlandıramayız. Sonuç olarak, NFT değerlemesi ile ilgili tartışmalar aşırı derecede bölücü olabilir ve fiyatlarda ciddi volatilitelere yol açabilir. Buna ek olarak ekosistem, Ponzi dehalarını çekebilecek bazı özelliklere sahiptir:

1. NFT’lerin yeniliği ve dijital varlık piyasalarının çok volatil olması, bir NFT’yi doğru bir şekilde fiyatlandırmayı inanılmaz derecede zorlaştırmıştır.
2. NFT alımına erken girenlerin elde ettiği yüksek getiriler, spekülatörleri ve «aptal parayı» (Finans dünyasında bireysel yatırımcı parasına verilen isim. İngilizce’deki “Dumb Money” terimi) piyasaya çeker. Bu, hiçbir şeyden şüphelenmeyen alıcıların, gerçek değerlerine fazla bakmadan NFT’leri hızla alıp satan traderlara para kaybetmesine yol açar.
3. NFT piyasasına düzenleme getirilmemiş olması ve belirsiz doğası, dolandırıcıların cezasız kalmasına yol açmaktadır. Şöyle ki, anonimlik ve uluslararası düzenlemelerdeki farklılıklar, Ponzi dolandırıcılarının, yargı alanları dışında fazla yasal yaptırıma maruz kalmadan faaliyet göstermesine olanak verir.
4. Sektörün yeni oluşuyor olması, dolandırıcılıkların ‘yenilikçi projeler’ olarak gelişmesi için mükemmel bir ortam sağlarken, kaçınılmaz çöküş yaşandığındaysa, hızlı bir endüstride talihsiz bir başarısızlık olarak adlandırılmaktadır.

NFT’ler İyi Bir Yatırım mı?

Bazıları, benzersiz dijital varlıkların herhangi bir değer ifade ettiğini düşünmediklerinden NFT’lerin Ponzi sistemi olduğunu düşünüyor ve tamamen bir aldatmaca olarak görüyorlar. Ancak bazılarımız NFT’yi büyük markalara dönüşme potansiyeli olan fideler olarak görüyoruz.

Bazıları eğlence markalarına ve ürünlerine (video oyunları, TV şovları) dönüşecek, diğerleri ise sokak giyim markalarına ve sosyal kulüplere dönüşecek. Bu markalar nihayetinde, NFT sahiplerine gerçekten değer sunabilen, nakit akışı yaratan devasa işletmeler haline gelebilir.

JP Morgan tahminlerine göre, bu yıl NFT alanına risk sermayesi şirketleri tarafından yapılan yatırım Temmuz ayında 17.9 milyar doları aştı ve 2021’in en yüksek seviyesi olan 29.4 milyar doları geçmesi bekleniyor. Sadece yaklaşık beş yıldır var olmasına rağmen, NFT’ler için kullanım şekilleri olgunlaşmaya hazır. Blue-chip (tanınmış ve düşük riskli) NFT’ler, perde arkasında hızlı ve sağlam inovasyon üreten geliştiriciler ile kendi yerlerini koruyorlar. Piyasalar bir övgü bir saldırı durumunda olsa da, geliştiriciler ve onları etkileyen kapitalistler yükseliş için vites artıyorlar.