Yatırım Çeşitleri Nelerdir? – Sahip Olmak mı, Borç Vermek mi Yoksa Nakit Tutmak mı

Finansal yatırımların çeşitli sınıflandırmaları/kategorizasyonları bulunmaktadır. Bunların en sık kullanılanlarından biri yatırımları üç genel türe ayırmaktadır – mülkiyet, borç verme ve nakit/nakit benzeri. Bu yazıda türlerin her birini inceleyecek ve içlerindeki aktüel yatırım araçlarını detaylandıracağız.

Yatırım Araçları Nelerdir?

Üç finansal yatırım çeşidi şunlardır:

1. Mülkiyet: Mülkiyet türü, sizi bir varlığın tam veya kısmi sahibi yapan finansal ürünleri içerir. Bu ürünlerin arasında en sık görüleni şirket hisseleridir. Şirketlerden hisse alarak şirketin kısmi sahibi haline gelir ve bununla bağlantılı risk ve ödülleri paylaşırsınız.
2. Borç verme: Bu yatırım çeşidinde fonlarınızı bir şirkete, devlete veya finansal kuruluşa belli aralıklarla veya yatırımın vadesinin gelmesiyle ödenen garanti edilmiş sabit gelir karşılığında borç verirsiniz. Şirket ve devlet tahvilleri bu yatırım çeşidinin en bilinen örnekleridir.

Bu tür ile mülkiyet arasındaki temel fark yatırım yaptığınız varlık veya kuruluşta yatırım risklerini ve ödüllerini paylaşmamanızdır Bunun yerine varlığın performansı farketmeksizin garanti edilmiş sabit bir gelir alırsınız.

3. Nakit ve nakit benzeri: Üçüncü yatırım çeşididir. Nakit ve nakit benzeri olarak tanımlanan yüksek likiditeye sahip finansal ürün çeşitlerini içermektedir.

Bazı durumlarda Gayrimenkuller 4. yatırım çeşidi olarak sınıflandırılırlar. Ancak çoğu finans uzmanı bunu mülkiyet türüne dahil etmektedir. Dahası türevler veya çeşitli fonlar gibi bileşik finansal ürünler bu türlerden iki veya üçünün karışımı olabilmekte veya altında yatan türlerden birine dayanabilmektedir.

Hangi Ürünler Mülkiyet Türüne Girer?

Mülkiyet türüne ait finansal yatırım araçları arasında şunlar vardır:

1. Şirket hisseleri
2. Gayrimenkul
3. Emtialar
4. Kripto paralar
5. Özel sermaye
6. Venture Capital (VC)
7. Antika ve Koleksiyon Eşyaları

Hisseler

Şirket hisseleri muhtemelen hem mülkiyet türünde hem de genel anlamda en sık görülen varlık sınıfıdır. Birçok bireysel yatırımcı portföylerinin büyük bir kısmını hisselere bağlamaktadır. Hisse satın alarak o şirketin kısmi-sahibi olursunuz ve şirketin performansına bağlı temettü şeklinde kar payı almaya hak kazanırsınız.

Gayrimenkul

Gayrimenkul oldukça sık görülen başka bir mülkiyet yatırımıdır. Şirket hisseleriyle karşılaştırıldığında gayrimenkul yatırımları daha uzun vadelidir. Genellikle daha fazla minimum sermaye gerektirirler ve hisseler kadar likiditeye sahip değildirler. Gayrimenkuller, uzun-vadeli yatırım risklerini minimize etmeye çalışan bir çok yatırımcı tarafından uzun süredir tercih edilen bir seçim olmuştur.

Emtialar

Emtialar popüler mülkiyet varlıklarıdır. Risk ve ödül profillerine göre iki çok belirgin gruba ayrılabilmektedirler. Emtiaların bir türü uzun süredir düşük-riskli yatırımlar olarak görülen altın, gümüş, platin gibi değerli taşlardır.

Bir diğer yandan değerli taş olmayan emtialar genellikle yüksek-risk/yüksek-ödüllü varlıklar sınıfında görülmektedir.

Değerli metaller düşük-risk profilleriyle tanımlanırlar. (Kaynak: AMGNational.com)

Kripto paralar

Kripto varlıklar yeni ve hızla gelişen bir yatırım ürünüdür. Hisselerin aksine kripto paralar her zaman için varlığın çıkarıldığı kripto platformunda kısmi-mülkiyet vermez. Ancak bazı kripto paralar oy kullanma hakları veya kazançlardan garanti edilen bir pay vererek platformda kısmi-mülkiyet sahibi olmanızı sağlamaktadır.

Diğer birçok kripto para temelde kripto platformlarının hizmetlerine erişmek ve bunları kullanmak amacıyla kullanım tokenı olarak kullanılmaktadır.

Kripto paralar adlarına rağmen normalde para birimi/nakit değil, varlık olarak tanınırlar.

Özel Sermaye

Özel sermaye, borsada işlem görmeyen kurulu şirketlere yatırımı ifade etmektedir. Bunlar genel olarak yüksek karlar sunan iyi performanslı şirketlerdir.

Venture Capital (VC)

VC, yeni şirketlere ve startuplara yapılan yatırımdır. Özel sermaye yatırımları, performans geçmişi olan ve iyi karlar sunan kurulu şirketleri hedeflerken VC, hala erken kuruluş döneminde veya kuruluş öncesi aşamada olan işletmeleri hedefler.

Antikalar ve Koleksiyon Eşyaları

Antikalar, insanlar tarafından bu tür eşyalara olan özel ilgileri nedeniyle toplanan eski ve/ya nadir şeylerdir. Koleksiyon eşyaları da antikalara benzemektedir, ancak eski veya nadir olmaları gerekmemektedir. Bir çok antika ve koleksiyon eşyası değer saklamak veya daha sonradan sermaye kazancı için yeniden satılmak üzere yatırım olarak alınmaktadır.

Hangi Ürünler Borç Verme Türüne Girer?

Borç verme türündeki temel yatırım araçları şunlardır:

1. 90-günün üzerinde vadeli hazine bonoları
2. Orta vadeli hazine bonoları
3. Uzun vadeli Hazine bonoları
4. Şirket tahvilleri
5. 90-günün üzerinde vadeli mevduat sertifikaları

90-Günün Üzerinde Vadeli Hazine Bonoları

Hazine bonoları, devlet tarafından bireyler ve kuruluşlardan borç almak için kullanılan ABD kısa-vadeli devlet tahvilleridir. Bonolarda faiz oranı olmasa da, devletten indirimle alınır ve vadesi geldiğinde tam değerinden nakde çevrilerek, bir anlamda verimli şekilde faiz alınmış olur.

Hazine Bonoları 4, 8, 13, 26 ve 52 haftalık vadelerle çıkarılırlar. 26- ve 52-haftalık hazine bonoları borç verme türünde yatırımlar altında sınıflandırılmaktadır. İlerleyen bölümlerde nakit benzeri yatırım çeşidine değinirken kısa vadeli hazine bonolarının borç verme türü yerine bu türe girdiklerini göreceğiz.

Orta Vadeli Hazine Bonoları

Orta vadeli hazine bonoları, ABD orta vadeli devlet borçlanma senetleridir. Kısa vadeli hazine bonolarından farkı daha uzun vade sürelerine sahip olmalarıdır. Orta vadeli hazine bonolarının vadeleri 2 ila 10 yıl arasında değişmektedir. Kısa vadeli hazine bonolarının aksine, günlük faiz oranları bulunur.

Uzun Vadeli Hazine Bonoları

Uzun Vadeli Hazine Bonoları üçüncü sık görülen ABD devleti borçlanma senetleridir. 10 ila 30 yıl arasında değişen uzun-vadeli yatırımlar için kullanılırlar ve orta-vadeli hazine bonolarından daha yüksek faizler sunarlar.

Şirket Tahvilleri

Şirket tahvilleri, borçlanmak için şirketler tarafından çıkarılırlar. Normalde hazine bonolarından daha fazla faiz verirler, ancak daha yüksek risk seviyelerine sahiptirler.

90-Günün Üzerinde Vadeli Mevduat Sertifikaları (CD)

CD, belli koşullara, faiz oranlarına ve vadelere sahip devlet tahvilleridir. Bu yatırımlar düzenli aralıklarla veya vadesi geldiğinde alacağınız sabit bir gelir karşılığında bankaya verdiğiniz borçlar olarak kabul edilir. 90 günün üzerinde vadeli mevduat sertifikaları borç verme yatırım çeşidi içinde kabul edilir.

Hangi Yatırım Araçları Nakit ve Nakit Benzeri Türüne Girer?

Nakit ve nakit benzeri gibi yüksek likiditeye sahip varlık sınıfları üçüncü kategoriye girmektedir. Nakit, yasal para olarak tanımlanmaktadır ve döviz, vadesiz hesap veya vadeli mevduat hesabı gibi anında nakde çevrilebilir hesaplarda tutulan fonlar nakit sınıfına girmektedir.

Çeşitli yatırım araçları nakit benzeri olarak sınıflandırılmaktadır. Bu ürünler genellikle yüksek likiditeye sahiptir ve 90 gün veya daha kısa bir süre içinde nakde dönüştürülebilirler. Nakit benzeri ürünler arasında şunlar bulunmaktadır:

1. 90 günün altında vadeli hazine bonoları
2. Banka kabul kredisi
3. Ticari senet
4. 90 günün altında vadeli mevduat sertifikaları
5. Para piyasası fonları

Görece likit bir yatırım olmasına rağmen kripto paralar, arkalarında herhangi bir devlet veya devletçe tanınmış yasal bir kurum olmadığından nakit veya nakit benzeri olarak sınıflandırılmamaktadırlar.

90-günün Altında Vadeli Hazine Bonoları

4-, 8-, ve 13-haftalık vade sürelerine sahip hazine bonoları nakit benzerleri olarak tanımlanırlar. Bu ürünlerin kısa vadeleri onları yüksek likiditeye sahip hale getirdiğinden borç verme türünde ürünlere girmezler.

Banka Kabul Kredisi (BA)

BA’lar önceden belirtilmiş ileri bir tarihte ödeme garantisi veren banka tarafından çıkarılmış belgelerdir. BA’lar genellikle kısa vadeli garantilerdir ve bu nedenle yüksek oranda likiditeye sahip olma tanımına uyarlar.

Ticari Senet

Ticari senetler, şirket tarafından kısa-vadeli nakit akışını sağlamak veya fon ihtiyaçlarını karşılamak için çıkarılan borç senetleridir. Ticari senetler genellikle birkaç gün, hafta veya en fazla ay olacak şekilde oldukça kısa süreli vadelere sahiptirler.

90 günün altında vadeli bir ticari senet, nakit benzeri tanımındaki özelliklere uymaktadır.

90-Günün Altında Vadeli Mevduat Sertifikaları (CD)

Her ne kadar banka vadeli mevduatları normalde borç verme yatırım çeşiti olarak görülse de, 90-günün altında vadeli mevduat sertifikaları nakit benzerleri olarak kabul edilmektedir.

Bu durum, daha uzun vadeye sahip ancak istendiği anda nakde çevrilebilen mevduat sertifikaları için de geçerlidir. Ancak mevduat sertifikalarında gri bir alan da bulunmaktadır. Uzun vadeli bir mevduat sertifikası vadesinden önce çekilmesi durumunda yüksek cezalar ödenmektedir, bu nedenle de fonlar “kolay çekilebilir” kabul edilmeyebilmektedirler ve nakit benzeri tanımına girmeyebilmektedirler.

Para Piyasası Fonları

Para piyasası fonları, kısa-vadeli ve yüksek likiditeye sahip yatırımlarda uzmanlaşmış çeşitli yatırım ortaklıklarıdır. Yatırımcılar bu fonlardan her ay altı defaya kadar çekim yapabilirler, bu sebeple para piyasası fonları yüksek likiditeye sahip yatırımlardır ve nakit benzeri tanımına uyarlar.

Sonuç

Finansal yatırımlar üç türe ayrılmaktadır – mülkiyet, borç verme ve nakit/nakit benzeri. Bu üç yatırım çeşiti arasında genellikle mülkiyet yatırımları en yüksek riske ve en yüksek potansiyel ödüllere sahip olanlarıdır. Ardından borç verme türü gelmektedir. Nakit ve nakit benzeri yatırımlar en az riske sahip olanlarıdır, ancak bunun doğal sonucu olarak en düşük potansiyel karları sunarlar.

Türevler ve çeşitli fon ürünleri gibi bileşik veya kompleks finansal ürünler değerlendirilirken, fon ürünlerinin altında yatırımınızın tahsis edileceği asıl varlıkları not edin. Bu ürünlerin birçoğu yatırımları iki veya üç türe birden dağıtmaktadır.